Ka Makaainana, Volume II, Number 19, 5 November 1894 — Page 1

Page PDF (911.75 KB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

Ka Makaainana.

 

BUKE II----Ano Hou. Honolulu, Oahu, Novemaba 5, 1894. HELU 19

 

KA LA KOHO BALOTA.

 

Oehaa Wale na Hana a Loaa no na Mea Hoomakeaka Hou.

            Pololei loa, ua malama io ia ae no ke koho balota mua loa ana malalo o ke Aupuni Repubalika i ka Poakahi i hala, Okatoba 29. Aole no he mau mea ano nui loa ma ia la, koe wale no, ua pololei loa no ka makou i hoike hoomalani wale aku ai no ma ka helu o ia la no ke ano pamalo a kamolamola o na hana. O ka oiaio maoli no ia, oiai, aohe mau hoike ae no ke ohohiaia, iwaena no o lakou ponoi iho. He aneane loa ia la e like me he La Pule la. Pela no ka hoi ma na wahi koho e ae o na mokupuni e ae a puni ka Paeaina holookoa nei, o ko makou lohe mai nei no ia. Eia malalo iho na poe i kohoia, e like me ka mea i loaa mai:

 

OAHU.

NA SENATOA.

 

KIKILA BALAUNU            725

H. WALAKAHAUKI           696

J.A. MAKANAIESE             692

W.C. WAILA             683

H.W. SIMIDA                        682

J.N. LAIKA                            659

 

HAWAII.

 

REV. J. KAUHANE  227

F.S. LAIMANA                     226

KALE NOTELE, MAKUA 207

FARANI NOTARUPE          214

 

MAUI.

 

A. HOKINA               144

H.P. BALAUWINA  131

W.Y HONA                           130

W. GUDENESE                     59

 

OAHU.

NA LUNAMAKAAINANA.

 

Apana Eha.

KALE KAAKA                     607

D.L. NAONE             547

E.C. WINESETONA 516

H. KLEMME              512

 

Apana Elima.

J.C. KALUNE                        424

J. DAVISI                              410

L.K. HALUALANI   374

 

HAWAII.

 

Apana Ekahi.

E.E. RIKEKE             373

R. RAIKAROFA                   331

 

Apana Elua.

E.C. BONA                            174 ½

G.P. KAMAUOHA   159

S. Kauhane                              157 ½

Rev. W.M. Kalaiwaa  141 ½

Mose Hu                                 78 ½

 

MAUI.

 

Apana Ekolu.

W.P. HAIA                             461

REV. A. PALI                        423 ½

E.M. HANUNA                     384

 

            O na inoa ma na hua poo liilii, o lakou na poe i kohoia, a ina e hoomaopopo loa ia iho ana, e ikeia iho ana no aohe nui o ke kueia. E akaka no na apana koho i komoia e na moho kue ma ka nana pono ana iho i na inoa o na poe i haule, ua hoonohoia ia mau inoa ma na huapalapala e ae o ka hapanui o ke kino o ka nupepa nei. Aia no keia kue iwaena no o lakou iho, a he hoike no hoi kahi o na koho ana i loaa i na moho kue i ko lakou ikaika a me ka nawaliwali maopopo o ke Aupuni iwaena ponoi no o na koo.

            He $32 ka lilo o ke Aupuni no ka hoopaa ana i ke koho o hookahi wale no mea koho iloko o ka mahele koho ehiku, o Oahu nei, oia o Waimanalo. Ua weheia kahi koho a noho na luna nana koho balota a po ia la no kela mea hookahi, he Pukiki, a i kona koho ana, ua lilo kona balota i mea ole a kiolaia, no kona koho like ana no no na moho a pau e uhaiaholo ana no ka hanohano kamehai malalo o keia Aupuni o na welo mikanele oehaa.

            Lehulehu na halekuai o ke kulanakauhale poo nei i paniia na ipuka ia la, a lehulehu no hoi na poe o ka lahu ikumuni lihi launa ole aku ma na wahi koho. Aole i loaa mai pa hoike o na huina balota no Kauai.

            Iwaena o kekahi o na balota i kiolaia no Keleme, ua kahaia me ekolu kahi, a o kekahi hoi, ua hawawa maoli no ma ke koho ana. He mau balota kekahi i kakauia iho, "E ola ka Moi i ke Akua," "E ola loihi o Liliuokalani," a pela aku. Hu no ka aka la, aole nae paha hoi ia o kahi kupono no ka hoike ana i ke aloha a me ka makee Alii.

 

            He keena kaokoa ka i hanaia iho nei no Kale Kuke, o ka hui o Lui & Kuke, ma ke kua iho o kela Hale Opunui ma alanui Papu.

            Ua holo pukaka ae kekahi lio i ka Poaha iho la ma ke alanui Moi nei, kokoke i ke alanui Puowaina, a ua komo aku iloko o ka pa luakini o Kawaiahao a hookui me kekahi kaikamahine uuku e paani ana malaila ia wa. Ua eha loa ia ke kaikamahine.

            Ahiahi molehulehu, hora 7:30 paha, o ka Poaono nei i ku mai ai ka Miowera i i ka hora 3:30 o ka wanaao o nehinei ka holo loa ana aku no Vitoria ma ka Akau. He mea hou ka ike hou ana iaia, oiai he 13 mahina i hala ae mai kona ili ana iluna o ka ohuku o Puuiki.

 

KIPI MA KA MOANA.

 

Hoohaunaele na Luina Kepani a Hookolokoloia Maanei.

