Ka Makaainana, Volume II, Number 24, 10 December 1894 — Page 3

Ka Makaainana.

 

           HONOLULU,  OAHU,  POAKAHI,  DEKEMABA  10,  1894.      3

 

LA UOMIDIHAE

 

---KA---

UI I MOHAI IA I KE KOKO

---KA---

NANI I ALANA IA I KA OI

KA PAHIKAUA.

Ka Mea Huna iloko o ke Kiaha

Waina

Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke

Kuikele.

---A  O  KE---

KEIKI NUMAREDINA

KE

Komo Lima Maka Popoki.

 

MOKUNA  XV.

    Alo hou i ke ehuehu no ka aiua o Libirato--Ke kilokilo wahine iwaena o na enemi--Ka pahikaua a ka mea hookahi imua o na enemi

  Iloko o kela manawa a ua poe kaikamahine la e uwe ana no ka ike ana mai i keia poe e kuku aku nei, ua kamaiho koke aku la o Numaredina ia lakou me keia mau olelo:

  "Mai makau oukou, no ka mea, o ka mea nana i hoopaa pio ia oukou, aole aenei oia. O ua enemi la o oukou a me kona poe kanaka puuwai eleele, ua pau ko lakou ike ana i ka nani o ka aina a lakou i hana ai me ko lakou mana, aia lakou ke ukali la i ko lakou mau mua i hala e aku ma kela ao  Nolaila, e hoike mai oukou i ka moolelo o ko oukou hiki ana mai ma keia wahi."

  Ia manawa i hele mai ai kekahi kaikamahine imua a kokoke ma kahi a Murisedela ma e ku ana, a kamailio mai la:

  "Owai la ko oukou mau inoa, e na ui a makou e ike nei?"

  "O Murisedeia au, a o Rahe Biama no hoi keia," wahi a ke kaikamahine alii i pane aku ai, a honi ae la ua mau kaikamahine la me ka uwe ana.

  A i ka mao ana ae o keia mau haawina o ka ehaeha, oia no ka manawa i pane mai ai ua kaikamahine la,--

  "Ae, o Murisedela a ka Moi Aramozeda o Siama, ke kaikuahine o ka mea i kapaia "ka Nani o Hurema" a makou i lohe wale ai. Auwe, oia anei keia a makou e ike nei e ku mai la me ka luahine a'u i koho wale iho ai no, oia ka wahine holo waaapa kaulana o ka muliwai Muzine?"

  "O laua no ia," i pane aku ai o Murisedela.

  "A o Rahe Biama anei kela o ke aupuni Iniana a ka Moi Zu be ?"

  "Oia no ia," i pane aku ai o Rahe Biama me ka lele ana aku e honi pakahi i ua poe kaikamahine la. "Auwe ! o kakou anei na kaikamahine a na Moi o ka honua i haalele aku i ko lakou mau makua i kahi mamao loa a hele auwana mai no keia aina?"

  "Aole, aole na kakou i haalele maoli aku ia lakou, aka, na na lima aloha ole o ke kolohe kakou i lawe mai a hiki i keia wahi Nolaila, e hoolohe mai oukou i ko makou moolelo a me ke aupuni kahi a makou i hele mai ai. Aka, he mea pono e ike mua aku makou ia laua mamua ae o ka hoike ana aku i ke ano o ko makou hiki ana mai ianei"

  "Ae, e ike ae oukou ia laua ma ke ano o laua na mea nana i hoopakele ia kakou mai loko mai o na poino a na enemi, a e kapa aku kakou iaia he kaikunane no kakou, a i ka luahine a i ka luahine a oukou e ike la i makuahine no kakou. A oiai aole oia he mea okoa, aka, oia ponoi no ka Wahine Holo Waapa o ka muliwai Muzine--ke Kilokilo Wahine o Kupero, a i kahi manawa na kapaia aku oia o ka Wahine Hana Gula o Bagadada."

  I keia wa a Rahe Biama e hoike nei i keia mau mea, aia na maka o ua poe kaikamahine la ke kaulono la maluna o--

"Maikai Kauai hemolele i ka

            malie,

Kupu kelakela ke poo o

           Waialeale."

