Ka Makaainana, Volume II, Number 23, 3 December 1894 — Page 1

Ka Makaainana.

 

BUKE II – Ano Hou. Honolulu, Oahu, Dekemaba 3, 1894 Helu 28

 

KA LA KUOKOA.

Na Hana Hoomanao Hiwahiwa a ka Lahui no ko Lakou La.

            Aohe no he mau hoomanao ano nui loa a ku hoi i na hoohiwahiwa ake@ @@ ma ko ka lahui aoao i ikeia ma Honoluu nei no keia la, mawaho ae hoi o na imu puaa no na papaaina lehulehu iwaena o kekahi poe. Lehulehu no hoi na poe ona i ikeia. Aohe mau hale kalepa i pani ae ma ia la, a pela no hoi me na keena oihana Aupuni. O na halepai nupepa a pau o ka aoao Aloha Aina ka hookuu i ko lakou mau limahana e kulaia ma ia la. He aha puhiohe hoolaulea ka i makemakeia e loaa no ia po, e hui pu ae hoi ka Puali Puhiohe Lahui me ko ke Aupuni puali, aole nae hoi i loaa iloko o na hoao ana a ke alakai o ka bana Aupuni, no ka mea, aohe ae o na kahuli leo lea o ko ka lahui aoao e hui a e launa pu aku hoi me na mu@ee a me na @@@, a o kekahi no hoi, ua pau e no lakou i ke kauliilii no na hana lehulehu o ia po, a o kekahi mahele hoi o lakou, ua @eo aku no Lihue, Kauai, i ke ahiahi mamua iho, no ka hoolaule ana i kekahi aha mare malaila, a ua huli hoi mai no lakou i nehinei ma ka Mikahala mai me na lei Mokihana.

            Pehea aku nei la hoi ia la ma na ma na ma apana kuaaina o kakou, ke hoomanao nei no paha ka lahui? Hookahi no wahi a makou i lohe mai nei, oia o Keauhou, i na “Kona kai opua i ka lai” o ka Moku o Keawe. Eia malalo iho ka

Hoike Piha o na Hana Hoomanao.

ma ua kaha kaulana la i ka nehe o ke kai i ka iliili o kahone:

            Ma ka la 28 iho nei o keia mahina oia hoi ka La Kuokoa o ko kakou aina, ua wehe ae la na keiki aloha aina oiaio o ka Iliilinehe o Keauhou, i hui pu mai hoi me kekahi mau apana e ae, he ahaaina nui no ka hoomanao ana i ka hanohano o ka la ma kahi o C Kaiaiki. Mamua o ka wehe ana mai o ka la i kona malamalama, aia hoi, me ka eehia njui, ua pii malie ae la ka hae aloha o ko kakou aina, i hoowehiwehiia me na lau nahele oiai hoi na keiki himeni me ka lakou mau mea kani e mele an ai ka himeni o ke kuokoa o Hawaii, a o keia no hoi ka hoau mua loa ana o C Kaiaiki i kona pahuhae hou. I ka hiki ana ae o ka manawa kuhikuhi hora i ka hora 12 o ia awakea, aia hoi, ua loheia aku la ke kani ana mai o ka pahu, e kalahea ana i na kanaka mai o a o e akoakoa mai lakou, oiai, ua kokoke mai ka manawa no ka paina ana.

            A ma ka hora 1 ua akoakoa ae la na kanaka a pau ma kahi i hoomakaukauia a i ka meha ana o na leo e hauwalaau ana ua ku mai la o Robert Makahalopa a hoakaka pokole mai la i ka papakuhikuhi o na hana o ka la. I ka pau ana o kana mau hoakaka ana ua ku mai la o John Ala, ka haiolelo  nui o ka la, a me he leo la no ka hekili e wawalo hele ana ma o a maanei o na paia lani, pela no kona leo e wawalo hele ana a puni ke ana ina holookoa e hoolohe aku ana a he ku i ka ii kana mau wehewehe naauao ana, oiai hoi, kona pauku kino e hio ana i o a ia nei me ka hialaai nui ia. I ka pau ana o ka haiolelo na weheia ka paina ana me ka pule a ka makua Rev. W.N. Lono. E hooana ko waho ia loko a e haupa ana hoi i na kohi kelekele a ka puukolu, e puapuai ae ana hoi ke ala o ka limi i wae maiau pono ia mai ai hoi e na lima palupalu o na lede a e onioni ana no hoi ka hiu o ke kole makaonaona o ua aina lai kupolua nei, oia mau makamaka hou no hoi o n@ opihi punahele o na kakai pali o Kaupulaelae, Halepo a me Mokuahole, he pii pakolu ia la i ka manawa hookahi. I ke anaina no e haupa ana komo ana kela kanaka hoohaunaele nui wale, oia hoi o Keoni Pulu, ku no i ka puupuu, ua oki oe e loha ana.

