Ka Makaainana, Volume II, Number 12, 17 September 1894 — Page 4

Ka Makaainana.

 

KA MAKAAINANA

HE NUPEPE OILI PULE

W.H. KAPU,

Luna Nui a Luanahooponopono

F.J. TESTA (Hoke),

Pank@

E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.

UKU O KA NUPEPA

No Hookahi Kope       $.10

No Hookahi Malama   .25

No Ekolu Malama       .75

No Eono Malama        1.25

            Ina e hookaa @ ua ia, penei iho ka auhau ana:

No Ekolu Malama       $.50

No Hono Malama       1.00

No Hookahi Makahiki            2.00

 

POAKAHI, SEPATEMAB 17, 1894.

            Ua oluolu lo aka maim aka paipai o ke Ahinimoku ia ae e kona kauka pilikino Mawaho @e o ia, he maikai no kona ole kino.

            Aia na Kepani ke hoohahani la i ke kuala o na Pake, oia o Pekina. Pehea ao hei ina e hoohahani ae kakou e “hamohamo i ke kaula o Puna” maanei? Aole paha hoi ia e hewa, aka, o ke ola ia. Ina iho no i kea lo, hana aku!

            Kohu nahesa no hoi kahi poe kahunapule oiwi iloko o keia au, e like la me kela ilalao o Waianae. I kinohi, hoopala mak@ ae he aloha aina a he aloha Alii, aka, hiki mai i ka wa e hoike ai no ke kupaa, na oupe aku la a lilo ma o. Eia ka he ake oihana wale no malalo aku o na pakaha hilahila ole.

            Eia kakou ke kokoke loa aku nei i ka hopena o ka ekolu o ua hapaha a me ka hapalua hoi o keia hapa elua a hope o keia makahiki. Nolaila, ke @walo aku nei no makou in a luna a me na poe lawe pakahi luna ole e hoomanao mai. Aia no a loaa mai, loaa kahi ola, a hiki no hei i ka hana ke hoomauia aka me ke kuekuemi hope ole.

            No ka hoihoi ole ia o keia Aupuni oehaa a kamehai, no la ila mai ke kumu o kekahi poe loio Amerika i hiki mai ai mamua aku nei i haalele mai ai a keia aina. Ua okoa loa keia Repuhalika mai ka mea i ma@ ia lakou, a he mea makehewa loa hoi ka noho iho, oiai, aohe e loaa kahi ola. E ahona no ka i ke au o ke Aupuni Moi.

            Hoikela mai ia makou no na manao ano inaina ka o kekahi poe no “Ke Kamohana Hawaii” o ka helu @ hala. Ina paha o ia poe i komo koke ai o ka inaina a he poe noonoa kanaka mai, e ike iho no lakou na laweia mai ia manao mai oa nupepa kawa-ho mai, aka, aole loa ia o ko Ka Makaainana nei manao, a ua okoa loa hoi ia mai kela aku. Minamina makou no a poe huhu bikiwawe me ke ano ole.

E HANA, ALAILA, OLA!

            He mau olelo olaio loa keia ae la. Ae, aia no kakou a lawelawe i ka hana, alaila, loaa kahi pono o keia noho ana; aka, i lewalewa wale aho no na lima ma no aoao me ka lalau ole aku i kekahi mea e hiki ai ke hana, alaila, he popilikia a he poino mai no hoi ka hopena. O ka hana, oia ka mea mua loa a ke kanaka e lawelawe ai nona iho ke puipui a ikaika pono oia no ia mea, oia hoi, ke lilo ke keiki opio i kanakamakua a haalele iho hoi i ka malumalu o na makua a hele aku ma ke akea o ka honua nei nona iho a no kona pono a po maikai pilakino ponoi iho.

