Ka Makaainana, Volume II, Number 22, 26 November 1894 — Page 3

Page PDF (884.96 KB)

This text was transcribed by:  Presley Ah Mook Sang
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOWEMABA 26, 1894.

NA MOKUPUNI.

---

Mau Lono Huikau mai na Apana Kuwaho mai o keia Paeaina.

---

Na Materia o ka Makani Kuehu Lepo o Kau, Hawaii.

            He oia mau no ka la o Kau nei iloko o na mahina i kaa hope ae nei, aohe haule wahi ua iki, a pela no i na la mua o keia mahina.

            Ke mau nei no ke aloha aina iloko o na puuwai o kekahi mai makaainana o ke Alii, a o kekahi hapa hoi ua puni wale aku no i ka peloia mai.  O ka hapanui nae o na kanaka, he makee i kahi oihana Aupuni o hoopauia mai kahi oihana mai loaa ole kahi ai a me kahi i'a, a o kekahi hoi, no ka makemake e loaa ka mana koho balota, a o ia ka maunu i hei iho nei o kekahi poe kupaa ma ke aloha aina mamua aku o ka la koho balota o ua Aupuni nei.  A no makou na poe i koe iho, aole hoi i puni aku e like me lakou nei ma ae, aole a makou mea e kue aku ai, aka, o ke kali wale aku no i ka hopena o na mea e hanaia mai ana e na mana nui iloko o keia wahi Aupuni, no ka pono a no ka ole paha.

KEALOHAAINA.

Kilauea, Kau, Nov. 8, 1894.

---

Ka Hele ana i ka Laula o Kohala.

[Hoopau ana.]

            Ma Nunulu e ike pono ai oe ia Kohala-loko me Kohala-waho, a ilaila no oe ka malihini hele e kaupaona iho ai e hiki ai no ia kaua ke olelo ae, "Aohe he heluna no Kohala-loko, ua like no ia me Kohala-waho."  Ma Kohala kou mea kakau i noho ai aneane elua pule, he kawau ke ano o ka aina, a he ku ole maoli no i ke ano maikai ka noho ana o ka aina.  He ano hupo ka noho ana o na kanaka ma na ano a pau, a me he mea la, ke iho nei o Kohala ilalo.  Ma ka home leo ole o Geo. P. Kamauoha kou mea kakau i luakaha ai, me na hoomaikai a nui no ua makamaka puuwai hamama la a'u e poina ole nei.  Ke noho oe a nana aku ia Kauiki e ike ana no oe ia Hana holookoa, aka i ka oi aku no nae kahi i pau ai o Peapea i ke ahi, oia hoi,

"He aloha no Kauiki,

Au i ke kai me he manu la,

Ua kuhi au o kuu lei ia,

Lei anuenue i ka moana,

O ke ahi kao lele ka lewa nuu,

Ka lewa alani iluna lilo,

Ua pau keia me ke aloha,

Na'u na ka puhiolali o ka Hema."

            Ma ka hora 7 P.M. o ka la 12 o Okatoba, haalele ake la makou ia Puehuehu Station, kau ma ke kaaahi no Mahukona.  Nana aku oe haulani o Kauka i ke alahao.  Maanei kou mea kakau i makaikai aku ai a ike i ka heiau o Mookini, e ku nei ma kapakai kahi i oleloia'i, "ahu ka hoka i Kapaaka," ia kahua no hoi kani o ke kii.  Ma Mahukona makou i hoaumoe ai ia po, a ku mai la ka Malulani ma ka hora 6:30 A.M. o ka la 13 o Okatoba a kau mai la makou me na manao hauoli, a ia makou i haalele aku ai ia Mahukona, hoomanao hope ae la kou mea kakau,--

"A waho au o Mahukona la,

Hanaio ka ua ia Kohala la,

Alaa wale no ka hoi la."

            Hora 10:30 A.M. ku ma Kailua, kau ma na lio, pela i kaawale aku ai na wahi kolohe J. H. W. me W. J.

            Ma keia ke hookuu aku nei au ia oe e oni hookahi.

J. K. N.

Kahaluu, N. Kona, Hawaii.

---

Huakai Makaikai a na Kamahele ia Haleakala.

{Hoopau ana.}

            Ia oe e huli pono aku ai i ka hikina, e ku mai ana kela aoao lapalapa mai ka aoao e pili ana ia Koolau, e ku kilakila ana ma ke alahele hikina hema a huli hou ma ke komohana-hema a hui me ke kahawai o Manowainui ma Kaupo.  A ia oe e alawa iho ai ia lalo o ka lua, e ku ana he 16 mau puu liilii iloko, aka, aia a haule oe ilalo o ka lua e hai ana ka a i ke nana ae i ke kiekie o keia mau puu.  O ke alanui, he one wale no, a ma ka pii ana ma na puu a me na lapa pali a hoea i kela wai anapanapa e nana la ia Hana, aole he pilikia o ke alahele.

