Ka Makaainana, Volume II, Number 27, 31 December 1894 — Page 1

Page PDF (882.11 KB)

This text was transcribed by:  Racheal Lobermann
This work is dedicated to:  Buddy and Margie

Ka Makaainana.

BUKE 11 Ano Hou.  Honolulu, Oahu, Dekemaba 31, 1894.  HELU 27

 

Puhiohe Hoolaulea no ka Mare.

           

            E puhiohe hoohauoli ana ka Puali Puhiohe Lahui@iwaho o kahi noho o Keoni Kamaki ma Pawaa, ma ke ano hoohauoli i ka paa mare o keia po, Keo Pu --- Beka, a i mea hoi kahi e kaa ai @a auhau kino o na lala a pau o ia puali, i keia po holookoa a ao, e kipaku ana i ka makahiki kahiko a e kahea ana hoi i ka makahiki hou e komo mai.  Aohe hewa o ia, na ola no!  

 

Hoonanea i ka Makuahine.

 

            Ahiahi Poakahi i haia i hele aku ai na lala o ka Hui Hawaii Opio e hoolaulea hoohikilele ia Misasa T. R. Poka, ka puuwai hamama i manawalea wale mai ia lakou i ko lakou wahi e hala wai mau nei.  Ua haawi aku lakou he mau haiolelo pai a mahalo mai kekahi poe aku o lakou, oia o J. K. Kaulia, J. L. Kawewehi, W. Kuelo, a me kahi poe e ae, a ua pane mai no hoio Misasa Poka no hookahi paha hora a oi me na olelo hooiana manao.  A pau na haiolelo ana, ua hoolaulea himeni nui aku.  Ua hoolilo aku lakou ia Mele Poka i makuahine no lakou a o lakou hoi i poe keiki nana, a ua ae mai no oia ia hanohano.  O ke keiki hanauna a kana kane i make, oia o Lunakanawai W. Poka, kona kokoolua i ku pu mai ai.  Mahope iho o ka haawi ana aku i na hoomaikai ana o ka manawa me ke Aloha Kali@imaka, ua hele aku lakou e hoolaulea i ko lakou peresidena, Hanale Kamika, me kona hoo@ikileleia no hoi, a ua hookipa ia aku no hoi oia ia lakou a i ka pawa e huli ai ia po, hoi nui mai.  Ua lohe mai makou he ahaaina ke haawiia ana ma kahi o ko lakou peresidena i ka la apopo no lakou.

 

Hoike Hapaha o na Kula Sabati.

 

Ma ke kakahiaka o nehinei, hora 10:20, i malamaia ai ka hoike hapaha o na Kula Sabati maloko o ka luakini o Kaumakapili.  Hoomakaia na hana me ka pualu like ana o ke anaina i ka pule a ka Haku.  Na pokii o Kaumakapili, he maikai no ka lakou mau haawina i ao ai.  Na makuahine o Kaumakapili, he ano pupu iki lakou ma na himeni.  Na pokii o Kamehameha, ua like no lakou me na pokii o Kaumakapili.  Himeni pualu ke anaina.  Na pokii o Waikahalulu, ua nui ka mahalo o ke anaina i keia Kula Sabati.  Na makua o Kamehameha.  Na pokii o Kapalama.  Himeni pualu ke anaina.  Na pokii o Maemae.  Na pokii o ka Puali o ke Aloha, ua nui ka paipai o ke anaina i keia mau pokii, a o ka panina loa o na hana hoike Kula Sabati, oia no na makua a me na pokii a o Holokahana.  Ma hope iho o ka pau ana o na hana hoike, ua kaheaia ke komite, a ua hoopu@a mai ke komite, J. G. Hoapili, i ka@a olelo hooholo, e haawi ana i ka makana ekahi ia Waikahalulu, a i ka Puali o ke Aloha ka makana elua.  Hoike mai ka puuku i na loaa no ka lulu, he $9.20.  Hookuu na hana me ka himeni a me ka pule.

 

Haule i ka Pali a Make Loa.

