Ka Makaainana, Volume II, Number 20, 12 November 1894 — Page 5

Page PDF (941.43 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 12, 1894. 5

kau wale no paha keia i ka lahui, ina he manao kahi no ka aimaka aku ia lakou.

No makou iho, aohe hilinai, no ka mea, e ae no anei lakou e noho pela, a heaha ka mea e pale ae ai i ka inaina o kekahi koa, ke hanainoia, e like me ka mea au i na aliikoa o keia au ka hanaino i na koa a me ka lawe maoli ae no i ke kanawai a ma ko lakou mau poholima. Lawe aku ia ano olelo i kahi e, aole mai iwaena o na aloha aina a me na makee Alii, oiai, he mau olelo ia na ka hohe wale. Nana ino, eia aku, eia ae a eia iho!

Aole no ka hoi o Kawainui hookahi wale ka mea e miala mau nei i kahi o kela kahuna wahine a makou i hue aku ai ma ka helu i hala, aka, he poe e ae no ka kekahi o ko lakou poai, e laa ka me kela "huelo" o kekahi hale nui makai iho o ka Hale Le ta, pela mai no ko makou lohe, a me kahi poe e iho no ka hoi kekahi o ko makou aoao kalaiaina. O ka manao no o kela poe oehaa, no ko lakou pono ma o keia au kamehai la, a pela no ka hoi me kekahi aoao no ka hoihoi hou ia ae o ke Aliiaimoku. Iwaena nae hoi o keia mau hana, ua mai loa na ohakulai, a kaa hoi ka olu i na aloha Alii, no ka mea, ua hooiaia mai la aia ka pono a me ke ola pu ma ko lakou aoao. Aia la!

He Luna Aupuni i Makeeia.

Nui ka makeeia o Kanikela Kene rala Fujii e kona mau hoalahui maanei. Poaha iho la i laweia aku ai he palapala hoopii i ke keena Kanikela no ka hoouna aku i ke Aupuni kumu i kakauinoaia e na Kepani kalepa lehulehu, e noi ana e hoomauia mai no o Mr. Fujii i Kanikela-Kenerala ma Hawaii nei. Aole o keia wale ae la no, aka, he palapala hou ae no kahi i kakauinoaia e na poe paahana, o ka manao hookahi wale no nae hoi ia e like me ka mua. E au pu aku ana keia mau palapala ae la me ia ma ka mokumahu  Kina o keia la. Mawaho ae hoi o kona makeeia e kona poe ponoi, ua nui kona makemakeia a mahaloia no kona oluolu, akahai a ano keonimana e na poe e ae. I hoike no ia, he ahaaina luau ka Ianua nona i kekahi po i hala ae ma kona wahi iwaho o Waikiki. He paina haole hoi ka P. Numana nona i ka po Poaha iho la ma kona hale iwaho o Pawaa, a ilaila ke Komisina Beritania. Po Poalima nei hoi na na lala o ka Hui Pakipika (oia no ko Kalapu Pelekane mamua), a me kona mau hoalahui pu hoi oia i ka po Poaono nei iwaho o Sana Susi, Waikiki. Ilaila na keiki puukani himeni o ka Puali Puhiohe Lahui kahi i hoolaulea ai.

KAU O NOVEMABA

Na Hana Imua o ka Aha Kaapuni ma ke Kiure.

Mahope iho o ka wehe a noho ana ae o ka Aha Kaapuni o Oahu nei ma keia kau kiure o Novemaba, imua o Lunakanawai Kaapuni Kupa, ua hoomaka koke ia mai na hana ma ke kaheaia ana mai o na poe kiu re Hawaii, mahope iho nae hoi o ka hoopau wale ia ana mai o na hihia malalo iho: Kaauhau (w), kuai waiona; Antone Cloys, lawe i na waiwai i aihueia; C. Hama, hanaino me na hana kolohe; Kalua, malama hale hookamakama; hoopauia ka hoopii hoohalahala a J. Davis no ka hoeha a haalele hoi o Ioela, no ia hewa no, i ka hoohalahala a uku i ka hoopai dala.
               
O ko Keaweamahi hihia ka mua no ka wawahi hale, a ia auwina la, hora 2:15, he 15 no minute iwaho, komo mai me ka olelo hooholo ku ole i ka hewa a hookuuia oia. Pau ia, o ko Kauhane aku no ka piliwaiwai. Ua hookuuia no oia.
               
