Ka Makaainana, Volume II, Number 20, 12 November 1894 — REV. DR. TALMAGE. Kana Palapala i Eha Loa ai na Poe Mikanele o Kakou Nei. [ARTICLE]

REV. DR. TALMAGE.

Kana Palapala i Eha Loa ai na Poe Mikanele o Kakou Nei.

Ua unuhi a hoolaha' mua 1a :jo ka palapala maialo iho, i kakauia ai e ka Rev Kauka Talamage i Nu īnka a hoolahaia ae maloko o kekahi nupepa o laila iloko o ka nupepa "A)oha Aina;" aka, no ka like o]e hoi o ko makou iuaivao onnhi me ko noiaila, ua lawe mai makou a'unuhi hou aku a me ka panee pu gku no hoi imua o ko makou poe heluhelu. Eia iho ka makou unuhi ana o ua pakpala nei: Honolulu, lune 1.8, .1894. 0 ka puuku ka i hele mai e Kuno ia maua e hele aku i kahi iioho o ka Moi i pau, a ua olelo mai o ka hora i 1 o ia kakahiaka oia ka manawa kupono !oa no maua e kipa aku ai t Ua hele aku no na ipuka hamama akea maloko aku o kekahi pa i uluia e na kumulaau pama, a me ka maia a me k& niu, a iwaena hoi 0 na pua i hookikokohu ae i ka pa me na waihooluu i hiki i ka ia wela mahanahana ke pena. Ua hopkipaia aku maua iloko o ke keena hooklpa o ka wa,hi ne alii, kalii hoi oua, i hoopoaiapuniia e kekahi puulu o na poe koikoi, i eu mai ai e hookipa hauoli aku ia malia me kekahi puili p'imehana aoi'o ka lima. Aohe :ke maopopo ia kona kulana kilakila ma o kona mau kii la. Aia maluna oua ka oluolu waipahe o kekahi mea i hanauia no kekahi kulana kiekie. Me he !a aole oia i hoopoluluhi kaumaha ia e kona mau popilikia pili kalaiaina. Ūa kamailio mai oia me ke ano ohaoha āiea o ka bauoli o ke ola ana no kekshi mea e makemake ana e halawai 1 na koi ana a pau, a mamuli hoi o keia mau hoaiai ana aku ua loaa mau ia kakou ma keia ola na mea no a kakou e imi ai, a ina hoi kakou e huli ana no na pua, e loaa ana no he mau pua, a ioa hoi e hufi kakou no na kakalaioa, loaa ana no he mau kakalaioa, ua olelo mai oia: "V T a loaa ia'u ma ke ala o keia ola ana, o na pua wale no ka hapanui. Aole loa i hiki ia'u ke lioomaopopo ae pehea la e hiki ai i kekahi mea i hoopoaipuniia me na pomaikai lehulehu e like la me na uiea i loaa i kekahi poe lehulehu o makou ke komohia iho ka manao aloha ole a namunamu ae la." Ua olelo ae oia he mea kupono loa e hooiuunaoia me ke ano hauoli, uo 50 makahiki aohe hoeueu kipi hoohaunaele ipa na paemoku nei. Ua inaiiaoio piha oia he hana

manawa wale no xe Aupuni Kuikawa, a e nolio hou aku aua no oia maluna o ka nohoalii. Ua kauoha aku oia i kona ka uwa e hoikeike mai ia*u, me he mea la na'u i ike ole. mamua, i kekahi mea hoohiwahiwa alii i hanaia mai na liulu Lii&i o kekahi wahi manu uuku ae ka inoa 'nu! ( (Me]it]ireples Pacifica—ka inoa Latina oka mami 0 o). 0 keia manu, e like me ka'u i keluhelu hi, ha hookahi uo hulu waihooluu nani ioa ahi malalo o kona ekeu. Ua hoopololei mai ke Alii ia ike o'u T jca ka olelo ana mai aole he wahi hu!a hookahi wale, aka; he hulu maialo ae o na ekeu . o ka manu, a mai ia mai hoi i hanaia ai keia mea hoohiwahiwa i lei hoohie nani no ka a-i. Ua kamailio mai oia no koua kipa ana ma Nu loka, aka, mekoaa olelo mai ua paleia kona ike nui loa ana ia kulanakauhale mamali o kekahi" mai loihi i loaa iaia. Ua kamaiiio akea mai oia a me ka naauao pu no hoi maiuna o kekahi mau kunauhana lehulehu e piii ana no keia wa a me keia

mua aku. Ua hoehauoliia au me kona nanaiua a me kona ano a aohe hoi he manaoio iki i kekahi huaolelo hookahi o na manao

pelapela i kakauia e,pi]i.ana.no kaiia mau hana hewa kue i k:a pono. He mea maalahi loa ka alapahi a hailiili ana, a he nui loa hoi ua opukeemoa ma o a maanei i oi loa aku ke ake e hilinai i ke ino mamua ae o ka maikai, e hiki ole ai la hoi ke manaoia aehe ano okoa ae no keia alii, e like me na poe hoomalu e ae a pau o ke ao nei, ke paialewaia me na ino o na olelo akiaki a me ka hoike lalau ia, Ua kapaia o Keoki Waeineiona e Toma Paine he kanaka epa hoopuiiipuni; Ua kapaia o Tomasi Jefesona ' Jefferson) he aia, a mai īa mau manawa mai ua oleloia ua loaa ia kakou ma AmeHka Huipuia ma ke kulaua he kanaka punikoko, he oaa rama a ao!e paha e emi iho mklalo o elua mau mea hooko i na kuko in-,, a ina paha he mea kahi ma kahi kiekie a ua hala ae nōi ka hana hooko pono io "e hookini aku iaia e kamailio mai, no kn mea, oia ka*u ī hoonaukiuki | aku." Makope o na panai ana i na kakaitiuoa ana la la ma Honoluhi. ua laawale maua. '

