Ka Makaainana, Volume III, Number 3, 25 March 1895 — KELA A ME KEIA. [ARTICLE]

KELA A ME KEIA.

Pau io uo kanawai koā i ka auwina ia Poakahiii hala, mahope itio hoi o ka puka ana aku o Ka MakaatnXn\ nei. E hoea mai ana he mau olohe ma ka pahupahu biiiodi i o kakou uei ma keia mua iho, mai Kapalakiko mai, a e hooikeike ana laua maanei. Eia ka Papa Hoouaaua<> ke noonoo nei no ke kUpono e wehela i kula olelo Enelaui mauka 0 Nuuanu, ma kahi kokokē i ke kahua uwilaKe hoooiaka uei ua makai i ka hoolei kipuka kauia uo na ilio mek«i« nlp makahiki 1 pau. ilio i hei ae i kakahikaka Poao o uen 1 ' Ma 'ke« Kmau oka Poalima uei i hala aku ai ka Ilamuku Hikikoki no Hiio, Hawaii, a ua oleloia~lT]sona ~ITōI lōa keia a aohe e ike hou ia ianei. _ Mahope iho o k-a' hora 3._0. ka auwina īa o nehinei i ku mai ai ka Miowera mai ai ke ahiahi loa ana iho no i eku ioa aku no ua Panalaan Hema. Aohe ka he ae o ka llamuku, wahi a ka loahei, e loaa hou ona laikini kuai w T aiona ia Keoki Hapakela no ka Be Hoki, mamuli ka a-ke noi a na wah-ine haolt. He ulele kinipopo (beseholo) ko ke kahua kiuipopo hou i ka"kahiaka -Poaouo nei, mawaena o na hui Sana Lui a me Aloha, a ua eo i ka inoa muai, he 15 puui kue ia 5. i La 29 iho e ku mai ai ka mokumahu Peru liiai Kina mai a me lapana mai. Aperila 1 ka Warimu mai na Panalaau Hema, a o ke Kioa mai Kapalakiko ma ka la 2 aku. . Ma ke anaina pule ae o San* a ka Haku Bihopa o Honolulu i awakea o nehinei n« luina o ka mokukaua Pelekane Njmipe a me ko mkou mau alii. Malaiia pu ae o Komiiina Haoese. Ua huli hoi aku ai ku i Kapalakiko kahi mokumahu uuku Hailama Binamu mai Makala aku ma ka la 9 iho nei, he 61 la hoio. He wahi |mokjn hoioholo keia uiawaena iho o ia mau paemoku, E hoea tnai ana ka Bihopa o Sd!isebure ma ka mokumahu Whrimu o A t>erila 1 ae no Vito ria. liva e kaulua ip iho ana ka moku, alaila, e haiolelo ana oia maloko o ka luakini o Sana Anaru ia ahiahi iho.j Ehiku poe oiwi fc[ana a kuai pia me ka Uikiui ole, niai na kuue a ua waiiiue, i ae nui i ko lakou hewa imna o ki Aha Apana i ka Poakahi, la 11 uei, a ut ua hoopai. Ai& a paa hou, alaila, he lioopai w«i« no Ua loheia ua hooholo lokahi iho' na lala o k& Papa Kahu Waiwai o Kaumakapih aole e ae e wehe hou ia ke keeua malaoa ka laakioi no n* abamele mu keia mua E mala maia ka ihiihi oka hale oke Akua. He bVwa.'jh.o la ia! Ua hoohoio na lala o ka Puali Puhiohe Lt<hui ma k|» lakou haiawai i kn po Puakolui nei, e ae i ke kouo a kekahi poe uo ka holo i Kikako, ke aeia mai nae hoi ka lakou koi i $<p0 no ka mahina ko lakou nku pakahi, L ika mea uaua i keno mai lilo a pan»

