Ka Makaainana, Volume II, Number 27, 31 December 1894 — Page 8

Page PDF (918.02 KB)

This text was transcribed by:  Lovey Slater
This work is dedicated to:  Edward John Kealii Kahumoku

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 31, 1894

 

Hoeha i ka Punalua

                        Na kekahi Paniolo kuene o ke Kalahu Pelekane ka wahine mamoa a ua lilo hoi ia Hanale Ai Akau he makahiki paha i hala ae Auwina la Poalima iho la i hoopii ae ai ua Paniolo a no ko a hoehaia ana e ua o Hana e i ika o Maemae 1 kai nei no a Hanale a-lohe mai aia na Paniolo la ouka o lalia kai@ i honihana ai a ka wahine ai aku ae nei loko a pii ana a @ @ kuiia a kaua ke @ @

Aha Ap@ i ka @ nei, mamuli no o ka Hanale olelo ponoi no kaona hoeha ia @oiai, na malama @ olelo ike kona mai na hoike @ na aoao e na ua a hewa oia a hoopana e uku @ $5 me na ko@.

 

Ka A@ Makana Karisimaka

            He ana Makana Karikimaka ko Kameukauili i ka po Poaha io @ i na haumana Ku a Sabati a ua @ina no ae i ka ehu ehu o ua poo makaikai.  He mau himeni naona ne a ka kekahi mau Kula.  Sabati, he puniohe nanakuli ka na haumana a S. K. Kamakaia a he himeni hoi ka na humana o ke Kula Kamehameha.  He haawi makana o na puolo ko omoomo, meaono a pela aku mahope iho, a alunu loa na keiki o na Kamehameha elua i na mea-ai.  aole hoi o ia wale, aka, ua haawii ae la i na makamai a ke @pani, aohe kaanalike.  Ua komo pu aku elua o ko makou mau  limahana iloko o ka heluna o na poe hao.  Maikai na hana a hookunia me ka maluhia.

 

Haule mai kahi Hale Kiekie

            Hora 1 o ka wanaao Poakolu iho la i haule ai kekahi haole, nona ka inoa o Thomas Shannon, mai luna iho o ka hale o luna o kela hale kahi umiumi ma Waikiki aku o ka halekuai bipi o Wala, a ua owa o hope o ke poo a eha ka iwikuamoo maluna ae o ke ka.  Ua laweia ae oia a hoea i ka Halewai i ka hora 1:20, a lawe loa ia i ka Hale mai Moiwahine i ka hora 5:45 iho.  Oiai oia e moe ana i luna ke alo, mai kai loa oia, aka, ke hoonohoia ae oia iluna, o ka pau ae la no ia o ka ike.  Iaia i ike ai i ko ka Halewai poe, ua kamailio ino ae oia.  He koa PiG@ oia mamua a he koa i pau no
Amerika Huipuia.  Ahiahi Poalima nei oia i make ai.  He lala oia no ka Ligi Amerika a ua hapa ae koua hae i ka Poaono nei a nalo no oia ia auwina la iho, malalo o na lawelawe ana a ka hui o na koa kahiko o ka Repuhalika Amerika.

            I ka Peaha nei i mareia ai o Rev. R. Maka, i hoi mai nei mai na aina e mai, me Misasa Maria Kanehoa Paikuli o Waikane, e ka Rev. H. H. Paleka.

            Pilia mau no na anaina pule o keia mau la iho la ma na luakini o Sana Anaru a me Maieokamalu, a pela no hoi me na wahi haipule e ae i nehinei.

            Eia ke noiia nei e kekahi poe lihi kuleana ole e hoakea a e hoopololei ae hoi ia alanui Beritania ma kahi e hui ai me alanui Puowaina I ka Poaono nei i waihoia aku ai he palapala hoopii no ia @ imua o ke Kuhina Kalaiaina.  E noonoo a kahele ana ke Aupuni no ia mea.  Aole ia he mea hewa ina @ wahi.  a pehea hoi kahi mau wahi e ae?

 

KELA A ME KEIA

ALOHA HOPE NU IA A PAU LOA

            Ua komo poo aku o Noa iloko o kona halelona.

            Nui ke anu o keia mau po a me na wanaao.

            Ahiahi @popo e mareia ai o Keoki Parisa o ka Halepai Kekake.

            He keikikane ka i hanau mai na ka wahine a Kimo Mogana i Kakahiaka Poaoa o nei.

            Poalima nei i hoopanee ai ka Aha Kiekie a noho hou i ka la o ae o Ianuari, Poaha iho.

            I keia ahiahi e mareia ai o Kale Keo Pa me Elizabeta Kuhalelaukoa Beka@.

            Poaouo nei @ piha ai ke $5 o na makahiki @ keia ola aoao W. E. Pohakuhana@, ke kalaiaina Pelekane.

            Ua ku mai i ka po nei ka moku manu Kina mai Kina a me Iapana mai no ka holo loa aku i Kapalakiko i keia la.

