Ka Makaainana, Volume II, Number 15, 8 October 1894 — Page 8

Page PDF (903.85 KB)

This text was transcribed by:  Tina
This work is dedicated to:  Traci Kaleiwahea

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 8 1894

 

KELA A ME KEIA.

            Ua ike mai nei ke Aupuni Moi o Italia i ka Repubalika o Hawaii nei.

            Ke laulaha loa nei ka ia uwiuwi i keia mau la ma na kai o kakou nei.

            Ua hoopanee ka Aha Kiekie i ka Poaono nei no ka manawa mai ka noho ana ma ka banako.

            Ua hoopau wale ia ka hihia o umi mau Pake piliwaiwai imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei.

            He aha ike ka Kuhina a me Mrs. Wilisi i ka auwina la o ka Poaha iho la ma ko laua wahi noho hou.

            Iluna iho nei ka Iwalani o ke Alahukimoku kahi i hoomaemaeia ai o kona iwikaele i na la i hala iho la.

            Elua mau makai kaulio Olelo.  E i hoopauia iho nei a pani hou ia aku no na makalua e elua mau Olelo E okoa ae.

            O ka Poaono nei ka la hope loa no na poe a pau e makemake ana e lawe i ka hoohiki kakoo i ke Aupuni Repubalika.

            Eia o J. F. Hakafila ke lawelawe hou nei i ke kulana Hope Kanikela @o ke Aupuni Imepemala o Geremania maanei.

            Apopo e ku mai ai ka mokumahu Kulanakauhale o Pekina, mai Kina a me Iapana mai, a holo loa aku no Kapalakiko.

            Hora 9 o ke kakahiaka Poa ono nei i ku mai ai ka Auseteralia mai Kapalakiko mai a keia Poaono iho no hoi e pelu hou aku ai.

            He wahine Kepani ka i hoopaiia e ka Lunakanawai Apana i ka Poaha iho la, no 15 la hoopaahao @a Kawa, no ka haalele i kana kane.

            Ua makeia kekahi ohu @@ke o luna o ka Osianika ma @eia holo ana mai nei ana, a ua haki ia hoi ka wawae o kekahi Kepani mamuli o ka ulia.

            Ua hala aku nei o Kapena H. Wolters (Wolota) o ke kiapa Geremania ili Keoki Wilikoki ma ka Arawa no Beremena, Geremania, ma ke ala aku o Vanekouva.

            E ole no ko Keoni M@pinepine hoohiki ana (oia maoli io @o paha ka mea o ka makua hine i make ai), loaa ai kahi hana me ia kaikoeke ona, me Bila Kamika, he luna no na kaa hoki Aupuni.

            He 16 poe Moremona Hawaii @o kakou nei i holo nui ai i Mauna Pohaku i pau nui o ka hoi mai ma ka Auseteralia i ka Poaono iho la.  O Kealakaihonua kekahi, a e hoi hou aku ana no oia no Loko Paakai.

            Ua wanana ae ka Luna Makai o Ewa imua o kekahi poe, ke noho keia kau Ahaolelo o ke Aupuni Repubalika, o ke paa no ia o ke Aupuni aohe mea nana e hoonioni hou.  Nui no ka hoi ka ike o ua kahuna.

            I ka Poakolu iho la i hooloheia ai kela hihia a ka Moiwahine Kanemake Kapiolani kue ia S. W. Mahelona, o Paulo Numana ka i noho i lunakanawai ma ka banako, me na Lunakanawai Kokua Pekek@oa me Palia, ma ko Lunakanawai Kiekie Kauka wahi, oiai, nana no i hoike ae kona kupono ole e noho a e hoolohe ia hoopii hoohalahala.

            O Aoi, Pake, he makai kiu i pau, ua hoopaiia imua o ka Aha Apana i ka Poalima iho la no elua mahina hoopaahao no ka hewa aea wale.  Ua hoohalahala hou kona loio C. W. Akepoka, i ka Aha maluna ae.

            Ua lawe aenei o Kale Hapakini, he Ilamuku a he Alii Aha olelo mamua, a me Kami Kuaika, o ka Papa Alanui o Honolulu nei, i ka hoohiki malalo o ka Repubalika.  Auwe no ka hoi e, pau aku la elua mau hapahaole.

            Ua make i ka Poalua iho la ka makuahine aoo o Lunakanawai Kaapuni Kupa.  Oiai, ua hala aku oia i ka aina e, he mea e ke aloha no keia popilikia.  Auwina la Poakolu mai i hoolewaia aku ai mai ka Luakini aku o Sana Anaru.

            O na luna haole i hoouna pu ia aku nei me kela puulu paahao no Hilo, he mau mea laua i ikeia ko laua lapuwale a me ka pakelokelo o na lima i ka hai dala.  E akahele mai ko Hilo poe ia laua, o loaa auanei hoi i ka poino e uwe ai.