 

            Ma kekahi wahi papali ma kahi hanai holoholona o na Hoahanau Makanalese eli luawai ma Waimalu, Ewa, ua haule aku he paahana Kepani i kakahiaka Poaha iho la a make loa.  Ua haki pu kona mau iwi hoehoe, ka iwikuamoo maluna ae o ke ka a palahe pu ke poo.  He 35 paha na makahiki o ua Kepani la a ua mahaloia oia no kona mikiala a hooko pono i ka hana.  E hana ana oia a me kekahi poe e ae ma kahi kokoke i kela pali, a ua pinepine no hoi kona ao a papaia aku aole e hele aku ma ia wahi, aka, ua hoolohe ole a hoomano aku la no i ka hele ana malaila, a laa ka pilikia i loaa iaia.  He 50 paha kapuai ke kiekie o kela wahi ona i haule ai.  Auwina la Poalima nei i laweia mai ai kona kino kupapau iluna nei maluna o kekahi kaa lio, ua hala e mai ke kaaahi, a maluna iki aku nei o ko makou keena kahi i kakaliia ai no ka hoea mai o ke kaa kupapau a laweia no ka ilina e kanu ai.  Ua haalele iho oia he keiki uuku me kana wahine i make mua, a me kona mau makua aia no i Iapana.  Iloko o kona hoomakaulii, ua waiho iho oia mahope nei he 100 dala Kepani ($50 paha i o kakou nei) a me $550 a oi aku paha i na haku hana, he huina nui o $600 a keu aku, a eia ia mau dala ma na lima o ke Kanikela Kepani.

            Imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho la, ua ae he 13 poe Pake i ko lakou hewa no ka piliwaiwai, a ua hoopai@a mai e uku i $10 a me na koina pakahi.

            Ua haawi makana kalikimaka ia aku e Misasa W. G. Iwini i na ahahui kokua aloha like ole o ke kulanakauhale nei, a ua loaa mai na mahalo kiekie ana a ia mau ahahui iaia, oia ka Ahahui Makuahine Kapiolani a me na ahahui wahine iwaena o na lahui Pelekane, Maleka, Pake, a pela aku.  He $500 no hoi a ia lede manawalea i haawi ae no no ka Hui Hoahu a Heluhelu Buke Honolulu mawaho ae o kela puu nui maluna ae.

 

Aohe no i Lilo ako ka Kolemua.

 

            Elua manawa o ka hae kudala i kauia ai ma ke alo iho o ke keena Holomua i ka Poalima nei, a elua no hoi manawa i okiia ai na kaula hoopaa e kekahi poe kolohe a hunai ka hae, a ma ia hope iho ua hoonohoia ae he makai malaila e kiai ai a hiki i ka wa kudala i ke awakea ponoi.  Mamua iki iho o ia manawa, no ka hophopo paha hoi o ka loio koi aie, J. A. Makuna, o lawelawe inoino ia mai oia, ua hoouna malu aku oia he elua mau kanaka iloko o ka halepai, he mau kanaka no ka e noho nei ma kekahi o kona mau wahi hoolimalima, i mau kokua nona ke hana io ia aku oia, a ua hoea ae no hoi ua loio la me elua makai kiai iaia, eia nae, aohe mea i hanaia aku iaia.  Ua kani ae no ka bele kudala, a awakea ponoi ua lehulehu ae na poe i hiki malaila, a ma ke noi a E. B. Tomasi, ka hakuaina, ua hoopaneeia a Ianuari 20, aka, i ka ikeia ana he La Pule ia, ua hoololila ae a ka Poakahi, Ianuari 21, 1895, me ka ae o ka hakuaina e auamo i na koikoi e pili ana i kana koi.  Ua namunamu ae ka luna kudala, Kimo Mogana, no ka loaa ole o kona uku, me kona olelo ae nae hoi aia ia Samu Alani kona nana aku no kona uku.  A ua pau na hana kudala malaila a puka kela a me keia iwaho, a hoomaka aku la no hoi na paahana e lawelawe i ka lakou hana, oiai, ua ola hou ae la ko lakou halepai ma ka apua no kekahi mau pule hou i ka elua o ka manawa, a pehea ana la i ke kolu aku.  He aie hoolimalima hale kahiko keia no ka Hui Elele, aka, i ka lilo ana ae i ka Hui Holomua, na auamoia ae kela aie o $700 paha a oi aku.

 

Ke Akua Lapu o ka Po.

