Ka Makaainana, Volume II, Number 23, 3 December 1894 — Page 3

Page PDF (922.34 KB)

This text was transcribed by:  Roselani Oga
This work is dedicated to:  To Dad, Frederick Francis O'Riley, with much love

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 3, 1894.                       3

 

NA PALAPALA.

 

            Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoop@kaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou a kakau ma@.

 

He Mau Kahunapule Kupaa.

 

MR. LUAHOOPONOPONO:

            Oiai au e noho ana iloko o keia apana, a ma ko’u makaikai ana i ke ano o na makaainana o Hanalei nei, ua ike au eia no ka hapanui mahope o ke aloha i ke aina a me ka Moi. Aka, no ke kahunapule o ka ekalesia o Waioli, oia ka Rev. W. B. Kapu, nona kekahi hapa o kela poo manao maluna ae, ua ikeia, aia maluna ona ke kupaa a me ka @ ole. Ua nui ka hoohuli o na haole iaia e huli aku mahope o lakou a e kakoo aku hoi i keia Aupuni limanui, eia nae, aole i aeia aku, a eia ka pane i loaa aku: “Aole ia o ka’u hana i kaheaia ae ai e na hoahanau o keia Ekalesia o Waioli, ua hele mai au maluna o ka hana a ke Akua, a malaila au e hooikaika ai a hiki i ka wa e aui ae ai o keia mau la.” Nolaila, o ke kahunapule o Waioli, he kanaka ia i hilinai maoli io no maluna o ka hana ona i kaheaia ai, aole e like me na poe e ae i Levi ole ia, ua kupono no lakou e kapaia he poe hookaniani, a he omole hoi ka mea oi maloko a hinu mawaho.  O ka Rev. W. B. Kapu, he elemakule oia nona paha na makahiki mawaena o 60 me 70, aka, o kona noonoo nae, he noonoo maikai a ano opiopio. A me he mea la, mamuli no o ia hilinai ona maluna o ka hana ana i hoohiki ai imua o ke Akua, pela no ke Akua i malama mai ai iaia, oiai, iloko o 30 a oi makahiki ma na aina e, aole no i haawi mai ke Akua i @a haawina hoopoino iaia. Nolaila, mamuli o keia manao luli ole o keia kahunapule, eia ka hua awaawa i loaa mai, ua hoole ka Papa Kokua Kahu i ka hanai ana i kona ola kahu no ka makahiki. Auwe ka mea ewaewa e! Ua pololei keia mau mapuna olelo e pa’e mau nei iloko o keia mau la, oia hoi, ua pau ka hilinai o na mikanele i ke Akua, aia ko lakou hilinai nui maluna o ka lepo ou e Hawaii, ka mea a lakou i lawe ae nei me na lima huluhulu o ka hilahila ole. Nolaila, e nui ke aho, e ka elemakule kupaa, mai hoohalike me kou mau hoa makaewaewa i ka hana a ka Haku.

            O ka Rev. S. K. Oili, o ka lua ia o na kahunapule a’u i ike ai i ka manao paa, he kanaka opio oia i oi aku na makahiki mamua o 30, aka, o ka noonoo nae, ua like no a like me ka elemakule o Hanalei, i ka wai uina o na Molokaina. Nolaila, maluna o keia mau kahunapule elua a’u e hoomaopopo nei, me he mea la, o laua na ipukukui a o ka Mokupuni o Kauai, a he mea poina ole hoi no na mamo ma keia mua aku, o ka hana a laua i hana ai, he kia hoomanao no ia no ko laua mau la elemakule. O ka Rev. S. K. Oili, he kahunapule oia no Anehola, Koolau a me Kilauea, he mau ekalesia mamao kona e hooikaika ana me ka pauaho ole i ka hana ana i ae ai imua o ke Akua, a mamuli o keia hooikaika ana i ka pono, e ao mau ana ia i kona mau hoahanau i na mea no ke aupuni uhane, a i ka wa i noho iho nei ka Hui Euanelio ma Waimea i na la i hala aku la, ua ikeia oia nei kekahi o na kahupule i hooneleia i kahi papaa paleua mai ka hui Kokua Kahu mai. Aku, aole no keia nole ana he mea ia no laua e pauaho ai i ka hana a ka Haku, e lawelawe ana no laua a na na hoahanau e pauaho mai.

            Nolaila, o ka leo uwalo mahope o olua, e na makua manao paa, i nui ke aho a na ke Akua no e kokua mai kona poe kanaka.

                        E. K. Naniu, Jr.

Waimea, Hanalei, Kauai, Nov.9.

 

Uko Ole ka Makai Olelo E.

