Ka Makaainana, Volume II, Number 20, 12 November 1894 — Page 1

Page PDF (917.54 KB)

Ka Makaainana.

BUKE II---Ano Hou. Honolulu, Oahu, Novemaba 12, 1894. HELU 20

REV. DR. TALMAGE.

Kana Palapala i Eha Loa ai na
Poe Mikanele o Kakou Nei.

Ua unuhi a hoolaha mua ia no ka palapala malalo iho, i kakauia ai e ka Rev. Kauka Talamage i Nu Ioka a hoolahaia ae maloko o kekahi nupepa o laila iloko o ka nupepa "Aloha Aina;"aka, no ka like ole o ko makou manao unuhi me ko lakou, nolaila, ua lawe mai makou a unuhi hou aku a me ka panee pu aku no hoi imua o ko makou poe heluhelu. Eia iho ka makou unuhi ana o ua palapala nei:

Honolulu, Iune 18, 1894.

O ka puuku ka i hele mai e kono ia maua e hele aku i kahi noho o ka Moi i pau, a ua olelo mai o ka hora 11 o ia kakahiaka oia ka manawa kupono loa no maua e kipa aku ai. Ua hele aku no na ipuka hamama akea maloko aku o kekahi pa i uluia e na kumulaau pama, a me ka maia a me ka niu, a iwaena hoi o na pua i hookiokohu ae i ka pa me na Waihooluu i hiki i ka la wela mahanahana ke pena. Ua hookipaia aku maua iloko o ke Keena hookipa o ka wahine alii, kahi hoi ona, i hoopoaiapuniia e kekahi puulu o na poe koikoi, i eu mai ai e hookipa hauoli aku ia maua me kekahi puili pumehana ana o ka lima. Aohe ike maopopo ia kona kulana kilakila ma o kona mau kii la. Aia maluna ona ka oluolu waipahe o kekahi mea i hanauia no kekahi kulana kiekie. Me he la aole oia i hoopoluluhi kaumaha ia e kona mau popilikia pili kalaiaina. Ua kamailio mai oia me ke ano ohaoha akea o ka hauoli o ke ola ana no kekahi mea e makemake ana e halawaii na koi ana a pau, a mamuli hoi o keia mau hoaiai ana aku ua loaa mau ia kakou ma keia ola ma mea no a kakou e imi ai, a ina hoi kakou e huli ana no na pua, e loaa ana no he mau pua, a ina hoi e huli kakou no na kakalaioa, e loaa ana no he mau kakalaioa, ua olelo mai oia: "Ua loaa ia'u ma ke ala o keia ola ana, o na pua wale no ka hapanui. Aole loa i hiki ia'u ke hoomaopopo ae pehea la e hiki ai i kekahi mea i hoopoaipuniia me na pomaikai lehulehu e like la me na mea i loaa i kekahi poe lehulehu o makou ke komohia iho ka manao aloha ole a namunamu ae la." Ua olelo ae oia he mea kupono loa e hoomanaoia me ke ano hauoli, no 50 makahiki aohe hoeueu kipi hoohaunaele ma na paemoku nei. Ua manaoio piha oia he hana manawa wale no ke Aupuni Kuikawa, a e noho hou aku ana no oia maluna o ka nohoalii.
                Ua kauoha aku oia i kona ka uwa e hoikeike mai ia'u, me he mea la na'u i ike ole mamua, i kekahi mea hoohiwahiwa alii i hanaia mai na hulu mai o kekahi wahi manu uuku me ka inoa nui (Melithreptes Pacifica---ka inoa Latina o ka manu O o). O keia manu, e like me ka'u i heluhelu ai, he hookahi no hulu waihooluu nani loa aia malalo o kona ekeu. Ua hoopololei mai ke Alii ia ike o'u ma ka olelo ana mai aole he wahi hulu hookahi wale, aka; he huihui hulu malalo ae o na ekeu o ka manu, a mai ia mai hoi i hanaia ai keia mea hoohiwahiwa i lei hoohie nani no ka a-i. Ua kamailio mai oia no kona kipa ana ma Nu Ioka, aka, me kona olelo mai ua paleia kona ike nui loa ana ia kulanakauhale mamuli o kekahi mai loihi i loaa iaia. Ua kamailio akea mai oia a me ka naauao pu no hoi maluna o kekahi mau kumuhana lehulehu e pili ana no keia wa a me keia mua aku.
                Ua hoohauoliia au me kona nanaina a me kona ano a aohe hoi he manaoio iki i kekahi huaolelo hookahi o na manao pelapela i kakauia e pili ana no kana mau hana hewa kue i ka pono. He mea maalahi loa ka alapahi a hailiili ana, a he nui loa hoi na opukeemoa ma o a maanei i oi loa aku ke ake e hilinai i ke ino mamua ae o ka maikai, e hiki ole ai la hoi ke manaoia ae he mea ano okoa ae no keia alii, e like me na poe hoomalu e ae a pau o ke ao nei, ke paialewaia me na ino o na olelo akiaki a me ka hoike lalau ia. Ua kapaia o Keoki Wasinetona e Toma Paine he kanaka epa hoopunipuni. Ua kapaia o Tomasi Jefesona (Thomas Jefferson) he aia, a mai ia mau manawa mai ua oleloia ua loaa ia kakou ma Amerika Huipuia ma ke kulana peresidena he kanaka punikoko, he ona rama a aole paha emi iho malalo o elua mau mea hooko i na kuko ino, a ina paha he mea kahi ma kahi kiekie a ua hala ae hoi ka hana hooko pono io "e hookuu aku iaia e kamailio mai, no ka mea, oia ka'u i hoonaukiuki aku." Mahope o na panai ana i na kakauinoa ana ia la ma Honolulu, ua kaawale maua.

