Ka Makaainana, Volume II, Number 16, 15 October 1894 — Page 8

Page PDF (922.83 KB)

This text was transcribed by:  Andrew Bowles
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 15, 1894

 

KELA A ME KEIA.

----------

            Ua kipa ike aku o A. Hofenona i ke Aliiaimoku i ka hora 11 A.M. o ka Poakahi i hala.

            Awakea Poaono nei i huli hoi aku ai ka Auseteralia no Kapalakiko me na ohna a me na ukana he nui.

            Aole i hiki mai ka pnali keaka lio i upuia ai e ku mai ana i o kakou nei ma ka Pekina o ka Poalima nei.

            Mai Kauai mai nei ka lohe ua pae aku kekahi mau mea o ka moku ili Keoki Wilikoki i Kapaa iloko o na pule i hala ae.

            Poalima nei, Okatoba 12, i hanau mai ai ka wahine a Kimo Kamabela, oia o Kuaihelani, he kaikamahine, ma Honolulu nei no.

            Aia ke laha la ma Maui ka fiva malaria o ke ano inoino, a ua loohia he 25 mau paahana Kepani o kekahi mahiko me ia ano ma'i.

            He 12 mau Pake piliwaiwai i hopuia i ke awakea o nehinei mauka aenei o Aala, a ua kai lalani like ia ae lakou a noho ana i ka Halewai.

            No ka hoeha ana o ka Pake lawelawe lio o Manuela Reisi i kekahi keiki uuku, ua hoopaiia oia e uju i $5 me na koina imua o ka Aba Apana i ka Poakahi i hala.

            Ua ukali pu aku nei o Keoki Makapolena ia Mr. a me Mrs. A Hoffnung o Ladana no Kapalakiko ma ka Auseteralia o ka Poaono nei a huli hoi mai no ma ia moku.

            Hei paikau hookahakaha ka na koa a ke Aupuni Repubalika i ka po Poalima iho la ma ke Kuea Halealii, a ua kai hele ae lakou ma na alanui me ke alakai ia e ka puali puhiohe.

            I ka La Pule i hala, la 7 mei, i malama ae ai ka Hoi Waapa Matala he aha lealea hoomanao, maloko no o ko lakou halewaapa, no ka piha ana o ka makahiki hookahi o ka eo ana mai o ka hanohano ia lakou mai ka Hui Waapa Healani mai.

            Imua o ka Aha Apana i ka Poaha ine la, ua hoopaiia o Iakoba Kumalae a me S. Keliikuewa no ka hoomainoino holoholona, he eono mahina pakahi ma ka hana oolea. Ua hoohalahala hou aku ko laua loio i ka Aha maluna ae.

            Ma Waiohinu, Kau, Hawaii, i hoohuiia mai nei e Lunakanawai J.H. Waipuilani ma ka mare, i Okatoba 6 nei, o Samuela Kauhane, keikikane hiapo a ka Rev. J. Kauhane, ia Miss Sarai H. Matina, kekahi o na kaikamahine a J.H.S. Matina. No ia wahi no laua a elua.

            Aia ma Auwaiolimu kekahi wahine hoonohonoho akua, o Luisa ka moa. Ma kahi o Paulo e hana ai oia i kana mau hana hoopunipuni, aole nae ha ola iko o ka ma'i o ka mea ana e lawelawe nei. Pela mai ko makou lohe kekahi makamaka mai e noho ana ma ia wahi.

            Halo o Kailua. Koolaupoko o D. Kekona a me Joe Puni i ke anmoe o ka Poalima iho la no ka hopu ana i kekahi Pake hoike hoopunipuni. Ua loaa aku ua Pake la iloko o kekahi wahi hale pih, a ua hoohiki loa mai lakou iluna nei i ka hora 10 kakahiaka o ka Poaono nei.

            E nana ae i kekahi hoolaha hookapu kai lawaia e puka aku nei ma keia helu.

            Eia ke hoomakaia nei ka eli ana i luawai aniani hou maloko o ka pa o Makale, iwaho o Pawaa, e na hoahanan Makanalese.

            Ekolu mau hanako pakapio i weheia i ka Poalolu nei, pela ka hoikeia ae ma na palapala Pake i lu a i pai hele ia ma na alanui.

            He kanaka pupule ka i laweia mai maluna o ka Pele i ka La Pule i hala mai Koloa, Kauai. Ua ukali pu mai no me kana wahine.

            O keia Poaono ae ka la hoano o Luka Hemolele, ka Aposetole a me ka Euanelio. He mau anaina haipule ko ia la ma na luakini Roma me Enelan.

            Lehulehe na haumana o ke kulanui o Iolani i loaa i ka mai puupuu ulalii, aohe nae hoi he hopohopo ana, oiai, eia no lakou ke kiai a ke malama pono ia nei.

            Ua hoopii ae nei kela haole makapo i haule ai iloko o keka hi lua ma alanui Moi nei, i kahi manawa i hala hope ae, no $10,000 koi poho i ke Aupuni.