                Po Poalua, Nov. 20, oiai o Lipine a me kekahi poe hoa hana lehulehu ona e kakali ana i ka aumoe, hora 11, iwaho o Pawaa no ke kaa hope loa e hiki ai ia lakou ke hoi mai ilalo nei, mahope iho hoi o ka pau ana o ka lakou hana, ua hoea mai la he makai kaulio Olelo E a ninau mai la no ka lakou hana ma ia wahi. Ua pane kikoola aku ka oia, wahi ana i olelo ai, a me ka olelo ino pu, a no ka maopopo ole hoi iaia o ka mea nana oia i pane aku, ua lele mai oia mai kona lio iho a hopu ia Lipine a me kekahi haole a hoomaka mai la e kai wawae ia laua no loko nei. Ua hoi mai kekahi mea o luna o ke kaa e hookau aku i kaua mau lawehala, ua pane oolea aku nae hoi oia aohe make akeakea aku iaia, oiai oia e hooko ana i kana hana, me kona hooana ana ae hoi i kona lima me he mea la e unuhi ae ana i kana pu panapana. O ke kumu o kona ae ole ana ia laua e kau ma ke kaa, no ko laua kuamuamu ka iaia.  Hoea i ka Hale wai hookuuia ka haole, aka, o Lipine aku hoi ka i paa.  Imua o ka Aha Apona i kakahiaka ae, ua hookuuia oia, no ka nui loa hoi o na olelo ike kokua mahope ona.

 

            No ka nana pono wale ana no o kekahi haole Farani malihihi i kekahi wahine haole, ua kauohaia oia e hiki ae imua o ka Hamuku i ka auwina la Poakolu, la 14 o Novemaba, a ua oleloia aku aole e hana hou pela, o pili kia oia ke hana hou aku.  Ua olelo ae oia ua manao oia ua ike mua no oia i kela wahine ma kona hale, i hele ae e kuai i kekahi mea iaia.  O keia no ka haole Palani i hopuia ai mamua no ke kuai i ka waiwai o na aina e maanei me ka laikini ole a hoopau wale ia.

 

Kulana o kahi Ahahui Kuloko

            Ahiahi Poalima, Novemaba 16 i malamaia ai ka halawai makahiki mau o ka Ahahui Hoahu Buke a Keena Heluhelu Honolulu.  Eia ia ahahui ma ke ala holomua. Ua hoikeia ae he $9,250 haawina kumau, eia ke loaa nei he ola.  Ua hoikeia ae ma ia halawai ua uku ae o Mrs. S. N. Kakela, e like hoi me ke kauoha a kaua kane i make, he $15,000, oiai hoi, ua aponoia iho nei ka palapala kauoha imua o ka Aha Kaapuni ma ka hooponopono waiwai.  Aia keia mau dala ua hookoinoia iloko o na @ 7 pa keneta o ka Hui Alahao Oahu, a e ikeia no ia ma keia mua aku o ka hoahu S. N. Kakela. O kahi mea wale no i papala no keia puu dala, aole e hoo@oia no kekahi mea waiwai no ka manawa wale no. @amuli hoi o keia haawi@ ua hooliloia o Mrs. Kakela me kona ohana i mau lala mau no ka wa ola, a ua kohoia he komite e lawe aku i na hoomaikai ana a ia ahahui i ua makuahine ia. Ua kohoia o C. R. Bihopa i peresidena, H. A. Parmalee i kakauolelo a o Mary A. Burbank i puuku. O ka inoa hope no hoi ka mea malama keena.  Ua hoikeia ae no hoi ua hoolilo ia aku la na buke o ke Aupuni, i hoahu kahiko ia ai no hoi ma ka hale o ia ahahui.

 

He Mea Aihue Moa i Ahewaia.

 He Pukiki opio ka i hopuia i kakahiaka Poakahi, Novemaba 19, no ka aihue ana i ua @oa a kekahi oiwi o uka o Makiki. I na la mamua aku, he Pukiki okoa ka i hopuia no ka aihue ana ia mau moa no, aka, ua hookuuia oia no ke ku ole i kahi o ka hewa. Ma na olelo ike nae hoi ia @ana ana i hoikeia ae ai ke Pukiki@a@a i aihue io, nona ka moa o F. Gouveia. Ua hoike ae hoi keia mea hope na kona haku i kauoha iaia e hopu i na moa ke komo aku ma kona wahi,a e loaa no hoi kahi iaia. O keia leo kana i hooko ai, a ua hoolilo aku hoi oia i kona mahele o na moa i kahi hoa’loha Pukiki ona. Ua hoike ae no hoi oia ua komo aku kekahi o na moa iloko o ka ipuhao a kona haku. Okatoba 26 i hala i aihueia ai, a i ka Poaha, Nov. 22, hookolokoloia ai ke kolohe imua o ka Aha Apana a ahewaia. Ua hoopaiia oia e u@u i $5 a e noho i Kawa e hana oolea ai no hookahi malamam, a ua hoohalahala loa aku i ka Aha maluna ae.