* * * * *

Ka Lohe ana i na Aoao a Elua o na Hana Pili Hawaii.

Me ka maopopo no hoi i na ala lehulehu o ka nana ana aku i na mea a me ke ano no hoi o ka ninau ana aku, ua hooholo iho au e loaa ia'u ka moolelo o na hana pili Hawaii mai na aoao paonioni mai. Ua lawe mau hoi kakou o ka pololei maoli ia he 2 a me 2 loaa 4, eia nae, e hiki no o 2 me 2 ke hoonohoia ae a loaa he 22. O ka huahelu 9, oia no ka huahelu 6 i hoohuliia o luna malalo. Aohe mau mea i lehulehu loa e like la me ka huahelu 8---oia mau no kona ano ma kela a me keia aoao e hoohuliia ai iluna. O na hoike like ole a'u e waiho aku nei, he mau hoike ia mai na kulana like ole mai.
                Ua loaa ia'u he manawa e hiki ai ke kamailio kuio a loihi hoi me kekahi mea o ka aoao alii (roialisa), i hoonaauaoia, i piha me ka oiaio, ano hoopono kiekie, hanauia ma keia mau paemoku a me ka ike akea a ano kamaaina no hoi. O na kamakamailio ana mahope iho ka i kukaiia mawaena o maua:
                Ninau---Manao no anei oe he wahine maikai ka Moi i pau?
                Haina---Ua ike pinepine loa au i ka Moi. Owau iho no kekahi o kona poe ao, a ua pili mau hoi ka'u wahine me ia i ka hapanui o ka manawa mai ka wa kamalii mai a ua ike iaia i kakahiaka, awakea a me ka po a malalo hoi o na ano a pau, aole loa kekahi o maua i ike i kekahi mea o ke ano kuikahi wale ma kona loina. Ua hana no oia i kekahi mau paewaewa, e like no me na poe a pau, aka, aia no oia ma ke kulana like ma ke ano hoopono a maemae me ko na poe poo alakai e ae o ke ao nei. Aia maoli no iloko ona ke ano oluolu io maoli no, a aole hoi ka'u wahine a me a'u a me kekahi mea e ae i lohe iki iaia e hoopuka ana i kekahi olelo hoino wale aku no i kekahi mea. Ma ia kulana maikai, oia ka oi loa aku. I mea hoi e hooia aku ai i kona ano maikai, e hoike aku au i ka mea oiaio aohe hale hookahi ma Honolulu nei i nele ole ka hoohanohanoia mamuli o kona hiki kino ana aku. Ina paha oia ka mea pelapela loa e like me ka kekahi poe kakau nupepa i hoomaikeike ai nona, aole loa au e manao e ake loa ana na poe kane a me na wahine maikai loa o ko Hawaii Paeaina nei iaia i mea na lakou e hookipa ai a i hoalauna pu hoi.
                Ninau----Manao anei oe ua hana pono ole loa ia oia?
                Haina---Pela no. Ua hana hoohilahila loa ia oia. Oiai hoi ko makou paeaina e noho maluhia ana a me kekahi wahi kumu ole loa hoi no ka akeakeaia mai, ua hooleleia mai la na pualikoa o Amerika Huipuia. He puulu kanaka i kokuaia mai e ko Amerika Huipuia kuhina a me na pualikoa, ua wae ae i aha kuhina a koho i peresidena a hoouna aku la i komite i ka halealii a olelo aku la i ka Moi e haalele iho i kahi. He ano hou ae hoi keia o ko Nabota pa-waina. O kahi kumu maopopo loa wale no aia he poo kekahi i makemake i ka halealii, a me na oihana, a me na uku. Mai ke kulana ulakolako mai oia i hoohaahaaia iho ai a hiki i kona wa i moraki aku ai i kahi mea uuku i koe iho iaia no ka uku ana aku i kona mau elele i Wasinetona a e hiki ai hoi ke waiho aku i kona aoao o ka hihia. E like hoi me ka'u i olelo ai, he mau hewa no kana i hana ai, aka, ua makaukau loa no hoi oia e hoopololei hou ae ia mau kuhihewa, a ma kekahi kuahaua akea hoi oia i hoike ai i kona makemake e hoihoi hou aku i na keehina ana i manao ai ma ka mea e pili ana i ke "kumukanawai hou." He kuleana oi aku no hoi kona i kona nohoalii e like la no hoi me ke kuleana o kekahi poo aupuni e ae o ke ao nei i kekahi nohoalii, aka, mamuli nae hoi o na hana pahele maalea, iaia hoi i noonoo ole ae ai, ua kipaku aku na pualikoa o Amerika Huipuia iaia mai ka halealii aku, lawe ae la hoi i na pono kaua a hookumuia ae la hoi he aupuni hou.