Ka Lohe ana i na Aeno n lĒhin o «a Hanft IHli 3ljrwā:n. Me ka maopopo nd hoi i na ala lehulehu o ka niina ana aku

i na mea a me ke ano nohoi o ka niniu ana aku, ua hooholo iho a v i e loua ia'u ka moolelo o na hana pili Plawaii mai na aoao paonioni mai. Ua lawe mau Voi ka» kou oka pololei maoli ia he 2 a me 2 Io«a 4, eia nae, e hiki no o 2 nie 2 ke hoonohoia ae a loaa he 22. oka huahelu 9, oia no ka huahelu 6 i hoohuli.ia o luna malalo. Aohe mau mea i lehnlehu loa e like la me ka huahelu B—oia mau no kona ano ma kela a me keia aoao e hoohuliia ai iluna. ona hoike like ole a'u e \v:aiho aku nei, he mau hoi.ke ia mai na kulana like ole mai. Ua loaa īa'u he manawa e Hki ai ke kamailio kuio a loihi hoi me kekahi mea o ka aoao alii (roialisa), i hoonaauaoia, i piha me ka oiaio, ano hoopono kiekie, hanauia ma keia mau paemoku a me ka ike akea a ano kamaaina no hoi. 0 na Wmakamailio ana mahope iho ka i kukaiia mawaena o maua:

no anei oe he wahine maikai ka Moi i pau ? Haina—Ua ike pinepine loa au ika Moi. OwaU iho nei kekahi o kona poe ao, a ua pili mau hei ka'u Wahiae me ia i ka hapanui o ka manawa mai ka wa i:amalii mai a ua ike iaia i kakahiaka, aw T akefA a me ka po a malalo hoi o'na ano p pau, aole Toa kekahi o maua i ike i kekahi mea o ke afcO ltuikahi waie ma kona loina. Ua haoa no oia i kekahi mau e like no me na poe & pau, aka, aiana oia ma ke kulana like ma ke ano hoopono a maemae me ko na poe poo alakai e ae o kē ao nei. Aia maoli no iloko ona ke-ano oluolu io inaoli no, a aole hoi ka'u wahine a me a'u a me kekahi mea e ae'i lehe iki iaia e hoopuka ana i kekahi olelo hoino wale aku no i kekahi mfca. Ma ia kulana maikai, oia ka oi loa aku. I mea hoi e hooia aku ai i kona ano maikai, e hoike aku au i ka mea oiaio aolie hale hookahi ma Honolulu nei i nele ole ka hoohanohanoia mamuli o kona hiki kino ana aku. Ina paha oia ka mea pelapela !oa e iike me ka kekahi poe kakau nupepa i hoomaikeike ai nona» aole loa au e manao e ake loa ana na poe kane a me na wahine maikai loa o ko Hawaii Paeaina nei iaia i mea na lakou e hookipa ai & i hoalauna pu hoi.

Nioau—Manao anei 03 ua hana pono ole loa ia oia ? Haiua—Pela no. Ua hana hoohilahila loa ia oia, Oiai hoi ko makou paeaina e r.oho maluhia ana a rae kekahi wahi himn ole loa hoi no ka akeakeaia mai, ua hooleleia mai la na pualikoa o Amerika Huipuia. He puulu kauaka i kokuaia mai e ko Amenka Huipuia kuhina a me na puaiikoa, ua wae ae i aha kuhina a koho i a hoo-

una ak u1 aJ komitei k a h al eal i i a olelo akn la i ka Moi e h; alele iho i kahi. He ano hou ae ho i keia 0 ko Nabota pa-waina. O kahi kuDiu eeiaopopo lr>a wale no aia he poe ke*kahi i makemake ī ka halealii, a me na . oihana, a me na uku. Mai ke kulanā nlakōlako mai oia i hoohaahaaia iho ai a hiki i kōna wa i moraki aku ai i kahi mea uuku i koe iho iaia no ka uku ana aku i kona inau eleie i Wasmetoua a e hiki ai hoi ke waiho i kona aoao oka hihia. E like hoi me\a'u i olēlo ai, he mau hewa no kaua i hana ai, aka, na makauuau loa qo hoi oia e hoopoiolei hop ae ia.mau kuhihewa, a ma kekahi kuaīiaua akea hoi oia i hoike ai i kona makemake e hoihoi hou aku i na keehine ana i inanao ai ma ka mea e pili ana, i ke "kumukanawai hou." He kuieaaa oi aku 110 hoi kona i kona nohoalii e like la no hoi me ke kuleana 0 feekahi poo aupuni e ae oke ae , nei i kekahi nohoaiii, alea, mamuli n&e hoi 0 na hana pahele i maalea, iaia hoi i noonoo ole ae ai, ua kipaku aku na pualikoa 0 Amerjka Huipuia iaia mai ka halealii aku, l.awe ae la hoi i na pono kaua a hookumuia ae la hoi he aupuni hou. (Aole i pau,}