            I ka hiki ana mai o ka manawa i ka hora 3 p.m., ua kahea mai la o C. Kaiaiki, ke komite nui o ka la e pili ana i na hana lealea, oia hoi, ka heihei waa. He mau minute pokole ma ia hope iho, ua ikeia aku la na keiki i maa ma ia ano hana e kakele ana i ko lakou mau waa, nana aku ia la piipii kai ole ae. Eia malalo iho na lealea i hoomaukaukauia e ke komite o ka la:

            1-HEIHEI WAA o 3 hoe. Elua waa i komo, oia o Moikeha ka waa o John Huli, kapena, S. D. Keawe; a me Waiakamanu, ka waa o G.W. Kahukula, kapena, Pohukaina. O ka paha eo, he hapalea mile. I ka makaukau pono ana, ua kahea ke komite e holo, ia wa i kuupau like iho ai na mau keiki kaeaea la i ko lakou ikaika hoe, e kueho ana i ka lakou mau mapuna hoe, oiai hoi ke kai e pii ana ma o a maanei, a he wa ia no ke anaina kanaka e uwa ana. E hoomaka ana keia heihei mai loko aku o ka uwapo a hiki i waho o ka lae, oiai, aia ilaila ka mo@o hae Hawaii i kukuluia iluna o ka waa malalo o ka G.W. Kamahalo hooponopono ana. Oiai na waa e holo ana, a ika huli ana mai, ua ikeia aku la o Moikeha e oni mai ana imua me kona kapena e ku mai ana iluna, me he mea la e olelo mai ana na Moikeha ka ai o ka la, no ka mea hoi, ua haaleleia aku la o Waiakamanu i Muliwaa. I ke kokoke ana mai o Moikeha i ka pahu eo, ua olo ae la ka piho uwa o na kanaka, a ma la heihei ana ua ahai ae la o Moikeha i ka hanohano o ka la. Manawa holo, 3 minute.

            2-HEIHEI WAA o 4 hoe. O na waa mua no, ua komo mai la he kapena hou ko Waiakamanu, oia o K.J. Kealoha. Ma ia heihei hou ana, ua kaili hou ae la no o Moikeha i ka hanohano no ka lua o ka manawa. Manawa holo, 2 minute.

            3-HE HEIHEI WAA keia no na wahine. Ma keia heihei he hu ka aka, i keke wale ia no e na niho a hiki i ka pau ana o ia heihei. Elua waa i holo, o na waa mua no, ekolu wahine maluna o Waiakamanu, elua maluna o Moikeha. Ko Waiakamanu kapena oia o Mrs. Kaai, a o ko Moikeha oia o Kapela I ka hoomaka ana e holo, oia no ia la o ka manu kaupu i ka holo o ka waa, e kikaha ana ma o a maanei, i ka hiki ana aku i ka hapalua o ka pahu eo, ua haule iho la ka papale o ke kapena o Waiakamanu, aka, aohe nake ae ia mea, no@e no i ka hoe, aia ka pono o ka eo iaia, oiai he kona wahi hoa mamua iho e noke hala ole ana i ka hoe, kulou ke poo ilalo aohe nana ae ma o a maanei, a i kuu nana pono ana aku i ke ano o ka hoe ana, aohe wahi mea a ike iki ia aku o ka pii ae hoi o kahi kai o kana mapuna hoe, eia ka iloko no ia o ka waa e hoe nei. Hu no hoi ka aka. A o kona hoa hoi, mamua o ka ihu e wili ana ke kania i ika noke i ka hoe me ka hooikaika nui, oia no ia la o ka moakane ka lapuu iho, ua ku ae la hoi ke kapena o Moikeha iluna me ka manao nana ke eo eia nae, ua hu aku la ka ihu o ka waa i hikauhi. A i ka holo ana o na waa a huli, ua oili mua mai la o Waiakamanu me ka hiehie nui a hiki i ka eo wale ana. Pahu holo, hapa mile; manawa i holoia, 2 minute.