            Poakolu iho e hooloheia ai ka hihia powa o Kale Mikila imua o ka Aha Apana, mahope iho nei o na hoopaneenee pinepine wale ana.

            Awakea Poakahi i hala i ku mai ai ka Warimu, a i kakahiaka Poalua mai i holo loa aku ai no na Panalaau Hema.  He 700 tona ukana ana i lawe mai no keia awa.

            Ua huli hoi mai nei o Keoki Makapolena i ka Poaono nei mai kana huakai pokole aku nei i na aina e, a pela no hoi me Misi Wilimana a me kekahi poe o ae.

            Ua hoounaia aku @ ka Likelike i ka auwina la Poaono nei e ka Oihana Leta, na leta mai nei o na aina e ma ka Auseteralia no na mokupuni o Maui a me Hawaii.

            Ma keia hoio ana aku nei a ka Likelike i holo kapena aku ai o Kapena Weisebata nona, a mamuli hoi o ia i hookiekieia ae ai ka malamamoku, Boba Anaru, o ke Kilauea Hou i kapena nona.

            Eia ke kamailioia nei e kekahi poe, a ua kokuaia e na poo Aupuni, e hoolilo i ke kahua akulikul@ o Kamakeia aenei, ma @ahi o na hale holoi iole, i kahua aina nani a i paka paha hoi no ka lehulehu.

            Ua hooholo iho nei ka Papa Hoonaauao e kukulu i Halekula kiekie ma Honolulu nei.  E hoomaka pu ia aku ana no hoike ao ana i ke kahakii a me na mea pili i ke ola kino iloko o na kula Aupuni.

            Apopo e lilo ai o S. H. Mahuka o Waimea, Hawaii, i hope makai nui no Kohala Hema, ma kahi o S. M. Kekoa haalele ae, a i ole ia, owaiaia paha.  Eia no hoi ke holahaia nei kona hookohu notari lehulehu.

            He kaa huilalua me elua mau wahine a me na keiki elua ko luna ka i huli pu ma ke alanui Liliha i kakahiaka Poalima nei, a o ke keikikane, ka mea uuku loa, ka i eha ma ia huli ana o ke kaa, aohe nae i popilikia loa.

            Aohe hoopunipuni aku a koe mai o na lawe olelo ana ua hamama ae ka waha o ka ipu o ko Ailuene Buki papale imua o na mikanele e kokua mai iaia a me kona ohana iloko o keia mau la o kona noho @ pilihua iloko o ka pilikia.

            Apopo ka la hoano o ke oki poepoe ia ana o ko kakou Haku a Hoola, a he mau anaina pule hoi ko ia la ma ua luakini o Sana Anaru a me Malieokamalu.

            Lehulehu na poe make iloko o keia pule iho la i pau, o na ano lahui like ole a pao, o na keiki liilii no nae hoi ka oi loa aku.  Iloko o na ia hope ekolu iho la ka oi loa, me he la na 15 paha na hoolewa.

            E haawi aha hulahula hoolaulea ana ka Hui Lei Ilima iwaho o Pawaa i keia po iho.  He aha hui keia o na poe opio o kakou nei no, mai na oiwi poni a na haole, eia nae, he “hookahi wai o ka like” ka hapanui.

            Lehulehu no na poe makaikai ma ke kahua heihei o Kapiolani Paka i ka auwina la Poalua iho ia no ka nana ana i na heilioi kaa hehihehi wawae.  No ka piha loa o keia helu @ kaulua ka makou hoike a n@ @ ae.

            Ua lea ae kulou ana @ a lunakanawai i pau, oia o Kulekaaka a me Wilimana, ma kekahi o na alanui o kakou i ka Poali ma nei, me he mau hoa loha oiaio la laua ma ke ano pilikino, koe aku paha ma ke ano kalaiaina.

            Elua makai kaulio haole i hoopauia e ka Ilamuku i ka po Poaha iho la.  He ona ka ke kumu.  Nolaila, he eha wale no mau makai kaulio i koe iho.  Ma keia mua iho paha e hoopihaia ai na wahi o na mea i pau aku la.

            He wahi mokukuua hoopahaohao ia e ike mau ia la ma Molokai.  He holo aku ka iwaho loa a po hookokoke mai ana i ka aina.  He wahi moku ano hou loa, pela ka ole oia.  Malia he opiuma paha kana ukana, a i ole ia, heaha la?

            He wahi ahi uuku ka i hoomaka ae @ a i ke ahiahi Poaha nei, ma kahi ke koke i ke Kulanui o Sana Lui ma Kamakela aenei, mamuli o ka lawelawe ana o kekahi kaikamahine Pukiki me ke ahi koe.  Ua pio koke no me ka poino ole. 

            Ua lawe ae o John Bush (Keone Buki) aole o J. E. Buki, i ka hoohiki e kakoo i ka Repubalika, no ka mea, na hookohuia aku oia i kumu nui no ke kula Aupuni o Kilauea, Kauai.  No elima makahiki a oi, oia ke kumu poo o ke kulanui o Iolani.

