Ka Makaainana, Volume II, Number 26, 24 December 1894 — Page 5

Page PDF (911.36 KB)

This text was transcribed by:  Cheryl Bain
This work is dedicated to:  Mililani Saints (Goodwill Baseball Team 2012)

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 24, 1894.         5

 

Ke ano o ka Hana Moolelo Ana.

 

            O ka pilikia nui o na poe kakau moolelo ma ka hoomaopopo ana i na mea oiaio i hookoia o na hana i hala ae a me ka mawehewehe ana ae hoi i ka oiaio mai ka ike’@a papau iho i laulaha loa ae ma kona wahi, ua loaa mai nei he hoohalike ano kamahao ma ka ikeia ana mai o ka Repubalika Hawaii e Beritania Nui.  I Iulai 4 o keia makahiki, me ke koho ole ia, ua lawe ae o S. B. Kole i ke kulana a me ka mana Peresidena o ka Repubalika mamuli o ke Kumukanawai nana i kukala ae iaia i Peresidena (Pauku 23), ua kaupaleia aku hoi na makaainana mai kekahi leo ma ke koho ana i Peresidena no eono makahiki (Pau@u 24).  Eia nae hoi, ma ka la 15 o Novemaba, ua haawi aku ke Komisina Beritania ia Mr. Kole i kekahi palapala i kakauinoaia e ka Moi (wahine) Vitoria, a maloko hoi o laila i hoike mai ai ke Alii no ka “loaa ana mai o ka palapala au i hoo@ua inoa mai ai ia Makou ma ka la 7 o Iulai i hala, a maloko hoi o ia oe i hoike @ai ai ia Makou ua kohoia oe i Peresidena no ka Repubalika o Hawaii, &c,” na koi mai iaia “e lawe aku i Kona mau hoomaikai ana no keia hoailona hiwahiwa o ka hi@naiia e kona mau hoalahui,” i kaupaleia hoi mai kekahi manawa kupono e hiki ai la hoi ke hoike ae i ko lakou hilinai.  O ka hope a e loaa ana mamuli mai o keia palapala, mawaho aku hoi o Hawaii, kahi i akaka loa ai o ka o@aio, e manaoio mai ana no anei ke ao nei i keia wa o ka launa ana o ka Repubalika a me ka lahui, a o ka Peresidena hoi i ka Repubalika, ua like ia maa @ei me ke keehina hookahi e like la me ia ma Amerika Huipuia.  Me keia iho la i hanaia ai ka moolelo, ua kinaiia hoi na hoike oiaio o na mea i hookoia, a he waihooluu uhiuhi hou ka i haawi@a ae no na mea i hanaia.  Nawai no hoi e ole ka loaa iho o ke kuia ma ka hoomaopopo ana iho ina paha o Heneri VIII, ka Mea Hoopakele haipule o ka Manaoio, a i ole, he Bulubiada (Umiumipolu) oiaio maoli paha.  Ma keia mua aku e kupono loa ai no paha hoi ke hoohuoiia ina paha he oiaio maoli loa io no aole loa i hiki iki ia Wasinetona ke hoopunipuni, a ina paha hoi aole o Iuliusa Kaisara i kii aku i kekahi mea okoa ae e kakau i na buke wehewehe e kau nei o konainoa. – Honolulu Diocesan Magazine, oia no hoi ka nupepa oili hapaha a ka Haku Bihopa o Honolulu.

 

            Pau ka Poaha holookoa i ka Aha Kiekie ma ka banako i ka hoolohe i ka haiolelo hoohalahala a W. A. Kini no ko Keoni Hapa pono.  O ka olelo hooholo ka mea i koe.

            He hale laau nui ia e pii ae nei ke kukuluia ana ma ke kihi akau o na alanui Papu me Beritania, i ano like ka nanaina me he mau halekuai la.

 

No Kela Huakai Imi Pono.

 

            Na ka Holomua namu ka hoomaoe i ka Poakahi i hala e hopuia ana o Elele Wilimana, ke huli hoi mai no ka ohumu kipi ma kona hele ana aku nei e ohumu p@ me na aupuni e ae.  Ua manaoio ae no kahi poe i keia mea.  Oiai hoi, ua hoea io mai no oia, aohe mea i hanaia aku iaia a hiki mai i keia la.  Pae mai no a hala no lalo o Waianae ia auwina la, a i kakahiaka Poaono nei i hoi mai ai.  Aole oia i hui pu me ke Aliiaimoku, a aohe no hoi he mea i loheia mai no kana huakai.  He haumana oiaio oia na Komisina Bal@una.  Ua lulu lima pu laua me Kuahau.

 

He Halawai Ahahui Mele.