            O keia iho la ka panina o na hana lealea o ka la, a ua haawiia no na makana. A pau no hoi na hana o ka la me ka maluhia.

            Ma ka po ana iho, ua weheia he halawai paio malalo o ka lawelawe ana a Robert Makahalupa, a o ke kumumanao paio o ia po, oia iho keia malalo iho nei: “O ka noho’na kahiko o keia lahuikanaka a o ka noho’na hou, owai la o laua ka oi aku o ka maikai?” Lunahoomalu, S.D.W. Keawe; alihikaua e olelo ana o ka noho’na kahiko oia ka oi, o G.W. Kamahalo, a o ka alihikaua hoi e olelo ana o ka noho’na hou oia ka oi, o C. Kaiaiki. Iwaena o ka paio hahana ana a na alihikaua a me na koa, e hue ana hoi i ka pono o ke au kahiko a me ke au hou aia hoi, ua ku mai la ka lunahoomalu a haewi mai la i kana olelo hooholo – o ka noho’na kahiko o keia lahuikanaka, oia kaoi aku o ka maikai, aka, ua haule keia olelo hooholo mamuli o ka hoohalahalaia ana, Nolaila, ua ko aku la ka alihikaua e olelo ana o ka noho’no hou, oia ka oi aku o ka maikai. A ua hookuuia na hana o ka po me ka maluhia.

            He mau u wahi mea hou ia o ka La Kuokoa.

HENRY L. KAWEWEHI,

Keauhou, N. Kona, Hawaii

Novemaba 29, 1894.

 

            E haawi ana o Tela i aha hoolaulea hookani okana maloko o ka luakini o Kaumakapili, ke hiki aku i keia po Poalua ae, la 11, no ka pomaikai o na poe mai lepera ma Molokai, i loaa ai hoi he mau makana. Karisimasa na lakou. He mau hooleleaka kii kekahi e hoikeia ana ia po a me na hoakaka pu.

            O ka uwea kukui uwila ma ke alo iho o Wasinetona Pa, ua moku iho ia i ka po Poaono nei mamua iho o ka hora 9, a he hora paha mahope iho paa i ka hana hou ia. E pa oolea ana ke kikiao makani i kela wa, a he ike mau ia ka anapa ae o ka uwila i ke kawele iho o ua uwea la a pa me na paipu wai e waiho wale ana malalo. Pomaikai nae aohe ulia poino i loaa i kahi mea helewawae ae ma ia wahi.

            O ka hihia moekolohe o Isabela A. Aki a me Lipine, ua hookauluaia ka hookolokolo ana no ka maopopo ae o ka hopena o ka hihia oki o Aki ma. Aole ka hoi laua i loaa aku me ua aahu paleili wale no, e like me ka kekahi makai o ka Halewai i hoike mai ai ia makou. I ke ao malamalama no ko laua hopuia ana, hora 7:30 A.M., e hooponopono ana o Lapine i kkona kaei malo silika a e ho-a kikalika ana hoi o Isaela.

            Ua pau aenei ka noho lunahooponopono ana o Ata Keonisetona, ia hunona a C. Afona, no ka nupepa Hoku, a na paniia ae oia e kekahi wahi malihini o ka Ligi Americka, nona ka inoa o E. Touse. Eia ia nupepa i keia wa malalo o ka malumalu o ka Ligi Amerika. I pau no kela ino mua i ka pilau o ka waha, i ka oleloino no na wahine Hawaii me ka manao paha e hoinoia ke Aliiaimoku, a noonoo ole iho he wahi koko Hawaii no hoi kahi o kana wahine hapa-Pako.