Ka Makaainana, Volume II, Number 15, 8 October 1894 — Page 4

Page PDF (833.83 KB)

This text was transcribed by:  Keiko Sasaki
This work is dedicated to:  For everybody

Ka Makaainana.

 

KA MAKAAINANA.

HE NUPEPA OILI PULE.

 

W. H. KAPU,

Ona Luna Nui a Lunahooponopono.

O na kanoha nupepa a me na palapala p ili oihana a pau, e hoouna pololei iaia.

Wahi noho ma Honolulu.

F. J. TESTA (Boke),

Puuku.

E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope                                       $                     .10

No Hookahi Malama                                                          .25

No Ekolu Malama                                                               .75

No Eono Malaiia                                                               1.25

Ina e hookaa@n ua ia, penei iho ka auhau ana:

No Ekolu Malama                                       $                      .50

No Eono Malama                                                              1.00

No Hookahi Makah                                                          2.00

UKU O NA LUNA NUPEPA

5 Inoa                                                                                  .15

10 Inoa                                                                                .20

Maluna aku o 10 Inoa                                                         .25

 

POAKAHI, OKATOBA 8, 1894.

MAI no a uiha a paupauaho koke kakou O ka mea aholoa, loihi no kona aho a me kona ola ana; aka, o ka mea ahopoko, poko’u no ke aho a pokole pu no me kona ola a make koke no Aia no a aholoa i ka luu ana, hoea i ka papaku o lalo a loaa no kahi hoia; aka, i paupauaho koke no, aohe pala e loaa ai o ke ko’a lawaia, a he nele maop@opo no ka hoina.

 

AOLE keia o ka manawa mua aka, ua pinepine na wa a makou i uwalo aku ai a ke uwalo hou aku nei no hoi i ka lahui holookoa --- “E moe malie i ke kai o ko haku.” Mai oni, mai eu, mai u eue a mai ku a hele, aka, e moe malie a hemo kela pahuolelo a poha pono ka leo i ke akea, alaila, ku a hele e hana nou @ho, oiai ka la e kau ana a oiai no hoi ka ua iluna, aole loa nae hoi mamua aku.

 

KE uiha mai nei paha kekahi poe makamaka i kakau palapala mai ia makou no ka hoolahaia aku no ka hoopuka koke ole ia aku ko lakou mau manao. E kala kahiko no makou i hoaiai aku ai e hoike mai i na inoa oiaio, aole no ka hoolaha ana, aka, i mea e hiki ai ia makou ke hilinai aku, me ke koe no nae hoi me makou o ke kuleaua apono a apono ole paha i kekahi manao. He mea pono e hooloheia mai keia me ka hooko pololei ia.

 

OIAIO loa aia me ka hookikinaia kekahi poe e lawe nei i ka hoohiki kakoo Repubalika. Ina he mea kalepa nui a liilii paha, pela no hoi me na poe kuai waiona, aia no a hoohiki aku, loaa mai ka laikini hou; ina aole e hooko aku, he neo no ka loaa mai. Lohe mai makou pela i hoohiki ai kekahi poe i ikeia ai he poe aloha aina, i poino ole ai hoi kahi hana. Eia nae, ua lilo lakou i poe apokaka maopopo loa, no ka mea, aole loa ia o ka mea oiaio a me ka iini hoi o ko lakou mau puuwai. Hilahila ole keia poe pakaha a kamehai wale.

 

LONO HOOHAUOLI MANAO.

 

Nawai no hoi e ole ka hoohauoli ina e loaa mai ana he lono, ina no he wahi mea uuku, e hoolanalana ai i ka manao o na poe e noho ana iloko o ka pilihua? Nolaila, aole no paha hoi kakou e hewa ke hauoli ae, no ka mea, ua mahuiia mai la no kekahi mea i kokoke loa i ko kakou mau puuwai, oia hoi, ka mea e pili ana i ka hoihoi hou ia ae o ke Aliiaimoku a me ka panina loa hoi o na hana no ka ninau o Hawaii nei.