            No @@ pule hoi, aole no a makou hoahewa ana i kekahi kanaka no ia mea. Eia nae, ina no e hoomano ana kekahi mea ma ka pule ana, aole no paha hoi ia he mea nona e hewa ai; a malia, e loaa ana no paha he ola iaia no kona uhane, aole loa nae hoi e loaa ana he ola a he pono nona ma ke kino, mawaho ae paha hoi o na kokuala ana mai ona ke lawelawe okoa na lima i ka hana. He mea waiwai ole lo aka pule ma aole ke kanaka e hana. Aia no a hana, loaa mai kahi pono, lawa kahi makemake a me ka houpu lewalewa, hoihoi ka manao a hoihoi pu me na mea a pau. Aka, ina e pololi a houpo lewalewa, ua paleia aku ka hoihoi a me na haawina e aku o ia ano mai ke aloaku o ia mea, a e nok@ wale no i ka pule, aohe e ola.

            Nolaila, o ka hana me ka eleu a me ka holopono, oia ka mea pono a me ka waiwai; eia nae hoi, aole loa makou e ae ana e ao aku i ka lahui mai no a pule iki. Aohe no e hewa ke pule, aka, maluna o na mea a pau loa---e hana! Ua hoea mai ka haua a eia iho i ke alo, o ka liuliu ae a makaukau, oia kahi mea i koe. He makehewa loa ka hoolale ana i ka hana ina aole ia e holopono ana, a he mea makehewa loa no hoi ka hoolalelale ana @e ma ke ano kamalii. E hana no a kanaha na iwi, hoohoa aku, alaila, aohe no e nele ana ka loaa mai o ka pono a me ka p@@aikai e haaheo ai kela a me keia. Aohe waiwai o ka hoopa@@@eha iho, aka, e @@ a e liuliu no ka hana, a ke hoohana io aku no hoi i ka hana, aohe no e nele ka ohi mai i ka waiwai, ka pono a me @@ pomaikai@ aka, o ka mea palaleha a palaka, he aeo no ka mea e loaa ana, oiai, ua lewalewa wale iho no na lima malalo o ka la. O ka mea oi loa nae hoi ke hana, o ka hoolohe. Aia no a hoolohe pono i ka leo, pono, aka, hookuli, poino. Nolaila, e hoolono a e hoolohe; ke pae no, hele e hana. Mai no a huli hou i hope, e like la me ka wahine a @ota, aka, hou aku no imua, imua, a loaa mai ka lanakila i ka mea e lawelawe kaniuhu ole ana i ka hana.

EIA @HO NO IMUA O KE ALO

            Aohe hoohewahewa ana aku i koe no ko kakou hopena, eia nae hoi, aole loa ia he mea e pio ai o ko kakou manaolana no ka manawa e nee nei imua a e hoea mai ana. Ua oiaio loa ua apu kaia mai nei kakou e ko Amerika Huipuia poe kala@aina, a ua lilo hoi na hooikaika ana a Peresidena Kalivalana i mea ole. Ua oiaio loa no hoi, mamuli o ke kipeia o na nupepa ma o i hiki ai i ka epa ke lanakila maluna ae o ka pono, aka, he hopena inoino no. No ia hiki ole loa hoi i ka Peresidena ke hooko mai i ka hana pono ana i manao ai, ola ke kumu i olelo mai ai o Kuhina Nui Geresehama in a Elele Alii he elua no kanaka Amerika ma Hawaii nei, oia ke Kuhina Noho a me ke Kanikela-Keuerala, a e pul@mi aku hoi ka hapanui o 11,000 a keu poe Hawaii i kupono i ke koho balota in a 2,000 a keu haole main a papalina aku o Hawaii nei a @oko o ke kai.