 

            Po Poalima nei, mauka o Kauluwela, kokoke i ka uw@po o Waikahalulu, ua hoomaka iho la keia eepa nui i kana apana hana ma ka nou ana i ka hale o kekahi poe Pukiki e noho ana me ka pohaku, mamua a mahope, okaoka liilii na pukaaniani.  I ka po Poaono ae hoi, o ia like ana uo na hana hookalakupua, a pakela loa aku hoi i ka wa i kiia aku ai ka pu ma ke ano hoomaka’uka’u e kekaki o na makai kaulio.  Ua hoike koke ia ka lohe i ka Halewai a ua hiki aku o Kapena Rosehila malaila me ei@a mau makai, a na lakou i noke mai i ke kuekaa i na pihaa moewai o Waikahalulu, na alualua, na kipapali, a pela aku, he ole nae ka loaa  O Kapena Poo Paka aku hoi ka hope, a iaia pau mai na pohaku i ka laweia no ka Halewai, a ke ahu mokaki la ua mau pohaku hieua la malaila no ka makaikai ana.  Aole no i pau kana mau hana hookalakupua, no ka mea, i ka hora 6 o ke ahiahi nei, ua kiola hou ae la ua akua lapu la i kekahi o kana mau poka dainamaita, a no ia mea na piha ae la ke alanui Kula me na tausani kanaka e ike i keia eu.  Hoea aku la hoi o Kapena Kahookano me na makai, a noke aku la i ka huli, oiai hoi ke kapena ke aheahe iho la e pau ke aho, ke iho makawalu iho la ka wai iloko o kona kamaa buti, a i ka hope loa no hoi ua paa iho la ua akua lapu la ma ke ano koho wale no a hoohuoi paha.

            Maanei i pau iho ai na inanao ano e o na poe ma ia wahi, ua paa ke akua lapu o Waikahalulu, he wahi keiki Pukiki, o Joe King a me kona makuakane, eia nae, aole no i pau na hailuku pohaku ana.  A ua laweia ae laua a hoopaa maloko o Kalakaua Hale no ke kali ana i ka la hookolokolo.

 

Na Make o Keia Mau La.

            Auwina la Poaha iho la i make ai kekaikamahine uuku o 14 malama a Alika Kamika, ma kona wahi noho ma Kapuukolo nei.  A i ka auwina la Poalima nei no i hoolewaia aku ai a nalo ma Koula.

            Kakahiaka Poalima nei no hoi i kuu mai ai ke aho o Kipi, kekahi keiki hoehoe waapa kahiko o ka uwapo aenei, ma kona wahi no e noho ana mauka o Leleo aenei, mahope iho o ke kaa mai ana no kekahi mau pule.  Ia auwina la no i nalo ai ma Kawaiahao.  Ua piha iaia ke 45 a keu o na makahiki.

            Ma ka wanaao hoi o ka Poalima nei, i haalele mai ai i keia ola ana o Ioane Keawe ma kahi noho o S. K. Aki ma Kapuukolo nei.  Ia auwina la no i nalo ai ma Koula.  He oiwi oia o “Kona Kailua paka ona,” a i holo imi mai ianei mamua aku nei a noho pu ae me kana aikane.  Ua haalele iho oia i kana wahine opio e u aku nona a pela no hoi me na makua aia no i ka aina.

            Mahope iho hoi o ka hora 1@ P.M. o ka Poalima nei, i haalele mai ai i keia ola ana o Misi Emily R. Kealohanui Beekley, kekahi o na kaikamahine a Misasa Ema Nakuina me kana kane mua, me Kahapula.  Ua piha iaia ka 16 makahiki.  Hora 10 A. M. o ka Poaono nei i hoolewaia aku ai a waiho pu na iwi me ka luaui i hala kahiko ma ka pa ilina Ewa o uka o Maemae.

            I ka wanaao Poaono iho nei hoi i aili ae ai ko D. Mulaka aho, ma kona wahi no i noho iho nei ma ke kua aku o ko makou keena nei.  Ma Lahaina kona hanauia ana, a ua piha iaia na mahakiki he 42, a he lala oia no ka hui himeni Kawaihau.  Ia auwina la iho no i hoolewaia ai a nalo ma ka ilina o Mahiki.

 

            E mareia ana ke kokua wiliki o luna o ka Mikahala i keia ahiahi.

            Ua puka ao ka buke oili makahiki mau a T. G. Taramu, a piha iho la kona aoo ana ma ke kauawai o ka puka ana, he 21 makahiki.