Ka Makaainana, Volume II, Number 16, 15 October 1894 — Page 4

Page PDF (819.20 KB)

This text was transcribed by:  Dina Neves
This work is dedicated to:  To my Grandpa, Manuel Louis

Ka Makaainana.

4          Honolulu, Oahu, Poakahi, Okatoba 15, 1894

 

KA MAKAAINANA.

HE NUPEPA OILI PULE.

W.H. KAPU,

Ona, @na Nui a Lunahooponopono. O na kauoha nupepa a me na palapala pili oihana a pau, e hoouna iaia.

Wahi noho ma Honolulu.

F.J. TESTA (Hoke),

Puuku.

E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.

UKU A KA NUPEPA

No Hookahi Kope      -           $          .10

No Hookah Malama    -           $          .25

No Ekolu Malama      -           $          .75      

No Eono Malama        -           $     1.25

Ina e hookaa n ua ia, penei iho ka auhau ana:

No Ekolu Malama       -           $          .50

No Eono Malama        -                  1.00

No Hookahi Makah    -                  2.00

 

POKAHI, OKOTOBA 15, 1894

E kala kahiko i o kikilo aku i pau ai na hana a ka Mana Kau Kanawai o Amerika Huipuia, a ano mai la paha hoi i pau ai ka ka Mana Hooko ma o, a o ka ehu mai koe i o kakou nei, a haukeke lakou nei ma ae a “nakeke na iwi i ka la.” Ahoe e hala ana, o ka pulelo ae koe o “kihei a ke Aeloa”

            OIAI, ua haia aenei ka wa hoopaa inoa no ke kau koho balota o lakou nei ma ae, aole nae hoi ia he mea e pau ai o ka hoohiki ana. Eia no ke mau nei ia apana hana a lakou. O ka makou no e ao aku ai—mai no a hoohiki aku, aka, e mau no i ke kupaa ana, no ka mea, ua aneane lao mai i ka wa e haakulou ai o ua poe kolohe nei. Ina iho a kani koha ae! Ina no me na pahoa, na leiomano, na ihe laumeki, na maa, na newa, a pela aku, ka lahui e mokomoko ai, aole no ia he mea e pio ai. Pehea ka hoi ka lahui Ailiki i paonioni mau ai ia Enelani iloko o eha haneri makahiki a keu i hala ae? Iloko no o ko lakou nele a nawaliwali, aole loa i pio iho ka manao oni, oiai, o ke aloha aina a me ka makee lahui ka mea nui loa ia lakou. He la no e ola ai, he la no e eha ai, a he la no hoi e make ai.

            POAKOLU iho e piha ai ka iwakalua-k@amakahi o na malama o ka noho haakei ana mai o na pakaha maluna o ka lahui a me ko kakou moku Apuni. A iloko hoi o ia manawa , heaha ka ka lahui mea kilakila loa i hana ai a i hoike aku ai i ke ao holookoa? Eia iho, ua malamaia ka maluhia a ka aina nei me ka m@kee loa, a ua @oike mai hoi la hapanui o ka lahui i ko lakou aloha a me ke kupaa mao ma@pe o ka aina a me ke Alii, he mau haawina kilakila loa hoi iwaena o na lahui o ke ao nei. Nolaila, hoomauia aku no, a mai hookuekuemi mai!

 

E HOOLONO NO I KA LEO.

Mamuli o kela kukulumanao o “Puuokuili” i puka aku ai ma ko makou helu i hala i hoea mai ai ke@ahi makamaka i o makou nei i keia mau la iho la a olelo mai la na like loa ka kona manao me ko ia mea kakau. Ua olelo pu mai no hoi oia he mea pono loa i ka lahui e hana koke, a he makehewa hui ke kali ana aku i ka ke Alii. Aole loa i like ko makou manao me ko ia makamaka ohohia a ulununi i k@ aloha aina a me ka makee lahui. Mamuli hoi o kana mau olelo i ulu mai ai keia mau ninau ia makou – heaha ana la ka ka lahui mea e hana ai, e ku wale no anei kakou, a i ole ia, e eu paha, a e moe malie paha? Aia makou iloko o ke aheahe a me ka malie, a maluna ae hoi o na mea a pau, e hilinai a e paulele aku hoi maluna o ke Alii, e like no hoi me ka mea i ikeia, me ka hoolono aku no ka poha mai o ka leo. He mea makehewa loa ka hou poo aka me he makapo la me la molaelae mua ole ae o na alaalai mai o mua. E moni no i ke koko me ka nui pu no hoi ke aho!

PAUPAUAHO KOKE LA !

