Ka Makaainana, Volume III, Number 7, 22 April 1895 — Page 7

Page PDF (853.21 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  In Memory of Edmund Y.M. Fu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 22, 1895                7

 

NA AINA MAMAO.

Na Lono Huikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao Nei.

 

Luai Pele Hou i Poha Ae.

 

            Aia iwaeuakonu o kekahi apana kanu kope o Mekiko, ma ka apana o Vera Karuza, ua puka ae he ahi luai pele maluna pono iho o ka puu oioina o Orizaba, he lua pele kahiko no i moe malie no kahi wa loihi. He 100 ka nui o na wahi e puka mai ai o ka uwahi, a ua hoonaueueia hoi ia wahi ma kahi o 100 mile ke anapuni. Nui ka pioloke o ka lehulehu e noho la ma Coroboda, Orizaba, Kalaha, a me kahi mau pupupu kauhale kokoke aku. Aohe i hopohopoia na mala kope, no ka mea, aole i kiola lehu ae ka lua, a aohe no hoi i kahe ka pele. He hoailona hiki mua paha keia no kekahi popilikia a hoopoino nui i kekahi mau wahi o ia aina.

 

Loaa Lanakila no na Poe Beritania.

 

O kela mau pualikoa Beritania i hoounaia ai no ke kokua a hoopakele ana ia Sitirala, Afeganitana, ua hoauhee aku lakou i ua enemi me ka loaa o 500 poe i eha a make. Ekolu aliikoa Pelekane i eha kukonukonu loa a eha hoi i ano palanaiki iho, a he ekolu poe koa i make loa mai kekahi mahele hookahi wale mai no, me ka manaoioia no nae hoi ke loaa pono ae na hoike e oi loa aku ana ua poino. Me ka huluaa loa i lele kamoko aku ai na mahele koa Sekotia i na wahi pale kaua a ua lilo mai kekahi mau kulana lehulehu ia lakou me na elau pu wale no. Ua koho wale ia he 12,000 ka nui o na enemi.

 

Hoaano Sepahia ia Amerika Huipuia.

 

            Ua koi ae ke Aupuni o Sepania e kauoha aku ke Aupuni o Amerika Huipuia e hoi kona Kanikela-Kenerala Wiliama e noho la ma Havana, Kuba, a ua olelo ae ua kanikela la i ulu ae keia mamuli o kona koi ana e hookolokoloia na poe Amerika e paaia la ma ke ano he poe pio kaua imua o na aha hookolokolo kivila, a e paleia hoi e na loio. "Aole loa e hiki ia lakou ke hooweliweli mai ia'u," wahi ana. O kahi hilu nae boi, ua ae o Sepania i ka Amerika Huipuia koi e hookolokolo koke ia he elua mau kanaka Amerika i hopuia maluna o kekahi waapa uuku, ma kahi kokoke ia Sanatiago, no ke kumu hoopii o ka hoopae ana aku i na lako kaua no na poe kipi o Kuba.

 

Hoohalike Loaa no Amerika Hui.

 

            Ma kekahi hoohalike ana a ka Oihana Dute o Amerika Huipuia i na loaa no ka hapalua makahiki mua malalo o ke kanawai dute a Makinele a me ka Wilisona kanawai dute, ua ikeia ua aneane e 25 pa-keneta ka oi ae o ka mea hou i ko ka mea kahiko. He $64,786,541 ka huina malalo o ka mua, a he $79,686,456 malalo o ka hope. Aole he malama hookahi i haule iho ai o na loaa o ka mea hou i ko ka mea kahiko. Nolaila, aole wale i hoemiia mai ka lilo o na waiwai i ka lehulehu, aka, ua hoomahuahua loa ia ae na loaa o ke Aupuni.

 

Ke Kaua ma ke Komohana.