            He la nui iho nei ka Poakolu iho la iwaena o na Iudaio, a mamuli hoi o ia i paa ai kekahi mau hale kaiepa ia la. Oia ko lakou la kalahala a hookeai nui.

            Ua ku aku ma Iokohama, Iapana, ka mokukaua Geremania Alekanederine ma ka la 25 o Sepatemaba, a o ka Akona ma ka la 26, ae mai Honolulu aku nei. He mau Pake kalaiwa kaa ka i u hoopaiia imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho nei no ka hoomainoino holoholona. Ua hoopaiia kekabi he $5, a ua haalale hoi kekahii kona bela o $10.

            Ma ka huakai mua a ka Auseteralia a me Pekina i haaleie like ai ia Kou nei ua ku e aku ka Auseteralia i Kapalakiko he 14 hora mamua o ka Pekina. A me he mea la pela ana no paha ma keia huakai aku a laua.

            Ua hopuia i ka Poaono nei o Kolii, he kane, no kona kanu malu ana i kekahi bebe hou loa me ka hoike moa ole i ka Papa Ola. Na kana wahine no ua keiki la, a i kela mau la aku nei no ka hanau ana mahope aku o Kawaiahao.

            O ka ahe puhiohe hoolaulea a na keiki puhiohe o ka Bana Lahui haawi ai no ke Komisina Beritania ma ka Hotele Hawaii i ka po Poakahi i hala, ua piha no i na makaikai, ke hele la a hookeke. A i oi loa aku no nae paha hoi i ka haawi pau ana iho o ke Aliiwahine o ka po i kona malamalama.

            Hora 11 o ke aumoe Poano nei, ma kahi kokoke i ka huina o na alanui Alakea me Moi, ua paewa ae la kekahi o na kaa hapaumi mai luna aku o ke alahao a hu iwaho hina pu aku la na lio a pakele mai huli pu ke kaa. Ua hooponopono hou ia a kau iluna o ke alahao, a o ke kaa hope loa no hoi ia e huli hoi ana no waho o Punahou.

            Hora 5:30 o ke ahiahi Poalima nei i pili mai ai ka mokumahu Pekipa i ka uwapo Pakipika mai Iokohama a me Honakona mai, me ka lawe pu mai ia 12 ohna Kepani a me 577 ohua Pake no onei. Auwina la, hora 2, o ka Poano nei i holo loa aku ai no Kapalakiko me ka lawe pu aku i kekahi mau heluna ukana kakaikahi, aole eke leta.

            Iloko iho nei o ko Samuela Paka kue i ko Kimo Pelekane hookohuia i kahu waiwai no ka moopuna a o Keo Kaaka ma ia wahi, ua hookohuia mai no nae oia i ka Poalima nei e Lunakanawai Kaapuni Waitina, malalo o $5,000 bona.

            Mamuli o ke ohohia mau ia o na leo mele a na keiki puhiohe Hawaii, nolaila, ua lilo mau ia lakou na hoohauoli ana i na aha hoonanea a hoolealea a na haole o kakou nei iloko o ka pule i ha la iho la. Aohe kiiia aku o ka bana Pi Gi. Ola aku la, aohe e ai i ka pohaku. O na malihini ma ka Hotele Hawaii ka oi loa aku o ke ake ia lakou.

            Ekolu hanauna o kekahi ohana hookahi i bapetizoia i ka auwina la o nehinei, maloko o ka luakini Sana Anaru i ke anaina pule Hawaii, e ka Haku Bihopa o Honolulu, oia ka ohana Karati o uka o Makiki, mai ka makuahine, elua keikikane, hookahi kaikamahine, hookahi moopuna kane a me hookahi hunona wahine. He poe wale no lakou a pau ua oo.

            Ua hoi hou mai o H.W. Peke, hunona a W.G. Nidamu o ke Kula Hoopololei o Keoneula, a ua lilo i mea i Leviia no ka hoomana Metodisa Episecopala, i ano like aku paha me ka hoomana Kalavina. I nehinei oia i hoomaka mua loa ai make keena o luna o ka halekuai ma ke kihi hikina o na alanui Papu me Hotele, mauka iho o ke kihi o Monikabaae.

            Ua paa o Sam K. Moe, he paahana no ka halepai Holomua i ka hopuia malalo o kekahi palapala hopu i hoohikiia e Keoki Feredenebega, no ka wawahi hale, ma ke komo ana iloko o kona halenoho ma Kapuukolo nei i ka hora 10 A.M. o ka Poalima nei. Ina e ku io keia hewa iaia, e poino ana oia, no ka mea ua maa oia ia ano hana a ua noho mua no ia Kawa.

            Ua hoike ae o Alapaki Kauka a me Pi Ki Keoni ma ka laua leta i ka nupepa Awalakaika a na welo mikanele, o ke kumu ka i kahea ole ia ai o Rev. S.B.L. Penerose i kahu no ka luakini Halepapu, no ke puhi paka a me ka inu i na mea i hoawaawaia. O keia no ke kahunapule i noho haiolelo iho nei no ka manawa no ua Halepapu la a hoi aku nei.

