Ka Makaainana, Volume III, Number 2, 18 March 1895 — ONENE KAUA KULOKO. [ARTICLE]

ONENE KAUA KULOKO.

Moakaka Ano \ui im> rta llaiui i a Paliua Ki-hua Hoomoaiia ma Kaalawai. 0 ke kahua hoomoana o na poe aloha aiivt nia «a ]>o Poaono, lanuari f>. I ka wa o ke kuaua nui i ilik.i iho ai, Ka uwlla e okpa ana a ine ka nei nakolokolo a ka liekili; aia poe ke kiai 1a i ka maluhia o ke kahiia hoomoana a o i kekahi poe aia' no iloko o ka ; hale kabi i pee ai i ke anu o.'ka i lā7'' Ma ka nui o ke anu i haa ; iele i]jO ai keia poe i ke kiai ana | & holo nui aku la e olaia i • ke ahi, a aole ho' hoi he loaa he oioe oiuolu ana ia po a ao ae ' ke Sal>aii. Kahua Kaua iluna o Laeahi, | Ma ka po iho o ia la i wehe ! . mua loa ia ai ka leo o ke kukala ! kaua mawaeiia o na poe kue a j me ke Aupuni ma kahi noho o Bakalamana. I ke awakea iho aa hopuia ma ke ano he pio kekahi poe haole me na wahine, a ua malamaia lakou rae ka hookuuia aua mai i ka Poakahi e hoi no ko lakou mau home, malalo o ka Wilikoki kauoha oiai ke kaua e hooiliia ana. Ua hoonohonohoia na poe o ka aoao kue mā na wahi like s ole no ke kue ana mei i na koa Aupuni, mai kela. manawa mai | a ao wale lo ka Poakahi, ma- j h ope i ho o ka loaa a na mai o 1 ka lono iloko nei o ke kulana- j kauhale, ua ku o Kale Kaaka i | na poka lokoino a na enemi a I .ine Luiaiiela Makai Holi, oiai ! lakou malalo'o ke kauoha r.o ka ; hu'ii a ia i ka home noho o H. j F. Eakalamana. O na poe ma • ka aoao mauka o Laeahi, aia lakou ke nee la no uka o Kamoiliili iloko o ia po pouli nui,. a o ia no hoi ko lakou manawa i halawai mai ai me kekahi hapa | o ka puali makai malalo o Lu- | tanela Kanae, a koke no ke ki pu ana mai ka aoao mai o na enemi, me ka nana ole ft he Hawaii oe, he Hawaii j au, hookahi ke kupuna o Ka- j Kuihewa," a o ia ka wa i ku ai o , D K Lotcana i ka poka oiai kona j mau hoa makai e emi liope ana i —no ka hoopakele ana i ko lakou | mau ola. Ua like me ua kulu j pakaua ka owe o na poka mai ' loko mai o ka mikinolia, \ O luna o Kaimuki ke kahua ; hoolulu o kekahi hapa o ua ene- J mi, a i ka po Poakahi i eun hope aku ua poe o luna 6 Lae j ahi a loaa kela poe i hope ma o J ke auhee ana o ke aiakai oai p j ka ia, a oia ka wa i hnli aeai ke- | kahn%v* na koa a ki aku la iaia • mo kana pu raife!u } aka, aole i | ko kona makemake, a pela i emi '