 

            Ahiahi Poalua, Dekemaba 4, i malamaia ai he halawai ana o kekahi poe haole ma ka hale o ka Ahahui Opiopio haole, no ka hoala ana i ahahui mele.  He halawai keia i hoopaneeia mai kekahi halawai ana mamua iho mauka  o kahi noho o ka Rev. A. Makinikoki.  Eia iho na luna i Kohoia no ka makahiki: Rev. A. Makinikoki, peresidena Misi Hopa, hope peresidena, W. Tela, kakauolelo; W. E. Balaunu, puuku Misi G. Rikeke, alakai himeni.  O keia poe ae la a me Misasa C. L. Waila a me Misi vona Holo, o lakou ka papa ko mite hooko.  Iloko o Dekemaba o kela a me keia makahiki e malamaia ai ka halawai makahiki mau, a i ke ahiahi Poalua Ianuari 8, 1895, e malamaia ai ka hoomaamaa mua loa ana.

 

Lele i ka Moana a Nalo Loa.

 

            Ma keia huakai hope loa mai nei a ka Arawa, na kau ae mal@na ona ma Tahiti o Kapena Pekina [Perkins] o ke kiapa Elesinoa, i kamaaina no i keia awa a i hookomo ae hoi iloko o Tahiti he wa i hala ae me ka liu.  Oiai hoi malaila, ua hoahewaia ka moku a lilo no iaia i ke kuai, a i hoi mai la oia no Kapalakiko.  1 ke ahiahi o ka la 7 ne i ka Arawa no e holo ana iloko o ke kai malino, e noho ana no ua kapena nei mahope.  O kona wa hope loa i ikeia ai, oia ka hora 11 P. M. e kekahiohua helu elua, nona ka inoa o Hairama Binamu.  Kakahiaka ae i huliia ai kona wahi moe, aohe mea malaila, a aohe no hoi oia i loaa iki.  Ua manao wale ia ua lele okoa paha oia iloko o ke kai mamuli o ke ano kukule no na popilikia i loaa ae iaia.

 

Alanui Hou i Manaoia.

 

            Ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina, ua wae ae ka Lunakanawai Kiekie he papainoa o 24 poe, a mai ia papainoa mai e w@eia ae ai he eono poe kiure lihi kuleana ole aku, no ka noonoo ana paha ina he mea pono e weheia i alanui hou ma Haimoeipo, mai alanui Halealii aku a alanui Beritania, oia no hoi ke alahele o na kahu Alii mamua.  He aina Aupuni wale no ia ma ia wahi.

 

Mau Lio no ka Oihana Kinaiahi.

 

            Elua mau lio ahinahina maikai i hoea mai no ka Oihana Kinaiahi ma ke kiapa S. C. Alani o ka Poaha, la 13.  Ikahi la mai, hora 10 A. M. i hoolele maalahi ia mai ai kekahi, a o kekahi iho hoi i ke kaiia ana mai, ua puiwa ae oia, a i kona lelele ana ae hoi ma o a maanei o ka papahele e iho ai a kau i ka uwapo, ua haule oia a komo mawaena o ka uwapo a me ka moku, a opa pu ia.  E ole e okiia na kaula hoopaa o ka maku, ua haule aku ua lio ia iloko o ke kai.  Na kamalii hoehoe waapa o ka uwapo i holo aku ma na waapa e kokua ai a laweia a kahi papau ma o aku o Ulakoheo a hoopae ia i kula nei.  Aohe ua lio la i eha, aka, ua ano kunewa iki no nae mamuli o ia haule ana.  He lio okoa ae no hoi kahi i laweia mai ma ia moku no Kauka Berodi.

 

Hoeha Iluna o Kekahi Meku.

 

            He wahi okaikai ka i ulu ae iluna o ke kiapa Beritania Galanivoa (Glanivor), e ku nei ma ka uwapo o Ainahou, mawaena o ke kuke paele, J. A. Joseph, a me kekahi luina o luna i kakahiaka Poakahi, la 10 nei.  E maihi uwala kahiki ana ke kuke i ka wa i ulu ai o keia ano e mawaena ona me kekahi luina, ua komo akeakea aku hoi he luina okoa ae, nona ka inoa o A@aru Olesene, a ma ke ano pale ae noi iaia iho, ua uhau aku ke kuke i ke poo o Olesene me ka pahi ana e kolikoli uwala ana a moku iho la.  Ua hopuia ke kuke a laweia no ka Halewai e hoopaa ai, aka, ua hemo ae no malalo o ka bela.  A imua h@i o ka A@a Apana i kakahiaka Poalua ae, ua ahewaia ua paele la a hoopaiia e uku i $5 me na koina a e hoopaahaoia hoi no 24 hora ma ka hana oolea no ka hoeha me kekahi mea eha e poino ai ke ola.  E ole no o Kapena Wiliama @ ka moku oia no kona hoike nui i pakele ai, mamuli o ko ke kapena hooia ana i kona ano maikai iloko o na mahina ekolu i holo a i noho hana ai malalo ona, a o ke kumu no paha hoi ia i mahani loa ai o ka hoopai.  Maloko no o ka Halewai ua paele la i hoopaaia ai a pau ka manawa hoopaahao.

