Ka Makaainana, Volume II, Number 26, 24 December 1894 — NA MOKUPUNI. [ARTICLE]

NA MOKUPUNI.

Ma n Lono Hui ka n itm i'n a A pana liuwahp Kiai o k<)i»V Na Hunahuna Mea Hou o ke Kaliua lla'i Itepera. [ Hoomauia. j Aia mahome ka Bihopa ; Wihs.i a me ke Komisina o Beritrtni Nui, no ■'ka nana"aiia ia liome, Ui6 na hiohiomi o ka paoalaa u ne i. Uah u 1 i hoi mai laua a ina ka haukipila, ua hooiauuaia mai ia keia mau- malihini kiekie e Ka-u'ka Gt>to, ;ma kona wahi e hiweiawe uei i kana •oihana kauka, oia kona hale oiban{j, malaiia lakou i nanea ai DO kekahi mMi niinnie poko]e-a huli'hoi aku la no Kalaupapa. No na kauka hoi, aia iakou ma Kahiupapa i keia wa, pela iioi me na ko*i r v aia lakou ma ka home a' J i luakaha ai kona wa e- ūk ■ o luna nui ana no ka paiialaau nei Ua aeia mai makou e iho no Kalaupapa, ma ka oluolu o ke kauka a me Ka luna o ka haukipila, J. K. Waiamau, e ike i na mea hou o ka la ka o Halalii. 0 ka bana lahui hoi o ke kauua ma'i nei, aia lakou ke ulele ia i na ai o Hinakahiia imua o iia luna aupuni Malaila se ka lehulehu kahi i nana ai ina mea hou. Pau ka ;akcu hoomaikai ana, ua waihoia aku he noi imua o ka Peresidena o ka Papa Ola, ; mau mea kaui hou, aole hoi ona \ea kaliiko, e like me keia, a e loaa mai ani 1 paha. Na keia mau ia

aku e hoike mai 0 kekahi poe hoi, ua hele aku iakoa līoko o ka luakini e hooīohe ai i na mea hou mai na makua mai o ka pono, Emesona a me Waiamau. Ua nui na hoa I hele e ike i na hana a ka Haka, a o koa oiea kakau nei Kekahi malaila. Hoomaka na hana hai Euanelio ma ka luakini o "Kanaana Hoa." He himeni mai ka papa hiīiie.ni mei, pule mai ia Waiainaa Leai a he hiioeai hou mai Kd papa himeui mai. Pau ia, ua heluhelu mai la o Waiamau i j£esah> maa pauku haihala ma Hnlei'.i 42, a pau ia, i ke kumumanao ma Epeso 4:3. Ua nui na mea ono ans i lieokuu mai &} Pau kaua, tia kokua mai la o E.neiona me na ni-»i wela o Pakaalana. Ua iohe iho ia na Jun& liana kue i kt kanu, a o ka hooena, ua kiolaia mawaho o ka Ekaiesia- Pau ka laua, ua konoia ka oluolu o kekalii keonimanii, oia hoi ke Kaaikela Hawsii ma Amerika, a nana i welie mai i na mea hou. ka nui o kona aloha i na hoa iiok :» o ka ehaeha a me na olelo e hoolana mai «na i na hoa a paU. Ua ho.»kauia na hau v me ka himeni a :ne ka pule a Etnesoua. Ka Huli Hoi ana no Luna o k a Moku —-Ua akoakoa ae la nu mea a pau uo ka uwapo, a

malaila pu ae no ka bana kahi i houhene ai i ka lakou mau mea kani no ka huii hoi ana,. o na komite. Ma la wahi ae 1«, pau ka ike ana a.kou kiu i na m.ea hx>u o ka la. i Na Alakai o ka Ekalkkia o na La Hope nki. —Ma ka la ]S ae, ua wehe mai laua i'na mea pohiUihi o ka Ekak ; sia, ma ko laua ano, he inuu miaiona hai Euanelio. Ua akoakoa tve na hoahanau ina ko lakou halepuie uo ka hoolohe ana i - na mea hou Ua lawelaweia na hana me ka uiaikai a hookuu wale' 110. Ma ia ahiahi no, ua pii mai laua no Kalawao nei t ua akoakoa ae na hoahanau a me na poe mawaho tija ka laua Ua maikai lia liana a laua, nui ua pleio ao me ka naauao, koe wale no keia, o ka ike ole i ka olelo Hawaii, uuku loa ka mea i loaa, he eono waie no mahina i Hawaii uei. Ma ka la 20 ae i huli hoi aku ai iuua no na Kona,.Maui a me Lanai. Aoie i pau. "O ke Kanaka ī Ao Pinepine ia a Hoopaakiki 1 oi i Kona A-i, e Make ia." Owau, he elele e hoike aku i ka lehulēhu, maī Hawaii a Niihau, ua okiia o Io»ia Haole mai ka Ejkalesia akii o Kalaupapu nei, uia koua auo he lunakahiki', n ol#ila, ua pau kona iuoa luuakahiko a me hoahanau i keia wa, mamuli o ka lohe ole i ke ao aka makua. . Aloha wale nei makua Ika iike ae me Nehukuneza, i ka poino no ka paakiki, a i ko ai hoi ka oleio a kahiko,