; 0 keia ka la noano no ka ho- ■ Ikeiā ana aku o kona bapBi ia Malit; Hemolele, ka Viriginē i ! Uoouiaik&iiu, a he r»'au anaina ; jmle boi wu na luakini o Rana ' Anam a me I" Ma ka la krfbi Lkokoko i k.e 'o'Kukaiau, i iia poiia iho la e ka nalu a i«n* | kiia aku la a nalowale o K>hi *aj laoi (w), oiai oia a me kekah i ! poe wahine e ae e kui opihi ana. ! Ua lele aku ke kane e | lioopakele iain me ka hana nui i iwaena o na naiu e poi ana a j loaa no hoi ka wahine ua mhke. | Ua lohe wale ia e hoonoho ! kin mai ana ka ke Anpuni no I l£ekahi ,v p«>e.o ka aoao Alii, i paa ! niua iho nei no i Kawa, no ka hakllo aua i ko iakou mau keeka hoolono aua i na l oielo e hauie iho ana. Aia ka a f moiehulehu, alaila, hoomaku a i aumoe, pau. Mea īa inai nae i hoi o aaakou a me ko īnakou i puuku ka kefcahi. E loaa ana ! ; Wanaao Poalua,'la 10 nei, aia ; Ewa, ua pau iho la i ke. ahi ke - kahi kanaka kamaaina» o Napei aewalu ka inoa, mamuli o ke ahi koe i a ae i ka paku makika. ! Ua kahea oia i poe kokvia a ua ala aku ke kaikamaliīue a me ka wahine a.kinai ike ahi. He I aiio 1010 kona ma'i, a oia paha kekahi kumu ok« pilikia ana. Ha 22 mai lele loa ae k<)ua 1 lianu ola. Aloha wale oia. Ma ka paani kinipopo i malamaia ma ka pa o ke Kula Kamehameha i ka &uwina la Foaono nei, mawaena o ko ka Piladelepia mau keiki laeoo a me ko ke fcula mau keiki, ūa lilo ke eo ī na haumana kula ma ka | loaa ana ia lakou he 19 puui iloko o ewalu komo ana, a he 5 hoi a ko ke kai poe keiki iloko o eiwa komo ana. Ua nui no na poe i hele aku e makaikai i na ! lealea. . | Ua hopuia o Kakaio ika Po- ; aha iho la. no ka ailiue aua i ka i wati me ke k»ula no» he wai- | wai no kekahi haole o luna o ! kekahi ona enoku kiilepa e ku | nei iioko oke awa Wahi aka ; haole ua lawe airu o Kakaio iaia ! ma kekahi o ua hale i maa mau ri ka pipiliia e na poe inu rama, |» un inu oia a ona ai ka pau ! ana ae o kona ona ua lilo ka ; wati. i ka Poalnna nei imna o ; ka Aha Apana ua hookuoia oia. Ua Waihoia akn J. K. Na- | kookoo hihia puhi ahi no keia j kau kiure ae, mamuh o ke ahi i a 1 a ae pan ole ka hale'haU Kahiko I makai iho o ko F A. Sefa Ma j haleknai, e uoho Keenu oihaua ; loio ia uei e A. Rosa t J, K. Kai hookano, Johnsou, a me | k&hi poe e ae. Iloko o lanuan i i hala, i na la we!aw»la o ka | pule mīia o ke kana, keia pubi i ahi. Elua ae uei no boi pule o < kona hemo ananialalo o $2,000 j hona, I He wahi haunaeU aoo ole ka j i ulu ae iioko o ka hale inu I lauaa OoaeioopoliUaa i ka po ] l'oaono uei, mawaena o kekahi mau haole,eia uae, ua pau a pau , na inakai i ka hooio i ko lakou I wahi ikaika, me ke kokua pu ia : hoi e Kaanaana, niH ka ouoonoū HU» i ke poo o ka haoie ka t aoao oke alauui hele aoao. No ,ka lawa ole paha o ka ikaika o : Kaanaaua me na makui ke iawe lawe knpono aia no a "wela ka , Uuia i Kilauea/' O kaiu makai kulakuiai ai i ko iaakou l j>tluk'u, haiuohiiuio wala*aku ; iio mahope.