            Ua kamailio nui ay no ke anu o Haleakalam he hoike ana ia no ko'u hemahema, mamuli o ka ike mua ole.  Aka, no na poe e manao ana e hele e makaikai ia Haleakala ma neia mua aku, me ka manao e moe ilaila, e pono e hoolako me na huluhulu, eha a elima paha, halelole a me na lako ai, alaila, aole he mau mea e pilikia ai.

            Pau ko makou paina kakahiaka, haalele iho la makou i ka lua a ia makou i hoea ae ai iluna a nana i ke ku papu mai o Hawaii, hoomanao koke ae la au i keia mau wahi lalani mele:

"Nani Hawaii kilohana i ka lai,

Ua ku ekolu kuahiwi,

Hoohihi ka manao a e ike,

I ke ahi kapu a ka wahine."

            A ia makou hoi i huli pono aku ai ma kahi e puka mai ai o ka la, e nana ana hoi i ke kulana a me na hiona o Haleakala, he ku maoli no i ka nani kona mau aoao a pau e hiki ai i na kamahele ke haawi i na mahalo ana, a i kulike ai hoi me ke mele--

"Ua nani o Maui ia Haleakala,

Ua ku hookahi kuahiwi,

A he mea mau no ia kuahiwi,

A he kapu a he kamehai i ka malihini."

            Huli hoi mai la makou me ka haawi ana i ke aloha hope ia Haleakala, a hiki aku la ma ka home o ko makou alakai ma Kamaole, Kula, ma ka hora 4 o ke ahiahi a moe malaila.  Poaono, Augate 4, haalele ia laila no Waikapu, no ka home o P. Cockett.  Hora 2 o ka auwina la Sabati, la 5, hele aku la au i ka luakini e hoolohe i ka haiolelo a ke kahu Rev. S. Kapu, a o kana poolelo aia ma Isaia 43:17, 18 a me 19.  Ohohia ke anaina i kana mau wehewehe ana.  Poakana mau wehewehe ana.  Poakahi, la 6, pii ka huakai e makaikai ia Iao, ia wahi kaulana o ko kakou aina aloha, a ua hele makou a ohuohu i na wehi o ka wao ia makou i huli hoi mai ai.  Poakolu, la 8, haalele makou is Waikapu no ka Malu Ulu o Lele, a ma ka hora 1 auwina la hoohiki ma ka home.

            Ke haawi nei au i na hoomaikai ana a nui me ka mahalo ia P. Cockett a me E. Morton, a me ka laua mau lede oluolu a waipahe, no ka hookipa maikai ana ia makou na kamahele.  A ke haawi nei au i ko'u hoomaikai i ke Akua no ka malama maikai ana ia makou ma keia huakai makaikai.

DAVID K. KAHAULELIO.

            Lahaina, Maui.

----

No Kela Pa Hua i Poino Ole.

            Mamuli o ke ao a me ka oluolu pu no hoi o ka Ilamuku i pakele mai ai o J.A. Lawelawe mai ka paa ana iloko o ka Halewai ame ke ku ae hoi imua o ka Aha Apana.  Aole ka oia i kii e ai i kela pa hua, aka, ua moe oia malalo o ka moe o ka mea nana ua pa hua la a pauhia loa, a ikeia kona lapee ae ma ke ano pupue malalo e kekahi inoa makuahina o ua eha la ana.  I puoho oia i ka nunui o na leo i ka pepehi a keia makuahine, a mamuli o kana hana i laweia ae ai o Lawelawe no Kalakaua Hale.  Aia ua nohea la i keia wa iloko o ke kula Virigine o Sana Anaru, na ke kupunawahine i kii mai a lawe aku, mahope o ka lohe ana i keia mau mea ae la.  O ka holomua iho la paha ia o na keiki o ke Kula Kamehameha.

---

            Ua kaalo mai ke Kina i ka Auseteralia i ka La Pule, la 11, a i ka mokupea Robata Lui i ka Poakahi, la 12 mai.  O laua a elua, ua loaa pono i ka makani o ka hema mai.

            He kaa kikane me ekolu lio a me na ili ka kahi haole Olelo E peke e ohi aie nei, i kuai ae ma ke kudaia i ka Poaono, la 10 nei, no $225.  Makia e komo aku ana oia ia oihana.