            O ka Kapena W. Davisi makaua Kalikimaka, oia no kona hoolana ana i ka mokukuna Mahimahi mai lalo mai o ke kai a laweia a hoolaua iloko o ke awa o Waialua, Oahu nei.  E koloia mai ana kana makana no Honolulu nei i ka wa pono mua loa e loaa ana.

            I ka Poaono nei i ku mai ai ka Auseteralia mai Kapalakiko mai me 28 ohua papa ekahi, 44 ohua oneki a me 56 eke le@a.  Halawai pu oia me ka mokupea Kakela e hookomo ana iloko o ka Ipuka Gula he 30 la mai Honolulu aku nei.  Poaono iho no hoi oia e pelu hou aku ai.

            Ma ke Kinau o ka auwina la Poalima nei i haalele mai ai o Samuela Paka no kekahi oi pokole ana no Waimea, Hawaii.  I hoihoi aku nei no hoi kahi i ke kaikamahine, Misasa Kale Ma kuaea, oiai, ua ano oluolu iki ae hoi kona pilikia.  Ua holo pu aku nei no me kekahi keikikane ana.

            O kela luuahooponopono mua o ka nupepa Hoku, oia o W. G. Simita, i hoi aku nei i o, oia ka mea kakau moolelo kaua o ka nupepa Karonikala o Kapalakiko ma ke kaua mawaena o Kina a me Iapana.  Ma na helu o ia nupepa i loaa mai nei ma ka Auseteralia i paka ai kana @uau palapala.

            Ua hopuia i ka Poaina iho la kekahi haole nona ka inoa o Hikini, no ka ona a i ka huliia ana aku o kona poli maloko o ka Halewai ua loaa aku he wahi hua opiuma.  Imua o ka Aha Apana i ka Poaha nei na ae oia i kona hewa a hoopaiia e uku i $50 no ka malama opiuma.  No na ponoi iho no ka ia wahi hua.

            Elima poe Kepani i hopuia ilalo o Waianae i ka Poalima nei no ka hoao nui ana e hoopoino i kekahi kanipahu ma ke kau ana i ua kua laau iluna o ke alahao.  Ua oleloia he inaina ke kumu no ka haaleleia ana i hope, no ko lakou ulolohi loa mahope o ka manawa.  Pakele mai he 150 poe paahana iluna o na kaa ia wa.

            He apana aina ma alanui Nuuanu ma ka huli ae ma Ewa o ka hale puhi palaoa o Love, ka i hooliloia e Kimo Mogana ma ke kudala i ke awakea Poaoho nei, me na hale a pau maluna iho a ua lilo no $4,500 ia A. V. Gia mea malama buke o ka halekuai nui o J. T. Walakahauki, a kaikoeke hoi o A. P. Petesona a me kona mau hoahanau.

            He eiwa poe kokua ma’i o Kalaupapa i pau nui i ka hopuia a laweia e hookolokolo imua o Lunakanawai Kukamana ma Kaunakakai ma ka la 21 nei no ka hewa komohewa a ua pau nui i ka hoopaiia.  A o ke koe ua iho o na kokua he 50 paha a keu, ua pau nui @ ka hookaawale ia lakou iho.  Ma ka ia 28 nei, he elua mau kokua ma’i i hoopaiia no ia hewa like no.l

            Ua hoea mai ma ka Auseteralia o ka Poaouo nei kekahi haku mele kaulana o Amerika Hui puia, nona ka inoa o Huakini Mila (Joaquin Miller), a e hala ana iaia he mau la maanei.  He mele kana i hoolahaia mai nei iloko o ka nupepa Ekamina o Kapalakiko o ka la 22 nei, nona ke poo “Aloha Hawaii,” a o na kalo@alo ana a me ke kaona no keia Repupalika kameliai no ia.

            He Pake hooke’e kaa nona ka inoa o Awo, ka i hoopaiia imua o ka Aha Aana i kakahiaka Poalima nei no 24 hora hoopaahao ma ka haua oolea, no ka hoeha ana ia S. Keliikuewa ma ka La Kalikimaka nei me kekahi mea e mak@i oia hoi, he pauku hao loihi.  Ua eha loa ia ka nanaina o ka mea hoopii iaia i hoea ae ai imua o ka Aha, ua upoi ka maka akau no ka hana hou ia a ua paluluia hoi ka maka hema.

            He ulumoa haunaele ka i ulu ae mawaena o kekahi poe wahine makai o Kakaako i ka po Poakolu iho la, a ua uwaiia aku no hoi a ke alanui.  Oiai e noke aua, ua kome uwao aku kekahi kane, o Pookela ka inoa, a kulai aku nei i ka wahine mua i loaa iaia a no ia wahine hoi ka hina ana hina like aku na poe a pau loa mahope ona.  No ia uwao ana hooppilia o Pookela no ka hoeha a ua hoopaiia imua o ka Aha Apana i ka Poaha iho la e uku i $5 me ua kolua.