Mai Hawaii mai nei ka lono ua lehulehu na oiwi o ka lahui i uiha koke a lilo nui aku la ma kela aoao, mamuli ka o ka paupauaho i ke kali loihi loa no ka hopena o na hana, a me ka puni aku no paha hoi kahi ka peloia. Ua oleloia mai nei ma kekahi palapala i loaa mai nei ia makou ma ke Kinau mai o ka Poaono nei, ua oi aku na Hawaii i hei i ke aleheia i keia wa mamua ae o ke kau koho elele hana kumukanawai iho nei o na oehaa. Ia makou nae hoi i hoomaopopo iho ai i keia mau lono, ua olelo ae makou, a o ka makou no hoi ia e olelo aku nui, he keu a ke ano ole o ka uiha koke o keia poe. Aole ka hoi ka Aliiaimoku, ka hapanui o ka lahui a me makou no hei i uiha, lilo e aku la ka hoi i kela poe kuli nawaliwali ka uiha koke, a makou hoi e kapa aku nei he poe ohakulai hinape wale, oiai no ka la e kau ana. Noonoo ole iho no hoi keia poe la i ko lakou hoohilahilaia ana ma Amerika Huipuia, he poe ike a naa@ao ole, he poe puni wale a he poe hiki loa no ke lilo aku no ke kipeia mai. Aole o ia wale, aka, pau pu me na wahine a me na kaikamahine i ka oleloia he poe hookamakama. Eia nae, o ia mau olelo hoohilahila ka kela poe i kapae ae ma ke kua a holokiki aku la e hoohiki – no ka uiha mai ka i ka loihi loa. Iloko no o ko makou hoaiai pinepine aku, uiha koke iho la no ka. E ano pololei io ana no paha auanei na olelo hoino a Kakina ma i ka lahui. He mea maopopo loa aole ia poe i aloha oiaio i ka aina. Akaka no hoi ka pokole a ka naau la!

 

NA HUAHELU KOHO BALOTA.

Ua pau iho nei hoi na hana a ka Papa Hoopaa Inoa no ke koho balota o Oahu nei, ua hoikeia aenei ao hoi na mea i loaa ia lakou ma ia hana ana. Eia malalo iho na hoike huahelu (e hoike ana i kahi hanau, o ke kolamu huahelu mua, o na poe i loaa na kuleana elua e koho ai i na Senatoa a me na Lunamakaainana, o ka lua iho, no na Lunamakaainana wale no, a o ke kolu no hoi ka hui@a nui), peneia iho:

Hawaii nei       283      226      509

Amerika Huipaia         395      71       509

Enelani me Pan laau    224      50       274

Geremania       140      35       175

Pot@gala me na Mokupuni    93       269      362     

Na Lahui e ae  98       33       131     

1233    684   1917     

Ke ike ae la no kakou he 1,917 wale no poe i loaa iloko o na kalewa hele ana a ua Papa la e pakaukau ai i ka lakou maunu, he wahi oi o 410 mai ka hoopaa inoa ana no ke kau koho elele hana kumukanawai iloko o Aperila i hala, oiai he 1,507 ka huina nui ia hana ana. Me keia malalo iho e akaka lea loa ai ke ano io o na poe i hoopaaia iho nei na inoa no ke koho balota ana:

Poe Hookupaia                                                 54

“Hanauia ma Hawaii nei                                 466

“Loaa o na Palapala Hooia no ka Hana          1331

 “Loaa o na Palapala Hookupa                          28               

                                                                        1917               

O kahi mea hilu loa nae hoi iloko o keia huina ae la, ke mau nei no ua poe pakaha nei ma ke ano he poe mailuilu haalele loa. Aohe hoike maopop ia ae o ka huina oiaio o na oiwi Hawaii, a ina no hoi kakou e hoomaopopo iho ua hui pa ia na Hawaii oiwi a me na haole i hanau ulia ia ai o kakou nei a lilo ai i poe Hawaii. Ina kakou e mawaewae ae ana mai loko mai o keia huina @ @a he 500 paha na haole i kuewa mai iloko o na malama he iwakalua i hala ae, he 400 paha na poe paana no ke Aupuni, a pela aku, e like me ka hoike maluna ae, aohe no he mea nui loa na lakou uei ma ae e ku ai o kaena. Ua loheia mai nei nae hoi he 767 poe o Maui i pipili i kepau a he 587 hoi o Kauai, aka, aohe mea i loheia mai no Hawaii. O kahi mea oi loa aku nae paha hoi iloko o leia mau hana oia no ka mea e pili ana i kela poe o loaa ai o na palapala hooia no la lakou mau mea paha i hana ai no keia Aupuni Mawaho ae o ko Oahu nei, ua loaa aku ma Hawaii he 839 poe, he 408 ma Maui a he 366 hoi ma Kauai. O keia poe a pau loa, ua loaa ia lakou ke kuleana koho. Aia no ka lahui kumu ma la hapauuku loa, oia no hoi na poe hana no ke Aupuni i hoohiki nui aku ai no kahi pono o kela ola a noho ana, a me na poe no hoi i puni wale aku no i ka peloia mai a me ka uiha wale iho no. Nolaila, aoie no he mea a keia Apupuni e ku nei e hiki ai ke hauoli a ke haaheo ae, oiai, aia no lakou iloko o ka pohai o ka hapauuku. A heaha ana hoi ka ka hapanui mea i manao ai e hana, e hookuu aku no anei e hoomau mai ka hapauuku i ka hoomalu ana mai i ka hapanui? Eia he nane la, a na kakou no hoi ia e kuekaa iho, me ka mumule a hamau loa no, a na ke au o ka manawa o keia mua iho e huai ae.