            O ka mokumahu Beritania me ka inoa Iapana Nanasana (Nanshan), i ku mai ai mai Kobe, Iapana, i kakahiaka La Pule i hala, ua ku mai oia ianei malalo o na lawelawe ponoi ana a Kaapena D.K. Kiai a me na aliimoku malalo aku ona. Oiai no ma ka moana, i Okatoba 20, ua hoohaunaele ae la na poe luna a me na luina Kepani o luna, a hoomaka nui aku la e kipikipi a hoolohe ole i na kauoha a ke kapena. Ia la, e hookele ana kekahi luna Kepani i ka moku, a no kona hookele pono ole, ua kamailio aku ke kapena iaia, aka, ua pane pakike mai oia me ka hoomau aku no i ka hookele lalau ana i ka moku, me ka olelo mai e hele aku no hoi ke kapena e hana nona iho, a haalele iho la i ka hoeuli a hele aku la no kahi e. Ua huli mai oia me ka hoaano kakaka mai, a ua kuiia aku oia e ke kapena. No keia mea, ua uluaoa ae o luna o ka moku a pioloke pu me na 900 ohua Kepani. Ua ulu ae la he mau paonioni me ka hakoko a hiki i ka paa ana o ke Kepani i ka hao. Kauohaia aku he luna Kepani okoa aku e hele e ku i ka hoeuli, aka, ua hoole mai. Ia ahiahi iho, mahope o ke kukakuka nui ana imua o ka "pokakela," ua hoao nui mai e hoopakele ae i ka mea i paa i ka hao me ka neepapa like aku no kahi o kela mea i hoopaaia ai. Ua hoolako ae na aliimoku Europa ia lakou iho me na pu-panapana a kauoha aku la i na poe kipi mai nee mai, aka, ua lilo keia mau akeakea ana aku i mea ole, a na hemo aku la ko lakou hoi i hoopaahaoia ai. A mahope iho hoi o ko na luna Europa noonoo ana, ua hooholo lakou e waiho malie aku ia lakou pela mamua o ka moku. Ua hoi aku ua poe luina kipi la no mua no ka pokakela, a na na aliimoku Europa me ke kokuaia e ekolu mau Kepani e ae i hana mai i ka moku a ku ianei.

            Hora 8 P.M. paha o ka La Pule i ku mai ai, ua hoao aku ua poe kipi la e loaa aku kahi a ke kapena a me ka wiliki nui e ku pu ana iluna o ke alahaka, me ko lakou hoopuka aku i na olelo hooweliweli. O ka wa iho no ia i hoounaia ae ai iluna he kukui hoailona polu, a aole i loihi ma ia hope iho, pili ana he waapa mai ka Haiakina aku me eono poe luina kiai i lako me na pu, a ua noho lakou iluna ia po a ao, a mai ia wa mai a hiki i keia la. Ua pau na luina kipi i ka hoopaahaoia, he umi ko lakou nui, a o na poe e ae e hana ana iloko o ke keena enegini, he nuhanuha ke ano o ko lakou hele ana e hana. Kakahiaka Poalua mai i holo aku ai ke Komisina Beritania, i ukaliia e ka haole maheleolelo Iapana, iluna o ka moku no ka makaikai ana. O ka hui kalepa o T.H. Kewiki Ma na agena o ka Nanasana a ua lawe mai he 500 tona ukana.

            Mai ka Poaha mai ka noho ana o kekahi ana nieniele moana iluna no o ka moku imua o Kapena Hawe, Komisina Beritania, Kapena Me o ka Haiakina, Kapena Misi, a me Kapena Balaunu o ke kiapa Beritania Oimara. Ma ka aoao o Kapena Kini o Kale Kaaka, loio, a o Paulo Numana hoi ma ka aoao o na Kepani. Elua mau maheleolelo, he Kepani a he haole, a ilaila ae no hoi kekahi mea ma ka aoao o ke Kanikela-Kenerala o Iapana. Aohe i pau a aohe no hoi i akaka ka hopena o na hana. Poalima nei ua lohi ka maheleolelo haole he 20 minute mahope o ka hora 10 A.M., a ua pii ae ke kai o ke Komisina Beritania no kona lohi a me kona hoolilo i ka Aha e kali nona, me ka oleloia aku e ku mai oia no kona hoahewaia aku no ka hoowahawaha, a e hoikeia aku ana hoi oia i ke Keena o ko na Eina E. Ua hoakaka aku oia i kona kumu i lohi ai, me kona olelo aku aohe oia he kauwa paaua no ia Aha, aka, ua hele aku oia e hana mamuli o ka oluolu a me ke kauoha a kona poo, oia ka Ilamuku, a ina no kona hoahewaia mai, ua makaukau loa oia e waiho aku i ka haua, a ua waiho io aku no Nolaila, o ke Kepani hookahi ka maheleolelo i koe iho. Me he la o ko Beritania Nui ano iho la paha ia e ao ai i na kanwa ulolohi a hoohala manawa hana.

 

            I keia la e malamaia ai ka halawai makahiki mau o ka Hui Paahaua a Hoolawa o na Poe Mahiai, alaila paha, huai pauia ae kela "monopole" kopaa hou a Pi Ki Keoni a me na mamo mikanele puni dala.

            Ua loheia ua hoopauia kekahi wiliki haole Olelo E o ka Halewai, oia o J.L. Osema, no ka hana keko ana ka i ke pa hua a kekahi wahine i hoepaaia ai ilaila, a ua lilo kona wahi i kekahi uhalele Olelo E no. E hoopiiia aku ana ka oia no ia hewa moekolohe, oiai, he wahine mare no kana. "Ea, ekaeka la!"