Ua mahui iki ia mai ma ka Osianika o ka Poalua iho la, a hooia loa ia mai nei hoi ma ka Auseteralia o ka Poaono nei, mai na waha mai o na ohua haole, a pela no hoi mai na waha mai nei o na oiwi Moremona i hoi mai nei, ua lilo i mea kamailio nui ia ma o ka hoihoi hou ia ae o ke Aliiaimoku, a ua pau ka ka hana a ka Mana Hooko ma o ka Peresidena a me kona Aha Kuhina la. Mawaho ae hoi o keia, aohe mea e aku i maopopo ia makou.

Iloko no nae hoi o ka palanaiki o keia lono waha i loaa mai la, ua loaa no he mea no kakou e nui ai ka hauoli; a oiai hoi kakou iloko o ia haawina hauoli, ua loaa mai no hoi he hoolanalana manao ana a oiai no hoi kakou e noho ana me ka lana mau o ka manao, e hooi loa ia aku hoi ko kakou nohe lokahi ana iloko o ka hoomanawanui a me ka pauaho a kaniuhu ole. Oiai no hoi, eia no ke Aliiaimoku ke noho nei me ke kupaa, ka hoomanawanui a me ka pauaho a kaniuhu ole, me ka manaolana nui e loaa a e hoea mai ana no ka pono nona a me kona lahuikanaka i hookaumaha a i hoopilihuaia, pela no hoi kakou e hoohalike aku ai a kau i ka puaaneane.

 

KA MR. WILIMANA MISIONA.

 

Mai na nupepa mai nei hoi o Kapalakiko i loheia mai ai iloko o na la i hala iho la no ke ano o ka huakai a ka Mea Hanohano H. A. Wilimana i holo aku nei. Ua hoikeia mai nei he elele ka oia ma ka aoao o ke Aliiaimoku a aia ka iaia kekahi mau palapala ano nui i pili i ke kulana klaaiaina o Hawaii nei. E holo loaaku ana ka oia i Wasinetona e hoopii koi poho ai ma ko ke Alii aoao i ke Aupuni o Amerika Huipuia no $200,000, imua o ka Aha Hookolokoio Kiekie o ia Aupuni, no ka hookahuliia ana o ka Nohoalii a me ko ke Alii poho hoi ma ka imi ana i pono nona a me kona lahui. Aole o keia wale ae la no, aka, ua hoike ae ka nupepa Adavataisa a na welo mikanele o kekahi o keia mau la iho la, oia hoi, ua hoikeia aku ka ia lakou e kekahi mea koikoi a alakai o ka aoao Alii i holo aku nei ka o Mr. Wilimana ma ke ano elele i Enelani a me Farani no ke koi ana aku i ka hoihoi hou ia ae o ke Aliiaimoku ma ka nohoalii. A oiai hoi, ua holo pu aku o Lualii Kikania Kakina ma ka moku hookahi me ua hapauea la, me ka lohe mua ole ia hoi o kona holo a me ke ano o kana huakai maanei, e uhai a e kiai aku ana ka ua o Kakina ma na keehina kapuai a pau o ua hoa’loha oiaio la o ka lahui Hawaii.

Ia makou hoi i hoomaopopo iho ai i keia mau lono ae la a pau, ua hiki ole loa ia makou ke hilinai iho, no ka mea, ua hoike pu ia mai nei no e ua mau nupepa la, i ka wa ka i hookuiia aku ai p ua hapauea la e na poe kakau nupepa o laila no ke ano o kana huakai, aole oia i ekemu aku, ua luliluli aku nae hoi kona poo, a me ka ae ole aku a hoole aku paha i na ninauia mai. Pela oia i malama ai i kona mumule me ka owaka waha ole aku (ma ke ano haumana no paha hoi na Komisina Balauna), a loaa ole he makili aku i kela poe, aka, ua akamai nui no nae hoi i ka haku manao wale iho no me ke kokua pu aku no paha hoi kahi o Lualii. Eia nae, ua lilo keia huakai a ua hapauea la i mea kamailio nui ia e na nupepa ma o, me ka olelo iho aohe ka he waiwai iki o ka hoopii ana aku imua o ko ia Aupuni Aha Kiekie, aia ka imua o ka Ahaolelo ka pono loa a me ka hoohokaia mai no ka.