"o ka lohe ke ojla-,.' a o ke kuli k'a make,"

Poaouo, Dekemaba 8, i hele a'ku fci o A. K. llutoUison e hoike aku i na kokua palapala ole e hele mai keia paiihlaau aku, a e hele aku aua e iike uae ke kauoha. Ua lohe au i ka Poaha, Dekecnaba 20 ae, e kau ai ma ka inoku, a pau ka ( ike ana ia makou na kane a na wahine. Ke ao nei na ■ haumana kula Sabati o'makou'.ijiei, oo ka hoike nui o Dekeiniiba 30 aenei, lle halawai ka ka Ekalesia a me na hoa o ka Ahahui Opiopio i noho poo ia e K. Makaena, no ka no.oaoo anp i kekahi leta :nai ia C. M. Haida a ipe W. W. Holo mai, a eia iho ua leta la: I ka Peresidenja o ka A.hahui Imi Pono Karisjtiauo, —Me ku mahalo: Ua niiiiLamina ka Papa Hawaii i ka hikia mawaeua o ka Ahahui Opiopio a me kekahi mau hoahanau e' pili ana i ka hale hoii no na lilo.uiai ia G. N. Wilikoki mai. Ua liaawi oia i na <lala o ka Ahahui Opiopio ma ka luna o ke komiie kukulu hale. No ka ahahui keia hale,

| aole no kekahi mea a mau mea ; paha, Ua ae mai ka Papa 0!a i ; kukulu a»a i ka hale ma ke kahūa o ka Euanelio, he aina Aupuui ia me keia palena 0 ka mana hoothalu i ka hale, aia no ma ka lima o ke Komile paa o ka Papa Hawaii*

no ua k mite la ka mana no hoi | e hookohu i /igenn 'no ka inala- , ma ana i ka hale no ka pono o ka Ah'ahni, Mamnli oka ole!o hooholo a ku Papa Hawaii. ■ C. M. Haida, Komifce, < XV. W. Hoi-o, Lunahooinalu, j Ua ae o G. N. Wihkoki i ! keia haha. J. K. Nalaiklua. Kalaupapa, Dek. 13, l s SO4. ; Hao ke Kiu Wai Lehua o Hanakahi i ame ka Huila he Pea-uwini, He- j kau i ka Lulu o Kahalii na Kamahola alo Uhukai» Nui ka Ike, ke ; Ike Hou ia Hilo Eani- f kam. i / I na hora ehuehu o ke kaka- • hiaka PoaKolu, Dekemab\ 12, \ ■ | ua loaa mai la he kauoha ia Ka i eleoiakule, ona waapa q ! nei, mai ka hūi o .Wiliscna mai, \ uo ka lawe ana 1 tn«u mea-ai no [ ka halepaahao o Kahalii, ma I Onomea, a ua hookoia me ka hi- j kiwawe mahope ihoo sa makau- 1 kaii ana. Haalele ia Kawili a me Ohele, I hora 15:55, a palamimo aku la ! ka neie'na a ua noio (waapa) au- ! kai la, e hoonuu ana i na ale ku- ! ehuehu, oiai ke kiu e ouou iho ! ana ma ka hope oni o ka huelo 1 boti, a oiai lioi kona kapena e : kulai pau ana i ke kianoa, oia"! no oe la o pahee pakika i ka j lawe a ke au, he nonoho wale no ! i Muliwaa. Aneane ekolu-hapa- ] ha hora i holoia no ehiku mile ' ....... i moana, a hekau nui ana i ka i kilu o Kahalii me ka hene nui ! hoi ona aka a lakou. A ilaila i ! mele nui ae ai lakou ia lakou i 1 alawa aē-ai a ike aku !a i k%' lele j mai o ke so ama, haupu se ai r ka haiialia aloha a puana ae la; ! "E ah->ha ae aua ika malanai. ' Ka makani kiu wai I*hua o Hilo, ! O kau hana o ka unupai, ; Fahee makou i ka welowelo, ! Aohe hana a kahi kapena, j Ki kii-pi i ka ehu a ke. kai, ;