            Ina o ia io ae la ka hopena, alaila, aohe a kakou mea e kakali aku ai no ka hoea mai o kekahi mea hou aku mai o mai. Hookahi mea i m@@popo loa, ua hoihoila mai nei ka hooponopono ana o ko kakou ninau a eia iho no imua pono o ko kakou alo. He mea oiaio loa no hoi, ua hiki loa io no i ka hapanui ke anai pau aku i ka hapauuku a lilo i mea ole, no ka mea, aole loa e hiki i ka mea puni dala a i hoolimalimaia paha hoi me ke dala ke ku ae imua o kona hoa e paio aku ana no ke aloha a me ka make oiaio loa i kona aina, kona lahui a me kona Alii. E kala kahiko no keia poe i pakaha nui iho nei i hoikeia aku ai i ko ka lahui ikaika imua o ka pahu balota, ina e huli ae kakou a nana aku i hope i na kau koho balota o 1887, ke kau o lakou i aiwaiwa ai ka lauakila, a me 1880, ko ka lahui kau hoi i ao aku ai ia lakou i ka waiwai ole o na hana pakaha. O ko lakou wa no ia i ike lea ai i ko ka moo nahu iho no i kona huelo, a pela no aoanei i keia iho, aohe e hala ana.

            Nolaila, ua maopopo loa i keia wa he elua no a kakou mau mea e hana aku ai, o ka hoohiki a koho balota, a i ole ia, o ka paio aku me ka ikuiku. @l@@ no kakou e hele ana imua o ka pahu balota, e loaa ana no he lanakila eia nae, malalo o ke kumukanawai o lakou nei ma ae, e hele ana no kakou i kahi pono; a ina no hoi kakou e hakaka aku ana, e lanakila ana no. Aohe o ma kou lanakila ma na auwaha a elua, aka, aia no ia kakou ke koho. O ka mua, he lapuwale haalele loa; o ka lua iho, he lukuia mai. Ua Akaka loa ae la eia pono iho no imua o ko kakou alo ka kakou mea e hana ai, o ka noonoo nae hoi me ke akahele ka mea pono loa ia kakou. Mai hopohopo, uiha a kaniuhu wale kakou, aka, e mau, no ka manaolana me ka papaho ole, e like no hoi me ko kakou ano plihua ole i na ia i aui ae, a hiki mai i ka wa e uhi mai ai o “kappa eleele.”

“HUAI KA ULU O LELE”

            Makehewa loa no hoi ko ke “Kuokoa” hauoli ana ae i kela Poaono aku no ka lilo ana na ka mokukaua Amerika Kaletona e haawi i na kip u aloha mua loa i ka hae o ka Repubalika, i uka@@a hoi mahope iho e ka mokuhana Geremania Akona. He oiaio o ke Kaletona ka mokukaua mua loa i ki pu aloha ae i ka hae o keia aina, a no ia hoi makou e ninau nei --- ka hae hea la ia? O ua hae la @ e @olo makehewa ia nei o ka pihe hauoli, aole no ia he hae i okoa ae mai ka hae aloha o ka lahui, a nawai no hoi e ole ke kip u aloha ia. Aia la, huhewa no Malia e manao ana paha ua komo aku he ia hou iloko o kahi “kilu.”

            Elua mahina a keu, a mai hea mai la keia ano hauoli lalau o ka hoa paonioni kalaiaina, a olo hewa ae la ka hauoli. Mai oi loa aku ka pono a me ka naui ina he hae okoa ae. Oia nae paha hoi ka mea e lonolonoia nei eia no ka poai pakaha o ke “Kuokoa” ke ohumuhumu malu nei e hoololi ae i ka hae kuluma i alohaia o Hawaii nei a i mea ano e loa ae, oia hoi, i mea me na kahakahana waihooluu ulaula me keokeo a me hookah hoku (paha) ma kekahi kihi Mamua nae hoi o ka hiki ana ke hoololi ae i ka hae, e hoololi mua ae paha lakou i ko lakou kumukanawai. Oiai, aohe mea hiki ole ia lakou ke hana, nolaila, aole no paha ia he hana nui ke manaoia.

            Ia Kauka Talamaga ai ma Honolulu nei no kekahi mau hana @@e n@ @ua komo oia iwa ena o na poe “maikai loa” a ua lilo hoi i mea nui la lakou. Eia uae hoi, ma kana mau palapala