(•> kfi makana 1 liiluia e na haole ō ke k'ulanakauhale nei kn puali rnakfti, ua maheleL(jlei a aku iniiia o lakou i ka Poukolu iho la. la Kapona poo Paka, he $500; i na kr»pena makai, $rOO pakahi; a ia Holi a me Lo. kanā na makai i ku ai i ka j:oka floo -A i n« makai ihu he f25 pekahi oki ka īio ka hoi Tko makou mau keouiiuana'He mea puhi kika wale uo i«. Wj aho no iat

Mawaho. ae o ay. iuoa . elua a makou i'hoike aku ai uo ke kulana llamuki\ ma kela helu aku nei, elua mau iuoa huu ae e lohelc»heia uei, oia o Timi Mart, peresklemi n moho hoi iij kii Ligi Amepika, a o kekahi iho u Kale ' \Vilisoua, he mea 110 ku aoao Alii. Oka $ua uiai keia a ou olelo aaa. u keia la, koe nae hoi ko niakou hooiaio loa aku i ka eiaio aia uo a " ikemakaia ,ae. iie 127 poe lapaua i hoea mui nei nia ka mokumahu Kuokoa i a* ole ia e ke Aupuiīi e pae mai, oiai nae hoF ua ioaa 110 ia lakou na palapala kikoo dala j, ko lakou hanako maanei no $50 a. keu aku. I ka Poaono uei i komo āe ai he noi palapala kuu kino no Kekahi o lakou a ua ku ae imua o Lunakanawai Kaapuni Kupa ma ke keena. 0 ka palapala mua loa keia o ia ano i hoopukaia ruai ka pau ana oke kanawai koa. Ua lawe aihueia he wati pakeke na ka wiliki ekolu o luua o ka mokumahu Kuokoa i hr>lo aku la i ka Poaono nei. Ua hoike ae oia ma Ka hale .oia o Kamakele, he wahine 1 kekahi po kahi i iuu ai a ona, a i ka pau a»a o ka oua aia hoi ua lilo kana wati. Ua hopuīa o Kamakele, a ma ka ninauia aua ua hoole ka wahiue aole oia i ike, o na dala elua o loko o ke eke kana i lawe. Aole i loaa ka wati aliala wale aku .la oia. Ua huli hoi mai ka moku okohoia Gehede i k&kahiaka Poakolu iho la t uiamuli o ka ioaa ana o kekahi ulia poino oiai oia e holoholo aua mawaho ae nei o kakou, malalo o na hoekele ana a ka malamamoku. 0 koua kapeua ua ns>ho uo iuka nei. Aia he enau puka noi ekolu oia koua aoao, i ka ihu, he hana na kekahi p< e iuiuu kolohe a uu uianao wale ia uo ua kela poe haole ekolu uo i hopuia ai ma ke auo lioohuoi ua lakou i puhi malu i ke ahi he mau pu!e mamua aku. Ela oia ke hana hou ia nei. Oiai o luUnela makai Haka e hoihoi aua i kekahi mau haole holo tualu o ka uioku okohola Gehede iluua o ka waapa i ka Poaha iho la» ua ulu ae he wahi mauao ano e iioko o ua haole a hoomaka ae ia £ * loaa pouo o Uiko a" hiua %ua ilalo» a he peku mahanahana hoi ka i liaawiia aku 1 kahi kapeua makai kaulio iaja i hoao uiai ai e leie maiuua oua haole A e ole ki uui o ua poe kokua makai o ka uwapo o Burua ma, iua aole e paa kela po* hao*e. Ua hoao ks makai e iawelawe ;uo t pela m«. ko makou luhe.