Na kahi pe'a ihu i.hai mai, t Ike i ka lae kukui mamua pono, ! Hookomo i ka lulu ua lai lua, 1 Kike ke aloha hene ka'u aka," ] Ua hiki pouo lia waiwai a pau f i hoounaia me ka maalahi a haalele aku, hiu mai la uo ko Hanakahi mau keiki kuoe aua. Haalele ia Kahalii,Eora 2 p m., mauao ka pooo o ka huii hoi nui mai, i alawn iho ka haua i ua pine, aole ia me lakou» oiai» ua nui ho i Funa ua '.iio.a'loha > ?} o ku luakani wale uo ua hoe a pae nui ama, e ole uo j nae ka uui o ka ike a me ka uoouoo, iua oo la ua hopu uui i j ]ka laau kaulaua ia HooieheU-he* j kii, e ole uae koi ke keehi uolio j lio a ake kekahi uasa e at\ Pela iho ia i hiki uui kou ai ; ka aiuu a hoai maiihiui hou me ka ipo pee poii. j HMNK V L. KAU ANOANU. j Waiakea, Hilo t Dek. 15, ISU4» j m r- • Itc«a Hou Kaui o K.&mal&i&wdu.u. ī | Ahkhi Poalua, Dekemab>i 11, ! , hora o«o0, i haalele iho ai au i \ , kou uiiiu oueki, e kuu luiliiuili» j a peku wawae uku )a uo ka uwuI po, kuhi a ke KulaUiiiui» e piii ! aua* llora 6 35 i haaieie iho ai 1

ka ka"uVapo a eku aku" la ka ihu no'Mamala, kaalohope la o Maniala, aia hoi o Leahi ke oni ae la raam«a. Hala hope mai la ia a nee malie ae la o Ma&apmi i hope, au akv» la oia kai loa. Malie ipaikai ka moaua , a hookouao wale uo ka moku i Lahaina i ka hora 12;45 a.m oka Poakolu. Lele ko laila mau ohua a ku iki ka- mo.ku uo kekahi manawa, Haalele ia laila ika hora 3 a no Kahului ka pahu hopu, kahi a'u i kaunui ai e pae fcoke aku. Kuu ka heleuma o ka mokii i ka hora 6, kau iho la ma ka waapa me o*u mau hoa oka avi pu ana aku o nei mau kai loa, a hehi aku la i ke one o Kahului. Kipa iki iho la ma kahi o ko'u m&i; kamaaina a paina mama iho ta, Hora 9:30 kau iho la ma ke kaaahi no Puunene, hiki malaila hora 9:59 aoi iki, a oiai ua loihi ke _ku ana o ke kaaahi ilaila, ua loaa he manawa no ? u e hele holoholo ai e makaikai \ ka nani o keia mahiko mii, o na pukauwahi ewalu o knna ha'ewili aia lakou ke pii koinia !a iloko o ke aouli. He nani na mea a pau, Kau hou ma ke kaa no Paia, hoea ilaila i hora 10:20.0 nei ka palena pau o fcahi a ka mokumahu holo honua e oni ai, a hui pn iho 1a rae na kamaaina ona aina nei, Mr. a me Mrs. J. Kaluna. Puinehana ke a!oha me laua.

He manawa loihi ka makaikai ana uie ka auwaua bele ana uia o a uiaanei, hcra 535 kau ma ke kawalo (lio) 110 Mauoaolu, a oiai ua -oaa mua in'u louo he ahaujele ke weheia aua uaaloko o aa paia o ka halekula, uolaila» ua hoauau aku la au i ka'u' wahi lio aia ka pouo o ka hoea e aku mamua oka uniki ana. Na kd lokooiaiiai hoi o D. Nahaku, a f u e poina o;e nei f i alakai aiu ia'u & Mauuaoiu, oiai ka malamalaina paiaweka o ka mahina e pahola iho ana. Hora T:25, aia iiuna o ka noho kahi i uoho ai, aole i liuliu o ka weheia ae la no ia o na hana me ka himeni, na haiolelo, kukai olelo ma ,ke lelepopa, ka moolelo o ko Kristo oia ana, a pela aku. oka panina loa o na hana, oia no ka himeni. Pau ia, komo iloko o ka rutm o na n:ea kuai, e laa nf Hhilihi, na lole kamalii» na aieaono o na ano like ole,a pela aku, he man mea hoi i huua maiau ia na haumaua o kuU. He nani a uiuikai na himeni & ujs