(Aole i pau.)

Ahai ke Aloha no Hilo.

Ma ke Kinau o ka Poalua i hala i kau aku ai he elua mau opio, no ka Ua Kanilehua, me ka manao ilaila aku paha e hipuuia iho ai a paa i ke kaula maemae o ka materemonio. O ko laua mau inoa o Josiah Makaimoku a me Miss Maria Kahaunani (hapa pua no Kina). He mau la i hala ae, ua pilipaa ke aloha iloko o laua no kahi a me kahi, aka, o na makua aole o laua makemake o Iosia ke kane. I ka Poalua ua noi aku o Maria i na makua e hele holoholo i ke kaona nei, oiai nae o Iosia e hoomakaukau ana i kona mau wahi opeope no ke kau aku iluna o ka moku, a i kai o ka uwapo i hui aku ai laua. Haawi ke aloha lulu lima me na hoa'loha a kau aku la iluna o ke Kinau me ka haawi ana iho he mau huaolelo i na hoa'loha i Hilo laua e mare ai. I ka hala ana aku o ka moku ua loaa aku la ka lono i ka ohana o Maria no kona hala ana me kana ipo peepoli, a ua lilo i mea kahaha loa ia lakou me ko lakou lohe mua ole. Pololei no ka lawe ana a ka aina oiwi, hoi mai hoi paha ia lei i na lehua o Panaewa.

Ma ka waiwai o R. W. Holo i make kahiko loa, ua apono o Lunakanawai Kaapuni Waitina i ka Poalima nei i ka hoike a H. Kamika, ma ke ano luna, e mahelehele ana i na kuleana like o kekahi mau keiki a Owene J. Holo, i make, oia o Keoni Holo opio, Uilama, Owene, Keoki a me Eluene, ua loaa ia lakou he $1,645.08 pakahi mai loko mai o ka waiwai lewa.