ī " : : . ..■ ■' j j hope ai ua ineu a pau loa no ka j | imi ana i kulana hou no la-kou, | j uo ka mea, aia na pukuniahi j ! ana ole a na koa Aupuni ke h'a- > ' mama j>ono aku ia no ke ale ! a»a mai ia lakou a pau loa. i ! Hooi 1 i Kaua Hope a A\xhee. _j Mahope iho o ke kaua 'ahaI iluna o Laeāhi i ka Ponk'ahi, ua | auhee aku kekahi poe no uka o I Palolo, oiai kekuhi hapa e noho ■ ! ana no ma kahi nana moku ma- j 1 kai o Laeahi; a i ka wa i hoopu- ; ka aku ai o Eleu me ka pukuni- j ahi no ke ki poka ana ia luna o | Laeahi, na hoomaka aku lakou e j emi liope iio Kaalāwai"" A oiai | __kem_4)oe e emi hope ana, ua ha- ] luwai koke-arru—lakou me na j koa Aupuui nia a hoo j iliia iho la he kaua weliweli no ! ke ohi a me ka make. A no ha- | palua hora paha keia kaua ana, | ua haawi pio okoa mai lā na i enemi. ' . ■ ■ j Kaua ma ke Awawa o Palolo. ! O na poe mua loa hoi i emi j hope ai no Palolo, ua hooili j kaua aku la lakou me na koa. e ! kiai ana malaihi a hiki i ka po- j eleele ana, ua paa pio mai keka» ; hi poe ilaila mamnii O'ka loaa I ole ana he kulana maikai ia la- j kou, oiai na poka pukuniahi e j iele mau aku ana imua o lakou me ka hoomaha ole. Aohe a lakoa liaua e ae o ka haawi pio wale no i pakele ai ko lakou mau oia. He 36 ka nui o ia poe. Ua noho no kekahi poe keiki opiopio a me na poe oo mauka .| 0 Paiolo me ka hoomanawanui a j hiki i ka nee ana ma keia aoao j e nuli ana ia Manoa. Ma keia j - alahele he piina ikiiki loa e hiki ! ole ai ke hele i ka po a me ke ao, ; aka, ua hoomanawaiiui lakou i ; na inea o ke alahele a liiki wale ' no i Manoa. | j . . ; ; . .'■■l - ! Hoouka Kaua hon ina Manoa. j Ma Manoa o na kaua ! 1 hooukaia e me ka wiwo ! ole e kue mai ana i na koa a me j na poe Wae o ke kulanakauhale ■ nei uae ka phkuni&hi, a ua hoo- | kuemi hope ia ua koa Aupuni 00 eiua manawa. Ua hoomau mai no lakou i k« ki aua a tri-ki 1 ke ano loa. ana, a j o ia ko lakou rdenawa i auhee aku ai maniuli o ke kupilikii loa o ko lakou kulant.. Eia nae, me ka hoomauawanni no lakou i hoao ai e kue ?nni i na, koa Aupuni i wahi e loaa ai he paleka- j na no k'o lakou mau ola a hiki j i ka ana, la j manawa i hdomak[a ai kela a me keia e holo no ka hoopakele ana iaia iho mai na aku a na koa oiamua o ka malamakma ana o ka Poaha. Ipa paa pio mai kekahi poe ilaiia o kekahi poe k« pinana Ja iluna o ka pali a ; hiki wale uo i ke ana iluna, | akahi no a loaa he uianawa e 1 hookuu ai i ka luhi o ke alahele, ! ua he!e nae a' pololi, 1 Inai ke Ola ma 3ce Kuahiwi. ■ 0 kekahi poe ua hele loa no : ia po a hala ma keia aoao, m% 1

I uka o Ualakaa, »ia hoi na koa 0 ! ke Aupuni ke kiai la i8 ! gkft nae, ua ike ole ua kiai a I hala wale no lakou ma keia aoao | o Pauoa. Ua hookuemi hope ia | aku lakou mamuli o ko lakou j ike, ami mai i na koa ma ia wahi i-irbrs Poaha ae, a aa _ -pe*?-no-W- -| kou iloko o ka nalieN'hele a po- | eieele lioamaku hou e nee. Ilokō I © keia aluka e hele ri.pi no ka ; iuai aua e hoopakel® i ke o!a } o | Wilikoki pu kekahi malalo o na i pailaia iua a kekahi no o lakou. | Wiwo Ole o na Wiwo Ole. j He lua oie o ka wiwo o\» o na L wiwo ole i hanaia e kela pailata ) ma ka hoa-o aua e pakele ke ola t o keia heluua kanaka uui A oiai I na koa a me kekahi poe makai | e pii aku aua a e iho mai i ana hoi ma ke alanui Nuuanu, a I e ku kiai ana no hoi kekahi poe t maiaila, aka, ua hala ko lakou j ike ana i keia poe e auhee nei. > Pela uo me na poe koa e kiai ■ aua ia uka o Puunui, ua hala uo j ko- lakou ike a ia i na poe e au j h ee m a i i a a h o e a w a I e n o i 1 o k • i (t Waolani kahi a lakou i neho S ai me ka haav,i ana ae he mau I hua pule imua o ke Ak-ua no kp | hoopnkele ana mai i ko lakou | mau ola uiai ka make mai. I Mahope iho o ko lakou hoomaha iki ana ī ka luhi a me ka mauluulu o na m ahi ,au, ua lawe loa aku ia ko lakeu aiakai ia la- | kou no Kalihi me ka manao e j loaa ia lakou he palekana mala- | ila, aka, ua loaa koke ae ka lono .j i ke Aupuni aia kekahi ua i ikeia e hele ana mauka o Waoj laiii, a me he la e kamoe ana i paha lakou- uo Kalihi. Nolaila, ~ ua. hoeunaia aku kekahi mau i koa ilaila e paniku ai i ko lakou j alaheie. He manawa pokole ua j paa.ke eLhele o Kalihi i ke kiai I ia a hiki i Kahauiki. Ua ano molehuleha ]o;i i hoea | aku ai kela poe e auhee la i Ka- | lihi mauka ma ; , ;i hoomuha iki | me ka manao .e moe uo īloko o ■ ka uahelehele, aka, ua paa 110 I ka inauao o kekahi poe e holo uo i wahiokoa e uoho ai mamua o ka moe ana iloko o ka naheleheie, oiai, ua hele a nav . 'wali i hui pu i& hoi me ke anu, no ka mea, o kahi lole uo i ka ili naai ka wa i hooiliia ai ke kaua uo I ke aloha i ka aina iluna o Laej ahi a me Kaimuki, mau i wahi aahu hou ae i loaa ia lakou. | KeJPailata Alo i ke Eh.uelxu» j 0 kalii poe ua moe uo ī kauj haie o uka o ka Kalihi, a o Wi- | likoki a me loelā, o laua ka i alo kaulua aku i ke ehuehu o ua poka a ua koa iioko o ia po pouli a hiki i ko.laua nakele aua : me ka loaa wahi i īauuheu ole j maliina o ko lauu inau kino, j Na ioela i ahai hoomaiiawauui , aku o Wilikoki h hiki i kai o KahakaauUna, ma ka home o j Kale Ilupaknu, a ua.lv.aU hōi ; 3 mai n imawi iaua • iuiiia o ku Lauiuku i Poa«