 

            He $104 ke kumukuai o na hona Hawaii ma Ladana i Okatoba 30.

            He piha lio, he 36 ka nui, hookahi kea a me @ lio opiopio, hookahi bipi kea a me eono kao a ka Iwalani i lawe mai ai mai Nawiliwili, Kauai, a ku ianei i kakahiaka Poakolu, Nov 21. No Kawaihae Keia mau holoholona a ia auwina ia ino oia i holo loa aku ai. Mamuli o ka nui o ka @ ma ka moana, ua hoolulu ae oia i ka po ma Waianae. Elua lio i make ma ka moana o hookahi ma ka uwapo, i ka hooleleia ana mai no uka nei. Na Wili Laiki keia mau holoholona i hoouna mai la.  Eia kekahi mau kumulau lio a me na bipi ke malamaia nei ma kona pa hanai holoholonamauka o Kauluwela.

 

Kaikamahine Pake i Hanainoia

            Ua hoea ae imua o ka @amuku i ka Poalima, la 16 o Nov., he wahi kaikamahine Pake uuku o elima a eono paha makahiki, a ua hoike aku no kona hanainoia e kona kahu hanai wahine Pake, ka mea nana i kuai iaia ma Kina, a he kauwa kona ano o ka noho ana maanei malalo o ia wahine, e hooimaimaoa ana e lawelawe i na ano hana a pau. He wahine Hawaii kona mea nana i malama iho nei, a aole oia i ae e hoi hou me kela wahine Pake. Ua hoikeike aku oia i ka Ilamuku i na uli o kona kino no ka pepehiia. Aohe mea i hanaia nona a ua hookuuia e hoi no e noho me kela wahine Hawaii. O kela wahine Pake ka i manaoia e hopu, aka hoi, mamuli o na hooikaika a F. W. Damona, ua haalele ka Ilamuku ia manao. Ua hoi aku kahi kaikamahine aia me ko Damona ohana e noho nei i keia wa.

 

No ka Mokumahu Miowera.

            I Sepatemaba 2 i haalole aku ai keia mokumahu ae la ia Pilimouta [Plymouth], Enelani, no Kikane, Auseteralia. I Novemaba 3 oia i hoea hou mai ai ma Kou nei a hala loa aku no no Vitoria, Beritania Kolumebia, a ua hoi hou mai a hala loa aku nei no no na Panalaau Beritania ma ka Hema.  Iaia hoi i holo mai nei ma keia huakai, ua noho aku ka Warimu no ka hoomaemae a me kekahi mau hoololiloli hou ia loko ona a like pu oia me kona pokii. Ua hiki i ka Miowera i keia wa ke holo no 17 1/2 mile moana i ka hora. Mahope iho o kona hoea ana aku i Enelani no ka hana hou ia mai kona pakele ana mai ke ahua akoakoa aku o Puuiki aenei, ua loaa iaia he holo o 17 mile moana a holo ai a ili ma na aekai o Norewai iloko o Iulai i hala aka, ua hemo hou mai no me ka poino a manuheu ano nui ole.  A i ka hoea hou ana i Enelani, ua noke hou ae na poe nana oia i kapili ma ka hoololiloli ana i na enegini a loaa ai he 1/2 mile hou aku kona holo. Ua hanaia o loko ona me na wahi hou no na ohua a me kahi huihui no ka malama ana me ke anuanu mau i na kino o 11,000 hipa i pepehiia a me na hua ai lehulehu, a e loaa like ana no hoi ia ano ponopono like i kona pokii. Ke pau hoi ko ka Warimu mau hooponopono hou ana, e pani ana oia i ka Arawa. O ko ka Miowera kapena mua no i ili ai, oia no keia maluna ona i keia wa ma ia kulana mua no. Akaka no hoi ka hilinaiia o ua kanaka la.

 

            Ma ka mokumahu Kina o ka la 81 ae e huli hoi mai ai o G. O. Nakaiama mai Iapana mai.

 

J. K. KAHOOKANO.

LOIO a he Kokua ma ke Kanawai.

KEENA HANA: Alanui Kaahumanu.

Honolulu.        jan. 8-‘94

 

HOOLAHAINAHOAAINA

            Mai a mahope aku o keia la, o Mr. F. B. FRIEL hookahi wale no ka mea i hoomanaia e lawe mai i na aku hoolimalima mai ko’u poe heaaina mai e hono ana ma ke Ahupuaa o Wailuku, Maui.

            CLAUS SPRECKLES,

Ma o kona hope ponoi ia. Wm. G. Irwin

            Honolulu, Okatoba 15, 1894

            [Ok 22---2 m@]