 

Mau Ruai Hooko Moraki.

 

            Poakolu, la 12 nei, i hooliloia ai e Kimo Magana ma ke kudala ke kuleana hapalua o Kaapa (w) a me Kaalokahi, kana kane, iloko o ka aina o Laweliilii ma Kawala, Kau, Hawaii, he 19 eka ka nui, i morakiia i ka Hui Mahiko Hutchinson (Hakinetona).  Ua kohoia e W. M. Gifada a lilo no i ua nui la no $325.

            Poaono nei, ma ko M@gana keena kudala no, i hooliloia ai ka pa-haie o Pamahoa (w), i make, makuahonowai o J. U. Kawainui, e waiho nei ma Apua, ma ka aoao makai o alanui Moiwahine a makai ae no hoi o Kapuaiwa Hale.  Ia Kimo Pelekane ka mor@kiia ana, aohe e kala kahiko, a ua pai a pai a oi aku ka ukupa@ee mamua ae o ke kumupaa o $800, a ua lilo no i ka mea iaia ka moraki no $1,750.

            Mahope iho o keia kuai ana maluna ae i hoolilola ae ai kahi noho o Kale Wilikina ma Kulaokahua, malalo o ka moraki ia Geo. P. Townsend (Keoki Taonasena), kona kaikoeke.  O ke koku keia o na moraki e paa nei maluna o ia aina, ua piha ka $3,700 a oi i ua kumupaa a me na ukupanee o na moraki mua, a o keia iho la hoi no $2,625 a me ka ukupanee mai Augate mai i hala.  Ua lilo no i ka mea iaia ka moraki no $50 wale no, me ka auamo pu aku no i na moraki mua.

 

Na Anaina Pule o keia Pule.

 

            Eia malal@ iho na anaina haipule o keia mau la iho ma na luakini o Sana Anaru a me Malieokamalu; Apopo, La Kalisimaka, e like no me ko na La Pule; Poakolu, la hoano o Setepano Hemolele, ka mea mua i molia i kona ola no ka Haku; Poaha, la hoano o Ione Hemolele ka Euanelio, ka haumana i alohaia e ka Haku; Poalima, ka la hoano o na keiki hala ole i luku@i ai ma Betelehema ma ke kauoha a Herode.

            I keia ahiahi, hora 7:30, mahope iho o ka pule ahiahi maloko o ka luakini o Sana Anaru, he mau himeni hoohauoli no ka la hanau o ka Haku kekahi e meleia mai ana.  O ka haiolelo e keia La Pule ae, no ka Ahahui Hoolaha Pono Karistiano.

 

Hala ia Kamaaina ma Kela Ao.

 

            Wanaao Poaono nei, hora 12:15, i make ai o T. J. Mokimana, kekahi haole Pelekane kainaaina o kakou nei.  Maikai no kona ola a @e hora paha mamua iho, loaa oia i ke ano @ai lolo huki, aole oia i pohala hou mai make wale aku la no.  Iloko o 1846 kona pae mua ana mai i Honolulu nei.  Ua piha iaia ke 62 o na makahiki, a ua waih@ iho mahope nei he eono mau keiki, eha kane a elua wahine.  Elua ona mau pokii e ola nei, oia o W. F. Mokimana o Makawao, Mani a me Alabati Mokimaua o Honolulu nei.  Mahope iho o ka hora 4 o ka auwina la Poaono nei no i hoolewaia aku ai kona kino a nalo ma ka pa ilina Waikiki o uka o Maemae.  He mau makahiki i hala ae ka make ana o kana wahine.

 

Hala ia Hoa Hana.

 

            Ma Kawehewehe, Waikiki, i ka wanaao La Pule, la 16 nei, ua kuu mai la i keia ola ana o Jno. E. Poepoe, kekahi o ko makou mau hoa paaua o keia oihana hookahi, a hele kohana aku la ma kela ao.  He 26 ka nui o kona mau makahiki, a ua haalele iho oia he wahine, a me ka ohana e paiauma ak@ nona a me lakou ko makou u pu ana Aloha wale o@a!

 

            Na A M Hiuita i hele iho nei iwaena o na poe kalepa a ua haawi aku oia ia Kale Pitasons he huina dala manawalea Karisimasa i aneane e piha ka $300 e like no hoi me ka mea maa mau e hanaia nei nona.

            He lunahooponopono nupepa ka J. S. Batolomeo hana e lawelawe mai la ma Mone Karisto, Wasinetona, A. H., a aia ka ma ke ala o ka holomua.  Oia no ka mea i hoao ai e hana a e hoom@e i ka uweaolelo moana ma o kakou nei, he mau makahiki i hala ae.