Ka Makaainana, Volume II, Number 20, 12 November 1894 — Page 4
4
KA MAKAAINANA.
HE NUPEPA OILI PULE .
W. H. KAPU ,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma
F. J. TESTA (Hoke) ,
Puuku.
POAKAHI, NOVEMABA 12, 1894.
O KA Poalima ae ka la
AOHE manawa kupono e aku mamua ae o keia, a mai keia wa nee aku no mua, no ko makou mau luna e hoomaopopo aku ai no ka lakou poe lawe hou i KA MAKAAINANA nei no keia makahiki 1895 ae. Ke maopopo, hoouna mai, i maopopo mua ai no hoi ia makou o ka mea e hana ai no keia mua aku.
UA hoikeia mai ia makou aole ka e noho ana ke kau Ahaolelo mua loa o keia Repubalika oehaa, pau e no ka na poe i kohoia iho nei i ke anaanaia. Auwe no ka hoi e ka weliweli e! Ihea no la hoi i kinohi, anaana mua no a pau loa o Kolekaaka ma, ina paha hoi he mana kahi i koe iho iwaena o na poe ike ma ia hana. E loaa hou ana no ka hoi ka Kawainui ma hana e hele hou ai i kahuna. Kiaia mai ka pule, ina he oiaio eia ke hanaia nei, o ka pule umi no a mauliawa loa ae. O---i----a!
HEAHA no la ke kuleana o keia Aupuni e ike aku ai i kekahi Aupuni Mokuaina o Amerika Huipuia mawaho ae o ke Aupuni Makua, oia hoi, ma ka haawi pio ana aku ia Mr. Foss, kela kumukula o
PEHEA mai hoi kakou, e hana aku paha hoi e like me ka lakou nei ma ae i hana mai ai ia kakou? Ae no hoi paha, e panai aku no hoi i ke ino no ke ino Aohe wa kupono e aku mamua ae o keia e hele ole aku ai e kuai i ko lakou mau waiwai. "E ike ia kakou hoakanaka," (o kakou iho no hoi ia a me na hoa'loha oiaio a kupaa mau no o kakou,) "o kipa hewa ke aloha i ika ilio." Ina no ua lohi kakou ma ia hana, aole no ia he mea hewa, oiai, ua oleloia---"ua ahona no ka lohi loa mamua ae o ka nele loa." E hoohana io ae la. Oi hoi ha!
E ALU LIKE AE KA PULE !
Hookahi o makou puka ana aku i koe a hoea aku kakou i ka Poaono, la 24 ae, a no ia la hoi ka makou e uwalo aku nei i ka lehulehu---"e alu ka pule ia Hakalau," i hookahi ai hoi ke kaunu like ana o ke aloha i Waiolohia. Ma ia la e haawi a e malamaia ai ka aha fea a me ka ahaaina [luau] maoli ma ke kahua o ka Luakini o Sana Anaru, a mamuli hoi o ia hana i manaoia ai e loaa mai ai na kokua ana no ka pomaikai o ka hale-kahu e kukuluia aku ana ma keia mua koke iho ma ia kahua, ke lawa pono ae hoi na kokua ana i manaoia ai e loaa mai ana. Aia keia hana malalo o na lawelawe a kokua ana a ko kakou Aliiaimoku, ke Alii ka Moi i aloha nui ia e ka lahui. Nolaila, mai hoopoina kakou, aka, ilaila aku e alu like ai ka kakou pule ana, a loaa hoi kela mele i meleia ai e na keiki aloha aina oiaio o ka Puali Puhiohe Lahui, penei:
"I hookahi, kahi ka manao ,
I hookahi, kahi ke aloha,
Ma neia hana maikai."
"HUAI KA ULU O LELE."
Heaha no la ka waiwai o ka hoouna ana ia Kikania Lualii Kakina i elele i na aina e no ka imi paahana ana, ina ua hiki ole iaia ke punuku i kona nuku a paa. Mamuli o kana mau olelo kue i na Kepani i hoolahaia, ua kikoniia aku ke Aupuni no ia mea e ko Iapana luna maanei, a loaa hoi he hana na Hakipuu laua o Kuauau e hoopalahinu ai me ka vaniki. Eia nae, aohe nalo iho, o ka manao maoli no ia a Lualii i hoike ai ma ke ano hana keaka ma o.
Ua ao aenei o Kuauau ma kekahi hoolaha akea, ma kona ano Peresidena no ka Papa Ola, aole ka he pono ke inuia ka wai huihui i keia wa , aia no ka a ua hoomoa mua ia, a ke huihui iho, alaila, pono loa ia ke inu ia ae no ke ola kino. Mahalo nui iaia no kona makee (ke oiaio hoi) i ke ola o ka lehulehu. E aho no paha ka waina, ke saki, ka bia , ke gini, a pela aku, nona a me lakou no a pau o ia auna kolea kauahua. A pehea hoi, i apu koheoheo paha hoi kahi. Oi hoi ha!
Enaena hou no ka inaina o ka nupepa ohua palemo alaula a na welo mikanele ma o ka ohana Kakela la i na poe kiure oiwi no ka hookuu ana i kekahi hihia aihue i keia mau la iho la, oiai, na hoike maopopo loa ia ae ka hewa, wahi no a lakou. Ae paha, pela paha ka maopopo loa o ka hewa, hookahi nae mea i ikeia, ua hookuuia ka lawehala, a ma ka apua no kahi o ke ola ana. Oia iho la no hoi paha, o lakou like no hoi ia o ka hoohiki like ana iho nei malalo o keia au a ka apiki i nohoalii ai.