| kahi, lanunn 14. A imluna o ko kaa i kiiia aku ai malalo o k& laoomalu ana a na koa, Na Alakāi i PaaPio Mua. j 0 Hamuela Noldna, Kala Wili- ! muna, W. H. (J. Oar©iga (Gr©ig) a !ue Lui Mftsela (Marsball), i , waho lakōu o Wālalae i paa ai i j ka hopuiu a laweia mai no ka | 1-lalewai, . o lakou ka raua i ke | awakeu j ia la no. a he ! hope »iiaj o Wilikoki nxe ; loeia i fce ahiahi ana iho. I O kekahi j»oe ua like ole na ma- : nawa ī paa ai i ka hopuia, a pela I uo hoi me kekahi o lakou i paa i maiai. O Luianela j. K. Lilikoi a ; me kekahi mau kanaka okoa iho ka panina hope loa oua poe i ; hele ai i ke kaua iluua o Kaii maua Hiia i paa ma ka Halewai. O na pio mua ioa o ke kahua kaua, oia nō o J. P, Lane, D. Kei aloha, Kiha, Kamiko, Pipi, Hil'kiau, Petero Kala, S. P. Mio, | 11. F. Bakalamana, Kalua, J. C. i Laue, W. C. Lane, Houolulu, i Kaawa &me Kahoalii. Lloku o ,| ka poli o Keia inoa hope i loaa ; aku ai he 80 poka v. me hookahi j pu panapana. | Hopuia ke Aliiaimoku.

Poakoiii, lanuari 16, «a kiiia aku ka Moi(waliine) e liopu e Hope Ilamuku Ealaunu. a me Kapeua Poo Paka uialalo o ke kauoha a ka Ilamuku, inaloko o Wakiuekoua Hale. Ua loaa aku oia e noho ana ma ke Keeua liookipa. Ia inanawa i l\oike aku ai o Balsunu 1 ka kua misiona i hiki aku ai, a ua »e mai ke Alīi e ukali ia laua me ka liaawi aku nae hoi i manawa nona e komo lole ai a ua aeia aku. Maliope ilio na puka aai oia a laweia no, lolani Hale maluua o ke kaa me ka ukali pu ia e Mrs. Kale Kalaka. Na Hope Ilaiueku Balauuu i haawi aku i ke pio malalo o ka Konela J. H. > s sa lioomalu ana, a ua hoopaaia oia ma ka rumi ma. ka aoao* hema o ka Halealii. Ua huhia aku kahi noho o Alii ma o na hoomaikeike a Kale Kalaka a ua loaa aku he 11 pu panapaua, 13 pu raife!a Sipu'inarila (Spnngfield), 21 pu raifela AVi.uikase.ta (\Vinehester), 0 pahikaua, 3S apo poka raileU 1 piha, S apo poka pu pauapana* 1000 poka a me 21 pokt pahu. Ua paa mai kona mau oLua kane a me ua kuu i koua mahihia mahope mai a lioilioiia i ka Halekoa e noho &i. Ah* Hookolokolo Koa. Poalima, lanuari Is, i hoau mua loa ia ai ka Aba Hookolokolo Kot iloko o ko Hawaii nei mooleU malalo o k« Aupuui Kepuhalika, maloko o ke Keena Kalaunu me ua UweliaU—R.\V\ Wihkoki, Noleu», H. E, Eakalamana, W H, (\ Greig t Kima Laue,\* . ( Lui Ma»«la & utte Kai* \\ ilieuaua, Miho^