Poalua mai, unuhi aku o P. Davisi i kana hoohalahala no ka hoeha. A ua kukuluia ko J. Kukona hihia no ka aihue ma ke degere eha. Haawi ka hoike mua o ke Aupuni i kana olelo ike ma kekahi aoao, a no ia mea ua haalele ka Hope Loio Kuhina i ka hoomau aku i ka hookolokolo a hookuuia oia. Alaila o ko A. K. Kekuanui hihia aku no ka hoeha a hookuuia no.
               
Poakolu mai, haalele o Keoki Feredenebega i na kumu ku i ke kanawai o kona hoohalahala ana i kona hihia kuai waiona. Ua hoopaiia mai oia e uku i $100 a me $2 50 na koina. Lok Sang, haalele i kana hoohalahala no ka hoeha. Pela no hoi me Pang Chup Hoo a ae i ka hewa, a hoopaiia no hookahi hora hoopaahao a e uku i $15 me na koina. Kahakauwila a me Kilikina (w.), no ka moekolohe, ua ahewaia, a ua hoohalahala aku imua. Ia auwina la iho, noho ke kiure e hoolohe i ko Keoki Malina hihia aihue pena a me aniani mai ia Waila Ma, a ua ku ole i ka hewa ma ko lakou manao ana, ekole kue. O ka olelo hooholo mua a lakou i lawe aku ai iloko a imua o ke kahu o ka Aha: "Ke hookuu nei makou i ka mea i hoopiiia." Ua kipakuia aku lakou e hoi hou a e kakau pololei mai, oiai, no ka Aha ke kuleana hookuu, ke ikeia na hewa ole. (Na A. K. Kunuiakea ka i kakau i ka olelo hooholo pela ae la, a akaka no hoi ka lalau a me ka hawawa.) O ka hewa a me ka ole oia mai ka lakou. I ka puka ana aku no ka elua o ka manawa, ua haawi aku lakou he olelo hooholo ku ole i ka hewa. Oiai, ua maopopo loa ka hewa o ka mea i hoopiiia ua noiia ko lakou koho ana mai imua o ka Aha a ikeia na kue, oia o J. Crowell, A. K. Kunui akea a me H. J. Mokimana. Ua hookuuia mai na kiu re Hawaii e hoomaha a hiki i keia kakahiaka.
               
Poaha mai i noho ai na kiure haole. Ua hoopau wale ia na hihia malalo iho. Leon Renaug, he haole Palani, no ka malama hale hookamakama; T. Kamana, hoeha me kekahi mea eha; Nip Lam, hoeha; E. A. Galaspo, kuai waiona; Aiau, malama opiuma; F. Dias, wahine Pukiki, kuai waiona; Ting Sen, aeahaukae. Ae hoi o Ah Nee (Ani) i kona hewa piliwaiwai a hoopaiia e uku i $150 me na koina ole. Ua noho na kiure e hoolohe i ka hihia hoeha o C. Keleme a me G. Kodese, kapena a me lutanela o na makai kaulio, a ua ahewaia, he ekolu kue. O keia no kela hewa i hoeha ai i kekahi haole mawaho iho o ka puka e komo aku ai i ke keena o ka Ilamuku ma Kalakaua Hale. Ua hooukuia laua he $50 me na koina pakahi. Ah Ming, no ke kue i kanawai piliwaiwai o na Pi Gi, ua hookuiia, he elua kue, a pela no hoi me C. A. Fogarty, no ke apuka, ua hooholo lokahi ia. Ua hoopauia no hoi ka hoohalahala a Lam Pang, no ka malama opiuma, mai ka Aha Apana mai o Ewa.

Na Hana ma ka Moku Ili.

Ahiahi Poakolu iho la i ku mai ai ka Heeia mai ke kahua mai o ka moku ili ma Ka Lae o ka Ilio, Molokai, mahope o ka hala ana no elua pule me na waiwai lako hao mikini a me piula i pakele mai, o na mikini no ka mahiko o Waianae. He eono poe e luu la malaila. Poaha o kela pule aku i haalele iho ai ka Haleakala ia laila mahope o kona ku kiai ana, no ke kii wahie ma kahi wahi e aku o ia mokupuni. Ahiahi Poaha iho la i holo aku ai ka Waimanalo, me ke kolo aku i ka Heeia, a i ko ahiahi nei i ku hou mai ai me na waiwai i pakele hou mai. Auwina la Poalima nei hoi i ku mai ai ka Haleakala me na ukana hou no Kakahiaka Poaono nei i pau aku ai i ke kuai kudala ia e Hale Amike, ka hope o Kimo Mogana, maloko o ka pa o Hakafila Ma. He wa maikai keia no ka hana malaila, oiai ka makani e pa ana mai ka hema.