Lilo nae hoi lakou i na Hawaii e nuku ai me ka huhu ino, aohe olelo ae no lakou haole. He hihia no kekahi Pake ka i hookuuia iho nei, me ka maopopo loa no o ka hewa, eia nae, ua paa loa ka nuku. Ua maopopo loa ae la aia no ke kuakoko o ko lakou inaina maluna o na Hawaii, a pololoi wale ai no ka makou i hoomaikeike mau ai no lakou, aohe nae he hoolohe mai o keia poe kuhihewa, a lawe ana no i ka hoohiki. A laa ko lakou hewa a inoia, a e pono no. E hookuuia ana kela poe eiwa i hookuu ai ia Keoki Malina no ke koena aku o keia kau, o ke kauoha ia a ka Aha, oiai no nae hoi ua kauohaia mai ka papa kiure holookoa e hiki aku imua o ka Aha i keia kakahiaka.
He palapala ka G. P. Kamauoha (oia okoa no, aohe honabala i keia wa,) i hoouna mai ma o kekahi pili ona, e hoomaikai ana i na poe nana oia i koho oia kekahi o na lunamakaainana mua loa o ka Repubalika mua loa o Hawaii nei no ka Ahaolelo mua loa e noho a e akoakoa mua loa mai ana e hana keaka iloko ae paha o ka la mua loa o Dekemaba hope loa (i ka huelo o ka bipi) e hiki mai ana. Ua laweia mai ua palapala la ia makou me ka manao na makou e hoolaha mua loa aku paha, aka, ua hoole aku makou aia no a ukuia mai makou no ka hoopiha ana he kolamu a oi o ka makou pepa me kona manao ku ole i ka hoihoi, a pela aku no paha hoi i na poe aloha aina e aku.
Oiai, aia hoi oia ma ka aoao kue mai ia makou a me ka lahui, ka aoao hoi e kaena nei i ko lakou ulakolako a me ka hemolele, nolaila, he mea pono e ukuia mai makou, alaila, ae a makaukau aku no hoi makou e hoolaha aku. Ua haohao nae hoi makou i kona kumu i hoouna ole ae ai a na ke "Kuokoa" e hoolaha, oiai, oia ke koo o na powa a pakaha hilahila ole. Me he la ua maopopo no i ua o Kamauoha aohe lawe nui ia o ia nupepa, nolaila no keia i hookolo mai la i KA MAKAKINANA nei, kekahi o na wahaolelo oolea ma ko ka lahui aoao a i ikeia hoi ke anoi nui ia. Aole ia makou wale ke pakaukau hele ia ana o keia palapala, aka, i ka "Holomua" no hoi kekahi a o "Ka Oiaio" aku paha hoi koe.
Ma keia wahi la i kupono ai makou e olole ae i ka hoomakeaka o keia koho balota ana iho nei, a puka ai o ua o Kamauoha lima hauna i ka loaa kipe ma ka apua, he hookahi wahi balota oi aku i kekahi hoa uhaiaholo i ka uaua i haule i hope loa i Muliwaa a ilalo loa o Milu. O ko Oahu ne no ka i maopopo loa ia makou, oia hoi, mai loko mai o 1917 poe i hoopaaia na inoa, he 1,300 no a keu i koho ae. Heaha iho la hoi ia o na poe i koe? Malia ua hilahila no i ka lakou mea i hana ai, a o ka pololei a me ka oiaio maoli no ia .
Iloko o keia halawai ana iho nei o ka Ahahui Paahana a Hoolawa o na Poe Mahiai (mahiko paha ka pololei loa) aohe a lakou hana ano nui i huai ae, koe wale no ka heluheluia ana ae o kekahi hoike i pili i ke kulana lawa ole o na paahana mai kekahi komite mai o ekolu lala, hookahi o lakou he mea i kamaaina a he elua he mau holona ma ia kumuhana. O kekahi mea i hoikeia ae ua haawi aku ia ahahui he $1,500 ia Lualii, no kona mau lilo ma ke ala imi paahana Europa. He olelo pai a mahalo hoi kekahi ia Palani Hasetine no kana mau hana ma o no ka hoopakele ana i ke Kuikahi Panailike, oiai, eia no hoi kana wahine ianei kahi i kainepu ai. Ua noiia ae e makana aku iaia i huina dala, he $5,000 ka palena o luna , aohe nae hoi i aeia.
A pau wale no hoi ka noho ana iho nei a ua poe mahiko nei, aohe mea a hoopaia aku no kela hui pilikua e hiiia nei e Pi Ki Keoni laua me C. Bolote, ma ke ano o laua na makua o ia keiki kamehai. Eia nae, ua ikeia e auhauia ana kela a me keia ona mahiko e komo aku ana he hookahi dala no kela a me keia tona kopaa. Ea, puu dala nui no keia ke loaa. Ae, me keia puu dala no hoi, loaa ka mea kipe a me na hana ekaeka e aku. Ua ikeia nae hoi he kue maopopo loa ke ano o keia pilikua ia Kalausa Sepekela, ka ona miliona, ma o kana mau oihana maanei. Aole oia e eha, aka, o lakou ana no, e like no me ka mea i ikeia mamua.
Ke poalo hele nei ka kekahi poe kiu haole iwaena o kekahi poe o kakou e hoopihapiha olelo ai eia ka na poo alakai o keia Aupuni oehaa ke noho nei maluna iho o kekahi lua pele, a he wa wale no a pahu ae, oia hoi, ua piha ka o loko o ka paalii o Iolani Hale me na mea hoopahu i hoohuiia me na uwea uwila, a he hoopa wale no ka i kekahi ki a he pahupahu wale mai no ka ia ma o a maanei. He mau mea hoomakau