            Ua pae mai nei i o kakou nei ma ka Arawa mai nei o A. Hofanuna (Hoffnung), ka luna Aupuni mua o Hawaii nei ma Ladana, Enelani, a eia ma ka Hotele Hawaii e noho nei, oia a me kana wahine.  E hala ana he mau la lehulehu ia laua maanei.

            Na Lunakanawai Akina o Kohala i mare mai nei i kekahi mau paa mare ma Kohala, mamuli paha o ka hoohiki ole o na kahuna pule.  A ua lono lauahea wale ia ae nae e hoohiki ana o Rev. S. W. Kekuewa malalo o ke Aupuni Repubalika.

            Auwe, paee ka hoi ka makou kuhikuhi ana ma ka helu i hala.  Eia ka hoi ka pololei i keia pule e weheia ai ke kau kiure o Kohala, Hawaii.  Ua hala aku nei o Loio Kuhina Kuauau me kona Hope kamalii a me kekahi mau loio ma ke Kinau o ka Poalima iho la.

            Ua loaa mai he lono mai ka aina makani Apaapaa mai, ua waeia ka hapanui o na aiure no ko laila kau kiure mai ua poe i hoohiki e kakoo i ke Aupuni Repubalika, a he uuku loa na poe maw@ho ae.  Me he la aole no paha lakou e @e ana e hoohiki aku.

            I ka po@@ Sepatemaba 27 i hauoli ae ai kekahi poe Kepani koikoi no ka lanakila i loaa mai nei i ko lakou mau hoalahui maluna ae o na Pake, me kakahi ahaaina ma kekahi hale mauka aku nei o alanui Nuuanu, a hele a ka hora 3 o ka wanaao pau no hoi na lealea.

            Ua mahuka aku mai ka makai he Pake i hoopaiia e uku i $35 ilaio o Ewa no ka opiuma.  I kona loaa hou ana ka, ua hiliia oia.  Ea, pehea ilio la hoi keia, no keaha keia hana hookeikie a hookano?  Ma kahi o ka hoopiia o ka makai, ua ao wale ia aku la no ka.  Kupaiauaha no!

            Ua loaa aku he wahine kanaka, ua onaia, e moe ana ma ke alahele aoao o ke alanui Moi nei i ka po Poakahi i h@la, me kekahi wahi keiki iluna o kona mau lima.  Ua laweia aku oia no ka Halewai a hoopaaia.  Ua hu@ia kona kino a loaa aku la he $51 ma ke eke o kona lole.  Laki loa ka loaa e ana i ka makai, ina ua nalowale kela mau dala.

            Ua loaa ia J. Kamala ma kana hoopii koi poho ia J. R. Souza, ke Pukiki nana oia i pepehi a eha ma Kalihi-kai, he $100 ma kahi o kana koi no $300, no na palapo i loaa kukonukonu iaia.

            Me ka hookikina okoa ia i pau nui ai kekahi poe paahana oiwi o ka Hale Hana Hao o Honolulu i ka lawe i ka hoohiki kakoo i ka Repubalika i ka Poaono nei.  Hilahila ole no hoi na haole.

            Ua hoopaneeia ka aha puhiohe hoolaulea a ka Puali Puhiohe Lahui, e naawi ana no ke Komisina Beritania mai ka po Poalima nei mamuli o ka ukelekele loa o na alanui i ka ua a i keia po, hora 7:30.  Nolaila, e hele nui ae, e na poe puni mele, e hoopiha ae i ke kuea o ka Hotele Hawaii.

            O kela Kepani pepehikanaka i laweia mai ai mai Kona mai mamua koke aku nei, ua laweia aku oia no ka hookolokoloia ma ke kau kiure o Kohala ma ke Kinau o ka auwina la Poalima nei.  Eha poe hoike, i hoopaa puia me ia ma Kawa, i lawe pu ia aku no, oiai, he mau ike ano nui ka lakou.

            Ahiahi Poaha iho la i malamaia ai he mau halawai kalaiaina ma na mahele koho a pau, no ka wae a koho ana i na elele i kekahi aha wae moho holo baloa.  E noho ana ua aha wae moho nei a wae ae hoi i na moho holo balota, no ko lakou la koho i ka la 29 ae, i ke ahiahi o keia Poaono iho, la 13.

            Hora 9 o ke aumoe Poaha iho la i ku mai ai ka Arawa a mahope iki iho o ke awakea Poalima nei i holo loa aku ai no ka Akau.  I ulolohi oia a hala ekolu la mahope o kona manawa, mamuli o ka nui o ka ino ma kona ala moana holookoa mai nei.  Aohe nui o na ukana a he eono no mau ohua no onei.

            Ua ae o Kahananui i kona hewa imua o ka Aha Apana i ka Poaono nei no ka aihue ana he $5, ka waiwai 10 o ka Hui Alahao Hawaii, a ua hoopaiia no eono malama hana oolea ma Kawai.  Ua pakui hou ia aku no ua hoopai hou nona e like ae la no me kela ae, no ia hewa like no ma ke degere elua.