            Imua o ke kau kiure mai mei ma Kohala, ua ae okoa kela Kepani pepehikanaka o Koma Hema i kona hewa ma ke degere elua a na heopaiia e noho ma kahi paa no iwakalua makahiki. Pela no hoi me ka hihia moekolohe o Beni Paakai a me Wailuu Kekaula, ua ahewaia ka wahine kanemake a hoepai dala ia. He keu a ka apiki, pakele ke kane, ka mea e hiki aike hewa pu, a kopiia hoi ka wahine.

            He puu dala ka na Kepani o kakou nei i lulu iho nei no ke kokua ana i ka Ahahui Kea Ulaula o Iapana oia hoi, he ahahui ia o na poe kokua a lapaau i na poe i eha iloko o ke kana. Ua loaa he $8,000, he $3,000 na ko Hawaii poe a he $5,000 hoi na ko Oahu nei poe a ua hoounaia aku nei keia puu dala i Iapana. He kauka Kepani kekabi i hoi aku nei no ke komoaku iloko o na hana o ia ahahui na ko onei poe no hoi i boouna aku nei.

            No ka hoopuka i na olelo ino imua o ka makai, ua hopuia iho la o Rosina, he kaikamahine Hawaii, a hoopaaia i ka Halewai i ka auwina la Poaha iho la. Ua onaia oia, a e noke ana i ke kaa iluna o ka lepo me he puaa la i ka wa a ka makai i hopu ai iaia me ka noke ana i ka uwe kuwo. Ua hoopaiia imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, a aia oia i Kawa e noho mai la.

            Ua huli hoi aku o Kapena Milisapa o ka Puali Hoola ma ka Austeralia o ka Poaono nei no Kapalakiko, no ka hoomau ana aku ma kana hana lunehooponopono no ka nupepa "Ke Kahea Kaua." A waiho iho la oia i kana hana maanei i kona mau hope. I Hawaii aku nei oia kahi makaikai ai i ka Luahine o ka Lua a kela Kinau mua aku nei.

            Po Poaha iho la i oki ai kekahi Pake, o Tai Loi kona inoa, i kekahi keiki Pukiki o 14 makahiki, me kakahi pahi mauka o Kaalaa. Ekolu moku maluna o ke poo a hookahi ma ka lae; a ua hiki ae me ka makuakane i ka Halewai me ka paumaele i ke koko. Ua haawi pio okoa aw no ua Pake la i kakahiaka Poalima nei a hemo no malalo o ka bona. O kahi Pake ia e wili nei i ka papapai o ka Holomua.

            Auwina la Poaono nei i mala ma ai ka Hui Hooikaika Kino i ka lakou mau lealea, ma ke kahue kinipopo hou ma Kulaokahua, a ua holopono na mea a pau i hanaia. Nui a lehulehu na poe makaikai i hiki aku malaila. Na k puali puhiohe Aupuni i hoonanea ae malaila. Ua maheleheleia na makana i na poe ia lakou ke eo mahope iho o ka pau ana o na lealea, a o ke koena ibo i keia la e hoopau loa ia ai.

            Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poakahi i hala a aui wale ka la i hooloheia ai kela hihia hoeha o na makai kaulio, Keleme a me Kodese, a ua ahewaia laua. Kamailio oolea loa ka Hope Ilamuku ma ke kue i ka laua mea i hane ai ma ke alo iho o ke keena o ka Ilamuku Ua hoopaiia laua e uku i $50 pakahi a ua hoohalahala aku i ka Aha maluna ae. O kahi mea kamailio loa ia hoi no laua, oia ko laua kii ana ia J.L. Kaulukou i loio no laua. Heaha hoi ka hewa o ia?

            Sepatemaba 17, ma Puna, Hawaii, ua poiia Ho la e ka ualu ka waa o Kalaokahaku a me Kahai, oiai laua e makaukau ana e hele no ka lawaia. Ua okaoka liilii ka waa i ka nokeia i ka paluku e ka nalu, a o Kahai ua pae pono i kula, o kekahi ihohoi o laua ua lilo i ke kai, a he mau sekona mahope iho, loheia aku la ka leo o Kalaokahaku e kahea mai ana e kokua aku. Ua au aku la he elua mau kanaka a loaa oia a me ka eleu nui ua pili aku la he waa ma kahi o ka mea pilikia a kau ae la lakou a pau iluna. Ua hele a paupauaho ka mea i lumilumiia e na ale.

----------

OLELO HOOLAHA.

            Oiai, ua lilo mai ia'u na kai lawaia o ka Hil Alahao, ola hoi na kai o Puuloa. Honouliuli a me Waimanalo, ma ka hoolimalima mai ka la 1 o Okatoba, 1894, nolaila, ke papa ia aku nei na kanaka a pau aole e hele e lawa'a ma ua mau kai lawaia la i hoikeia e ka loaa ele aku o ka ae ma ke kakau mai ka mea nona ka inoa malalo iho, a i kona luna paha. O na poe e kine ana i keia e hoopiiia no ma ke kanawai. C.L. HOPKINS

            Honolulu, Okt. 1 1894.           ok 15-1ml