A i kona hooki ana iho i kana mau olelo, oia no ka manawa i puoho like mai ai ua poe kaikamahine la me ka huaolelo hookahi--

  "Auwe, aia anei oia (kahi luahine) ma keia wahi, a pehea la oia i hiki mai ae ianei?"

  A o ia pu no hoi ka manawa i hele aku ai lakou e lulu lima pu me laua, ma ke ano he kaikunane [aloha au ia kunane] a makuahine hookama hoi, oiai, eia lakou i ka aina o na kupua.

  A ia manawa i noho like iho ai lakou malalo o ka malumalu o na laau a hoomaka mai la e hoike i ka moolelo o ko lakou hiki ana i ua aina la, penei:

  "O makou a ekolu, he poe kaikamahine makou na ka Moi Sabino o ke aupuni Sumatera, na ka makuakane a me ka makuahine hookahi a ua lilo makou he poe punahele loa imua o laua, a pela pu no hoi me ka iahuikanaka holookoa. Me he mea la aia paha lakou a pau ke noho kanikau la no makou a hiki i keia la, auwe no hoi ka ehaeha e ! Eia no paha lakoa ke ola mai nei aole paha ? O ko'u inoa a laua i hea mai ai, o Kerosima [ka mea i piha i ke aloha], a o ko'u muli iho oia no o Hamerino, [ka malamalama o ka la,] a o ko muli iho oia no o Zumera, [ka manu pikake.] O ko makou mau inoa ae la ia a ko makou mau makua i hea mai ai.

  "O ka halealii o ko makou makuakane, aia ia ke ku la maluna o kekahi aina palahalaha i hoopuniia e kekahi pa o umi mile ke anapuni, a e ulu ana ha pua like ole o ka honua maloko o laila, mai ke kaunaoa e hihi la i Mana a hoea loa aku i ke kumu niu hoolalahu o Kalapana, a e moani mai ana hoi ke ala o na pua like ole o ka honua i kela a me keia manawa. He oluolu hoi ka noho ana iho. A i kekahi la, oiai makou e hele holoholo ana iwaena o na malapua me ka hoonanea ana i ko lakou ala kupaoa, a e aneane aku ana hoi ka la e iho aku ma kela aoao o ke aouli, aia hoi ua hoohikilele ia ae la makou i ka oili ana mai o kekahi kanaka nona na helehelena ku i ka hoomaka'uka'u, malalo mai o ka malumalu o kekahi kumulaau viloa, a hele pololei mai la no kahi a makou e ku ana.

Aole i pau.

 

He Kahuhipa Hou.

  Ma ka Miowera i hoea mai ai ka Rev. L. Byrde (Manu), he kahunapule no ka Ekalesia Anagalikana, mai Vanekonva mai. Poalua, Nov. 27, i kau aku ai oia me ke Kinau no Kohala, Hawaii, ke kahua o kona kihapai e noho hana aku ai. Iaia i pae mai ai i ka Poaono, Novemaba 24, ua halawai mai oia me T. R. Woka, Hope Kanikela  Beritania, a ua lohi loa hoi ka Rev. V. H. Kitieata. Nana ka haiolelo ma ke anaioa pule a ka Rev A. Makinikoki o kakahiaka La Pule, a me ke anaina hoi a ka Haku Bihopa i ka po iho, a nui no ka mahaloia.

 

Loohiaia me na Poino.

  Ua loohiaia ka hulipahu o ka mokukuna eha-kia Taranasita, i ku mai i ka Poalima, Novemaba 30 nei, me kekahi ulia ehaeha loa i ke awakea  Poaono la 1 nei, oiai ka moku e hoi mai aua mai ka uwapo Alahao mai. Mamulii no o kona hoopaakiki, me ke kauleoia mai no, ua a'e oia maluna aku o ka mikini kekake hiu ukaua a hihia kekahi kuli i ka huila nihouiho nau a weluwelu pu. Nui kona uwe i ka eha a ua holo aku ke kauka o ka Haiakina a nana hoi i uhi mai i ka eha. Hele ka moku a pili pono i ka uwapo, ua kauia iluna o kekahi manele a lawe loa ia no ka haukipila, a eia ke waiho nei me ka oluolu.