            Neo na alanui i ka po Poalima nei me na makai kumau ole.  He kakaikahi loa ka o lakou ma na alanui ia po, oia ko makou lohe mai, a iloko o ka Halewai ka hapanui ia po kahi i ku ai me ka makaukau e kue mai paha i kekahi ala kipi aku o ka lahui i h@ohuahualau wale ia paha no ia po.  Auwe, hoka nae!

            Ua pii loa no paha ke kai o kahi Pake o ka Haleleta, Kimo Keola, nolaila, noke mai nei oia i ka @@@ i ko makou Puuku me ka helu mai i ka hoonuu i ka hau kilima, a pela aku, ma ke Kuokoa o @a P@aono nei, aole pae hoike ae i kona inoa ponoi, huna iho ia me he popoki huna ino la.  Ke ano no hoi o kamalii.

            No ka oluolu i loaa ia C. O. Bega ma kaua huakai aku nei i ko@a aina oiwi, ua hoi mai oia a Kapalakiko me ka manaoia e hoohiki loa mai ana ianei i ka Poaono nei.  Aole oia i hiki mai, no ka mea, ua loaa hou oia i ka nei a ke waiho la i Kapalakiko.  Apopo e holo aku ai kana wahine ma ke Kulanakauhale o Pekina.

            I ka Poakolu iho la, ua hopuia kekahi haole Farani malihini me kana wahine e Kapena Makaikiu Lasena a me Kapena Patesona o na Makai Awa no ke kuai i na waiwai o na aina e me ka laikini ole, oia hoi, na lihilihi.  O ka laua ku ana mai nei no ia ma ka Warimu aku mai Vanekouva mai.

            Elua mau Pake i hopuia i ke awakea Poalua iho la no ka hoohakaka moa ma na huina o na alanui Hotele me Maunakea.  I ka Poakolu ae laua i hookolokolo ia ai imua o ka Aha Apana a hoopaiia e uku i $1 a me na koina.  O ka hana mau no ka ia a na Pake a akahi no hana ana i loaa pono ai a noho ana i Kalakaua Hale.

            Ua loaa iho nei ia G. Casona Keniona he palapala hookupa me ke kuleana e koho balota mai ka Aha Kuhina mai.  Pela no ka mea i loaa iaia mamua malalo o ke Aupuni Moi, a na ke kumukanawai hoi o ka Repubalika i hoolilo ae i mea ole.  A ua loaa pu mai no hoi ia ano palapala hookuleana like ia F. Godefere, kahi mea kakau lima hema.  He mau mea kakau nupepa laua a elua.

            He ahaaina la hanau ka i hawaiia ae e Mr. a me Mrs. Kaimimoku i ke awakea Poakolu iho la, ma ko laua wahi noho makai o Iwilei no ka laua kaikamahine lanai.  O ka lohe mai nae hoi ko makou i ka lehulehu o na poe i hiki aku a i ka lawa pono me na ono a ka puu e ono ai a pau, koe aku no nae hoi ko makou ikemake.  Ua hoomauia mai no i ka po ae.

            Mahope iho o ka mareia ana o kahi kupakako peke o ka Malulani i ka po Poakahi i hala iho la me Miss Adelaide Bruns, ua hoi aku laua no waho o Waikiki a ilaila e hoohala ai i na la kinohi o ko lana ai hookohukohu pono ana iho i kela ai ono loa o ke ao nei.  Mahalo ia laua, oiai, he maikai ka mare no na mea a pau.  O ua wahi peke la, William White, ke keikikane hiapo a ka luna nui mua iho nei o ka Oihana Wai, J. C. White.

            Ua hele aku o S. Naholo, he makai i hoopauia iho nei, a olelo aku ia L. D. Keliipio, kekahi lala o ka Papa Hoopaa Inoa, i ka auwina la Poakolu iho la ma Aliiolani Hale, e holoi ae i kona inoa a me ka unuhi pu mai no hoi i kana hoohiki.  I hoohiki wale no ka oia no kahi hana a hoopau koke ia no mahope o ka noho makai ana no hookahi wale no malama.  No kona ano ona hoi, ua ao mai o Keliipio iaia e hookaawale koke a ua hooko oia ia lea.

            Ua hookaawale ae ke Aliiaimoku i kekahi aina ona mauka o Pauoa i kihapai-pu, ma ke ano kokua hoi i kekahi mau hana ku i ke aloha.  O ka inoa o ua kihapai pua la o Uluhaimalama.  E lawe kela a me keia wahine i wahi nana e kanu ponoi ai a hana aku, aia no i ka pua e kanuia ana.  Poaha iho, la 11, e hoomakaia ai ke kanu pua ana mai ka hora 9 A. M. a ka hora 12 awakea.  E hoea ae ana ka Puali Puhiohe Lahui ilaila, a he mau papaaina ana paha ka kekahi poe.  Nui ka mahalo no keia hana maikai.