U8 wea kuai. Aoie loa i Uuliu iho ko'u &ua e uaua i uh uie* hau&liuia, !oa& oaai la be kouo i ke Keiuouaai ia Misssa M, A, Pa» e hoauinoe iua koua houie i* po» Haalele koke iho la i ka haWkuia i ka hora IhoO i\u. t a kamo* aku U ke alah<?le uo l'eahi, ke. hao īho la ka ua Ukiuk.u o ua aiua ia, kt? auu huihui uo hoi, (he ike paha i ka lakou pulapuia,) kaalo hop« a<* ia u& ulukau a uie ua kab> «ai * hiki

no hoi i kauhale ua aumoe, liora ! j11;57. Ilookipaia lue ka iiiaikai ena kamaaina rnoe oluolu ma in po, iniiniki m.e ke. anu me ho ! ■ ipo la,■ .. ' - '. ■"'. :■ " 'A'la ao 1a ke rtuuaiiu i ka- i Muaka Poalw», auwina la īho, o ! ka hoTu 3 j>aha ia kau hou ma ! ... ka-lio no Huelo kama- | aioa» nona au p mahalo nei no ! kuna hoomakaikai aua i "kou i mea kakau noi ma'ia wahi. Ia hiki ana i kauhale, aoho ia ka- i .ipaaina a na ka lokomaikai o' ,| Misi-.Al.ee IC. Pa i lawe iou aku | . a hoea i Kailua, ma o aku o Ilanawana, h nona hui na papa hi ana a ka mahalo piha mai ' ic>mrtōa ao x>'u, HōaUmoe "ma , Huelo ia po. ilookipa me ka heahea nu kam aina. Kakalnaka nui Poaluna no Peani. Ma k a ho r a 10.2 5, ka u ho u ma k a 1 iio no Maunaolu a iioea iiaila i ka 12 30. Apo pu'mehana mai la ke kumuluoa, iMisi .I. M. Zi < g*er, a me. m h aumaha, a 1 oaa iho la i kon inea k&kau he manawa e launa a e kuka oluolu pu ai me lakou. Paiua pu me na kumukula ina ka papaaioa awakea, he hae le ka olelo ana, Makaikai i ka halekula, ke aoia'ana 0 na keiki o ka papa haahaa ma ke kakaulima a me kekahi mau haawina e ae. Komo i ka niou humuhumu o ke kola, aia iiaila ka hapanui o na kaikamahine e aoia ana i ka hMna lihilihi, liuiiHihumu !r»!p 3 pela Han* no na lima a himeni no ko waha, he naui mwoli no. Kom'o 1 ka runii hnoluana, oa pahola ' inai 1a kekahi kumu i kn U a oluelu ma "k'a ho»»kam ana mai h« ■ mau i<:o .OH ka piano, a-pela rae kekahi haum;>na. Nui ka ma- t halo o kou :Tu-a kakau * ko'u | mau kamaaina ma ko laua eleu J ma k'a hoolauna ana ia'a imua o [ ke kumuluna, Kan ma ka lio no Uli, kahi o I. D, laea e n ono an a» hor ° 4:35 >m. Napoo' no hoi ka la, hui me ia kamaaina. Moe malaila, ao ae ka.u ma ka lio no Paia. me I i ke kipa mua ana i ka halekula, i oia ka Poaono, la 15. Hora 3:30 p.m., aloha hope iho la me na kaniaaina puuwai hamama o Paia a me Makawao. kau ma ke kaaahi no Kahului. Lulu lima me na ulua o laila, kau ma ka waapa moku. Haalele ia Kahu'.ui ika hora 5 no Honolulu.nei, me ke kipa ana ma kekahi mau awa, a komo i ke awa i ka hora 6 a.m., La Pule, la 16. Puili pumehana hou au me oe, e kuu milimili a me ko kaua.mau limahana. Kapena, Honolulu, Dek. 18, 1894.