            Ua ike mai nei o Geremania i keia Republika o na poe omilimilu.  Pela no ka hoi me Guatemala.  Eia ae make Keena o ko na Aina E na palapala ike mai a Italia a me Belegiuma.

            O Kapena Lanale i pau o na makai, i kamaaina i na poe o Honolulu nei, ua hala aku oia ma ka Nanasana.  Ua kepa aku oia maluna o ia moku ma ke ano he mea hoomau aila no na enegini.

            Ua lawe aku ke Kina, mawaho ae o Mr. a me Mrs. Fujii, a me K. Ogara, he mau ohua e ae mai keia awa aku, oia hoi, he 124 Pake a me 77 Kepani.  He 54 o na poe hope i pau ko lakou mau aelike hana mahiko no ekolu makahiki pakahi.  Ma waho ae hoi o keia heluna, he 646 mau ohua e ae o luna, me 13,455 ope ukana no Iapana a me 47,579 no Kina.

Makai Pepehi i Kana Wahine.

            I kahi manawa a ka Poaha, la 8 nei, i pepehi ai o J. Luahiwakela makai loihi i kana wahine uuku, ia Ane Polikapu, ma ko laua wahi e noho pu nei me D. Nahoolewa ma, ma alanui Ema, no ka mea ka ua hoolalao, ua hoosahio a ua hoohapakue me kekahi mea e ae a ua loaa pono aku ka, oia ko makou lohe mai.  Ua oleloia ae nae hoi, o Nahoolewa ka ka i hana i keia mea, eia nae, aohe lalau aku a koe mai, no ka mea, iluna no oia i ka Aha kiure kahi i noho ai e lawelawe i kana oihana.  No ka hoonana no paha hoi kahi o ka wahine liilii, eia nae, aole loa o makou apono i ke kane no kona hoeha ana.  Ua aoia ae o Luahiwa aole e pono e hana hou aku pela.  Ua na ae la no hoi paha ka inaina a noho pono aku.  He keu aku no nae hoi kela a kahi uuku hoolana a hoonana.  Ka i no la hoi ia eha ana pau la hoi ia ano hana, eia no ka ke holapu a ke noke nei.  He ana ole no paha i ka ai ia e noke hala ole nei i ka hamu i ka ai kamaaina a na kupuna.

----

            He Pake me kana wahine haole Amerika, oia mai nei kekahi mau mea nana nui ia ma keia Kina mai nei, a ua hoi loa aku nei no laua no Kina.

            I Okatoba 15 i haalele aku ai ka mokukaua Amerika Makiasa (Machias) ia Mea Ailana no Kina, oia ke kauoha.  Aia oia malalo o ka noho hoomalu ana a Kapena E. S. Houston (Husetona), a o Albert F. Dixon (Alebeti Kikona) hoi kona wiliki nui.  O keia mau mea a elua, ua mare laua i na wahine o Hawaii nei.  O ka inoa mua, oia ke kane a Kele Kalahikiola Pelekuke, a o ka inoa hope iho hoi, i ke kaikamahine muli iho a J. H. Wude i make a pokii hoi no Mrs. P. Keoni e uka aku o Peleula aenei.

----

J. F. KAHOOKANO

LOIO a he Kokua ma ke Kanawai.

            KEENA HANA: Alanui Kaahumanu.

Honolulu.        jan. 8- '94

----

HOOLAHAINAHOAAINA

            Mai a mahope aku o keia la, o Mr. E. B. FRIEL hookahi wale no ka mea i hoomanaia e lawe mai i na uku hoolimalima mai ko'u poe hoaaina mai e noho ana me ke Ahupuaa o Wailuku, Maui.

CLAUS SPRECKELS,

Ma o kona hope ponoi la, WM. G. IRWIN

            Honolulu, Okatoba 15, 1894.

                        Ok 22-2ml.

----

HUI HOOPUKAPUKA HAWAII.

---

HOAIE DALA MALUNA O

Na Waiwai Paa a me Lewa.

KUAI A HOOLILO I NA

Kuleana Mahele Hui

            a me na Bona Aupuni.

----

Mau Agena Waiwa Paa ma na Ano a pau.

----

13 a me 15, Alanui Kaahumanu.         Telepona Mutuala, Helu 637.

ok. 22--2ml.

----

C. A. LONG

[KALE LONA OPIO.]

NOTARI LEHULEHU.

            KEENA HANA: Helu 13 me 15, alanui Kaahumanu

            Telepona Mutuala, Helu 637.