Oiai hoi, aole loa i maopopo ia makou ke ano o keia huakai a kela hoa’loha hapauea o Hawaii nei, ua maopopo ole no ia makou ka oiaio, koe wale no paha a he hana pilikino ponoi nana iho. Ina hoi he elele io oia no ka lahui mai ke Aliiaimoku aku, ua hiki ole loa ia makou ke hooia aku no ia mea; a ina hoi oia ka elele nana i lawe aku kela puolo i kiolaia, oia hoi, he olelo a he leo ua hala no waho, alaila, he mea pono no paha i ka lahui ke hoomanawanui no ka puana e loaa mai ana ia leo, ina he pono a pono ole paha. Nolaila, he wahi kanaaho no koe, aole hoi i puehu loa aku ka hulu, a na keia mua koke iho no e hoike mai. Ua haalele iho ua hapauea la ia Kapalakiko i ka Poaha, Sepatemaba 27, no ka Hikina, a wahi a kekahi oleloia, e hala loa aku ana ka oia no Europa. Haohao loa nae hoi makou a me ke kahaha pu, ina he huakai imi pono io keia no Hawaii nei, no ka hoouna ole ia ana o kekahi oiwi ponoi o ka aina nei e like la hoi me ia i na au i na Kamehameha.

 

E KU WALE ANEI KA LAHUI?

 

O ia ka ninau a kekahi mea kakau e hoopukaia aku nei kona kukulumanao ma ka aoao eono o keia helu. Ua waiho pu mai no oia he mau hoakaka ana ma na ano like ole no kana ninau kupono loa no keia wa o ko kakou kulana pili kalaiaina. A oia no hoi ka makou e ninau like aku ai i ka Ahahui Hawaii Aloha Aina --- pehea la, e ku wale anei kakou? Aole anei i hoea mai i ka manawa, oiai, ua loihi aenei na malama o ke kakali hoomanawanui ana, e pukaamaka mai ai o na alakai o ia ahahui, mai ko lakou pee ana iloko o na poopoo, a hoike akea ae i ka ka lahui mea e hana ai? He makehewa ka makau ana, ho ae i ke akea, i loaa ai hoi he alakai ana no ka lahui. O ka na poe i kapa ae ia lakou iho o lakou na alakai o ka lahui, o ka lakou mau ao ana ka makou i makemake ai iloko o keia mauawa. Pehea mai ana la lakou, e pane mai ana anei, a i ole ia, ao ae paha, a i ole ia hoomau aku no paha i ka noho mumule ana me ka pee? Owai la ua alakai?

Aka nae hoi, o ka makou no e uwalo aku nei i ka lahui, mawaho ae o keia ninau ma ke poo o keia manao, e mau ke kupaa ana a e hooloco no ka pa-e ma: o ka leo a kakou e kaunui aku nei, ka leo hoi o ka Mea a kakou i hilinai ai a i aloha kulipolipo ai hoi. Na ke au auanei o ka manawa e nee nei mua e hoike mai i ka puana a ka moe.

 

“HUAI KA ULU O LELE.”

 

He palapala ka i loaa mai ia makou mai Hawaii mai aia ke hooweliweliia la na poe i lawe i na apana aina hookuonoono e hoohiki, ina ka aole, lawe hou ia aku na aina i loaa ia lakou. Ea, ke oni la no ka moe nahesa ma na ano a pau e wili ai, aia no ka pono o ka puniia aku a pili i kepau. Ke ao aku nei nae hoi makou mai no a puni aku ia ano hooweliweliia mai, no ka mea, aole loa e hiki ke kailiia aku a mea i loaa pono i kela a me keia e ake ana e loaa kahi kahua aina e hookuonoono pono iho ai. He mau epa ana no paha ia i wahi e puniia aku ai.

 

Aole o ia wale ae la no, aka, ua hoike aku makou ma ka helu i hala malalo o ke poo o “Na Mokupuni,” no ia mokupuni mai no ia lono a makou i hilinai ai, aia ka ka loaa aku o ua pooleta ma ke kuai mai kekahi hale leta aku o Hamakua a hoohiki