 

  I ka po Poakahi, la 3, mauka o Puowaina, i hoolue mai ai mai ke kihapai mai o Mrs. Pai Kamaka he kaikamahine.

  Ua hanau mai na ka wahine a ke Komisina Farani, i ka Poaha, Novemaba 29, he kaikamahine. Ianei ka e ola ai na iwi.

  Mawaena o 700 a me 800 tona ukana a ka Miowera i lawe mai ai no keia awa mai Beritania Kolumebia a me Keomolewa mai.

  Ua puka ae ka nupepa Pukiki "Senetinela" i ka Poaono, la 1 nei, na paiia me ka inika polu ma ke ano noomanao no ko lakou la kuokoa (254).

  Poakahi, Novemaba 26, i pau ai ka manawa no ka lilo aku o ko Bihopa Ma hale banako i kekahi poe hui o Kaleponi a me nei, nolaila, e mau ana no ka hui kahiko.

 

NA  PALAPALA.

  |Aole maluna iho o makou ke koi koi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou a kakau mai.|

 

Pane ia L. F. Repubalika.

MR. LUNAHOOPONOPONO

  Ua ike iho au ma kekahi o kou mau kolamu i ke poo manao, "Na Anoai o ka Ua Loku," a ma kahi o kekahi mamala olelo a ke ino huna inoa i hoike ae ai, ua olelo iho ia oia no ka poohu o ka lae o na poe hookaa ole i ka auhau o Hanalei nei. Eia ka ninau ia oe, "Heaha la kou pilikia i ka mea a E. K. Naniu i hana ai e like me ka manaopaa i loaa i ko'u lunaikehala ?" Oiai, ua paa ko'u manao e hoonele i ka haawi ana i ka'u mau dala elima no keia Aupuni, a me ia paa o kuu manao ua kanalua ole au e hele no ka halepaahao e haua ai a pau ia mau dala.

  Aka, mamuli o na kaua ana a ko'u wahi koolua pili aoao me ka ikaika, ua haule ia manaolana o'u. Aole no kuu nele ia mea he dala "lepo lio," wahi au, he mea ia na hanaia e a'u i ka la okoa iloko o ka nahenahe, aole e like me oe he loaa hoopilimeaai. E ole ko hoohiki ana malalo o ke Aupuni au e liki nei, i ae oe he kanaka oe no loko o keia mau la, i na la mamua ae he aeahaukae maopopo oe mai luna a lalo.

  Aole au i manao e pane ia oe, aka, ua hana ae nei oe i ka mea e wela ai, nolaila, aole oe e nalo mai kuu mau maka aku  E pee wale ne oe a huna i ke poo iloko o ka ulu kuawa o Naoneana, aohe e nalo, ua ahuwale i ka mea ike a ka haole, oiai, eia no oe maluna ae o ko inoa huna kahi i kau ai.

  Eia hou, ha'u hou ae nei ko waha inu uala i ka nui o ka uala o Hanalei nei. Na ka mea inu uala ole e hana e pono ai, aole no hoi ia he mea hou no Hanalei nei, aka, he mea kahiko loa ka inu uala no keia wina, he hope mai kou hanauia ana. Oia nae paha hoi, ua mikanele ae nei oe i keia mau la ole wale.

                 E. K. NANIU, JR.

  Waiaula, Kauai, Nov. 22, '94.

 

  Elua mua keiki liilii i hopuia i ka Poaha, Nov. 29, no ka auau ana iloko o kahawai e kaalo la i ke alanui Aupuni ma Moanalua. I ka lohe ana o Kuhina Samu Damona, ua hookuuia ae laua mamuli o kana mau hooia a hoomaikeike ana. He wahi no ia i maa mau i ka anauia e ko laila poe kamaaina.

  He eono kenikeni (kanaono keneta) ka i lilo aku mai kekahi ekeeke o ka lolewawae o Wiliki Raile o ka mikini hoomanunu alanui nui i kahi wa o ka Poalima, Novemaba 16. I ka noina ana mahope iho nei, ua loaa aku he keiki  Pake ka mea nana aihue. Ua hopuia oia hookolokoloia, ahewaia, a hookauiuaia hoi ka hoopai, no ka manaoia na pupule ua keiki la.