Ukuia ka Olelo Hooholo.

No eono aenei paha makahiki i hala o ka noke ana o kekahi hoopii kue ia S. Norisi, ka ona o ke kahua hanai holoholona o Kahuku, Kau, Hawaii. He hoopii koi poho aie keia na kekahi Wahine ma Nu Ioka no $500, a mai laila mai no keia hoomano ana a loaa pono ianei, poohu no ka lae o ua kuli poohina la i ke awakea Poalua iho la, ma ke kakauinoa ana o kona loio i kekahi kikoo dala no ka huina nui hewahewa o $15,584.15. Pinepine na hoolahaia ana e ka Ilamuku no ke kuai kudala aku ia Kahuku, a pinepine pu no hoi me na hoopaneenee ana, a akahi iho la no a moe malie loa.

Oiai, eia ke keena o ka Ilamuku ke hoomaemaeia nei, no ia mea hoi, ua holo hoomaha aku nei ke kakauolelo, H. M. Dao, ma ke Kinau o ka Poalua iho la no Maui a me Hawaii.

HAUOLI HOI NA PAKE.

Pau ko na Kepani La, Hoeu hoi ko Lakou Nei.

Poalua iho la i hoomanao ae ai na Pake i ke 61 o na la hanau o ka Emeperesa Kanemake o Kina, oia ka makuahine kolea o ko lakou Emeperoa o keia wa. I ka nana a hoomaopopo iho, he wahi ano hana hookelakela paha keia, oiai, ua hoike ae hoi na Kepani i ko lakou piha hauoli ma ka la hanau o ko lakou Emeperoa, a me he la, oia maoli io no ke ano. He la keia i maa ole ka hoomanaoia mamua aku nei, eia nae, na lakou Pake no i olelo ae he la keia i hoomanao mau ia e lakou i kela a me keia umi makahiki. Ae paha, pela paha, akahi no nae a ikeia maanei. Ua oleloia he umi makahiki mamua aku nei, ia lakou no ka i makemake ai e hoomanao, ua ala ae kela kaua me Farani ma Tonakina, a i keia iho la hoi, eia iwaenakonu, a i ole ia, i ka huelo loa hoi e pau ai o ke kaua e noke mai la me Iapana
                Na kekahi poe Pake kalepa iwaena o lakou i hoeueu ae i keia hoomanao, a ua lokahi mai no hoi ka hapanui, e like no me
ka mea maa mau no ia lahui. Ua paa na ipuka o na halekuai a pau o lakou ia la, ua welo ae no hoi na hae melemele me ka moo (lani) maluna ma na alo iho o ka hapanui o na halekuai, a akahi no hoi ka ike nui ia o ia ano hae e hoohiwahiwa a e kiepaena ana. Aohe a lakou mau hana ano nui o ia la. Hora 10, ma kela haleaina nui a kiekie ma ke kihi hikina o na alanui Hotele me Maunakua, ua hoolaulea ae ka Puali Puhiohe Lahui mawaho iho o ka lanai o luna ma ke alo ma Ewa. Ilaila ae o Agena Kalepa Kukima kahi i ike ai i na poe i kipa aku e haawi iaia i na hoomaikai ana o ka la.
               
Ma na alanui Maunakea a me Nuuanu ka oi loa aku o na hoohiwahiwa. Iwaena o alanui Maunakea, i ke komo a hui ana mai o alanui Hotele, ua welo iho he hae Hawaii nui iwaenakonu me elua hae Pako ma o a maanei. Ia ahiahi iho, ua uinaina ae no na hoopahuhahu nunui a me liilii a a ae no hoi na kukui Pake nunui. A i ka hora 7 paha, ua piha u iho o waho o na alanui, no ka hoolohe ana i na haiolelo a kekahi poe no o lakou mai ka lanai mai no o kela haleaina. Malaila ae no ka Puali Puhiohe Lahui ia po a hookuu i ka hora 10 paha. O ka panina no hoi o na hana o ia la, aka, ua mau no na hoohiwahiwa ana o kahi poe i ka Poakolu mai, o ka hapanui nae hoi ua pau no i ka weheweheia.
               
No ke omaimai loa o Kapena Keoni Maikai, ua loaa nae hoi kahi maha iki i keia wa, ua heo aku oia ma Auseteralia o ka Poaono nei no o, a ilaila aku paha e oluolu ai, ke make koke ole i kona anaanaia. Ua heo pu aku nei no hoi me ko Eleele, Kauai, keiki lalawai, August Dreir (Kalaia), no ka hoolanalana ma o a hala loa aku paha no Geremania, ka aina hanau.