īnai oJakoti kekahi poe no o lakou āi i ke' iluua o Laeahi, « pela pu uo boi iue na doc i hoofcfuoi wale ia ua komo ! :loko o.ia hana. CJa hool« keloi- j hi poe aole i hewa, h ōia no | -pātiā ka hapauuia u o na I i ae i ko iakou mau hewa, o ke alakai S. Noleiia, R W. Wilikoki a nae kekahi poe e iho. Na Pio i Ahewa a Hoopaiia. O na poe inua loa i hoopukaia aku ko lak.u mau hoopai mal ka Ilaaiuku aku, o J. W. Bipikane, Tl Palau, T. Poole, Joe Kalaka, he mak&hiki pakahi J ma ka hana oolea; S. Kauai a me īoela Kinkalii, makahiki makahiki; Lota Lane a me W. Widifila, 5 ;nakahiki pakahi. oka hoopai lala ua kāpaeia e Peresi(leria ' Dole. Mahope raai o lakou oP. ! J. Mahuka, Keliikuewa, : Liwai Kameakane, Kaona, Pu- ■ nalua, S. Kalalau, Kilohana, M. ! Kuhio, Hftnrv Mahoe, S. K, Ka- ! oa, Nakaikuahi.ie a me Touaa ! Pedro, 5 makahiki pakahi. Kale | Kulika, W. 11. JRikada, Mekia ; Sewada, R W. Wilikoki a me ; BakaJamana, he 35.makahiki a ■ me $10,000 pakahi; T. B. Woka, \ :»0 makahiki me $5,000; Kala ! Wilimana, 80 makahiki, W H.C. ! Gareiga a me L. Masela, 20 ma- | kahiki pakahi me $10,000 o la- j kou ekolu; Keoni a me Wiliama i Lane, J F. Bola, 5 makahiki ine $5,000 pakahi. Keoni Kamaki, kona hoopai; V. V. Akepoka, 1 makahiki me $1,000; pela no hoi me John ! Beka. John K. Lilikoi me D.Damiana, 0 makahiki pakahi; Kini i Mahue, 1 makahiki; D. K. Beni, | John R Silva, Kema Kekipi, j Kaliloa, Mahoe, Bam Kaaea, H. i 1 H. P. Kaohi, Kaa Hoo- | manawanui, Kekh | wai, Makakoa, W'. Kauinaole, J. Kanoho, J,W. K iiiaīao, J. One pau, H. K Kr.oehe, A. Pahau, Pahia, Poli,?ku, Kiliona Poepoe ame 5 pakahi. I O l Keikialii Kalanianaole, i makahiki me |1,000; Kimo iett 1 mahina me $50; J K kor. mahina me $10* Alika 6 mahina, Kaimimokn ! 0 Lane, 6 mahiua pakahi ne $100; W K Huiehiaon, $250. W K Pua, Haha, J Kaolowi, J K Kamali, J J Mataio, Wiliama ! īosepa, Nahīualau, Kaaihue, H [ Euoka, Pihena, Holo, J uiii, Kaniela,; Keoki Pio, Keb | Kahopuwaiki, Wailama, Kakāio, ' W Kauiuaole, 5 makahiki paka- ; bi, kapaeia ka hoopai dala. ] O J H 3 makahiki, J ! Kaae me S Kaili, 1 makaliiki ' pakahi Ua pakui pii ia &ku he ! $100 pakahi ia lakou ekolu. ) | A keia pule ae ke koena. | j Ua puhalahiu.aku maluna o ! ka Arawa k;shi haole humii huke J > ka halepai Kekake me ka lohe j mua ole ia, Ua loheia ua aie ! oia i kekahi poe leHulehu wale ' maanei ma kahi o ka $i2O, a no ! ka hiki ole ke ua holo inahuka | aku la. I