 

            E koi aku ana o Iapana e ukuia ae ke koi poho ma ke gula. E waihoia no keia gula ma ko Iapana aoao pomaikai ma na kahua piepiele dala o Europa. Aole paha keia he hoike ana mai e lawelawe aku ana o Iapana i kona mau oihana ma ke kahua dala gula, oiai, he hoopilikia ana no ia iaia iho ma ke kalepa ana, no ka mea, e hoomau aku ana no paha o Kina ma ke kahua dala sileva.

            Ua ki hoomau aku na Pake ma Hui Kana i kekahi hae kuikahi kuikawa i hoounaia aku me kekahi elele no ka hoike ana aku i na Pake ua kukalaia ae he hooki ana i ke kaua.

            Aia na Pake ke auhee la mai Foamosa Hema a holo iloko loa a me Honokona. A ma Suatao a me Kanatona, ke liuliuia la na kue oolea ana aku i na poe e komo kue aku ana ia mau wahi. He 30,000 koa Pake e noho la iloko o na papu ma Taiwana-Fu.

            Maraki 21 i lilo ae ai i na Kepani ka Mokupuni Fisa na Paemoku Lawaia (Pescadore), a i ka la 24 ae i ka Mokupuni Panagu. O keia na mokupuni nunui loa o ia paemoku, aia mawaena o Foamosa a me Kina. He keehina hou keia a Iapana e loaa ai ona mau wahi e hoohoa aku ai no ka lawe pio ae ia Foamosa.

            Ua paa na nuku o na awa o Tamasui a me Kilana, ma ka hikina-akau loa o Foamosa, me na topido.

            Nui ko Iapana hoehaeha a hookaumaha loa ia e kela hana a kahi kiena e lawe i ko Li Hana Kana ola. Ua hoolaha ae ka Emeperoa i kona kue i keia hana, a peia pu no hoi me na luna oihana a pau malalo aku ona, me ko ka Emeperoa hoouna ana aku he elua o kona mau kauka loea e lawelawe lapaau i ka mea poino. Ke pii mau ae la nae hoi ko Li Hana Kana oluolu. Ua aponoia ko Li Hana Kana mau palapala hookohu a hoomana lawelawe hana.

            Hopohopo loa ia ka loaa io ae o ka maluhia mawaena o Kina a me Iapana, no ka mea, ua oi loa aku ka eena o ka manao ake hakaka ma Iapana. No ia mea paha hoi e hopohopo ai ia Aupuni i ka hooki ae i ke kaua, o ulu ae auanei ke kaua kuloko iloko ponoi o ia aina.

            Aohe no i hoaano loa aku na Pake i ke kue ana i na Kepani ma ka lawe pio ia ana o na mokupuni Panagu a me Fisa, a ua maalahi no hoi ka lilo ana mai. He eono mokukaua Iapana a me 3,000 koa i hooleleia malaila. Elua hoouka kaua a ua a lilo mai ke Kakela Makuluga, a ekolu Pake i make me kanaono poe i pio. Hookahi i make a umikumamaono i eha o na Kepani.\

            O Foamosa koe a lilo ae ia Iapana, alaila, neaha aku ana la ka Kina hana ma ia hope aku ke hololea ole ae ke kukai ana no ka maluhia. Ua akaka loa ko Kina nawaliwali haalele loa imua o kona hoa mokomoko.

 

Koi a Enelani ia Nicaragua.

 

            Mai Feburuari 25 mai e heluia ai na pule ehiku, ka manawa a ke Aupuni Beritania i haawi aku ai ia Nicaragua no ka hookaaia aku o kela koi poho o £15,000 ma ke dala maoli, e like me ka palapala olelo hope loa i waihoia aku imua o ia Aupuni o Amerika Waena ma kela la maluna ae. O kekahi no hoi i koi pu ia aku ai ia wa like, oia no ka hookohuia o kekahi papa komisina no ka noii, nieniele a ninaninau pono ana i na poho i loaa i na kino a me ka waiwai o na kupa Beritania i kipakuia mai ka Aina Makika aku. A mamul@ hoi o na olelo ma ua palapala hope loa la, na Beritania Nui e koho i hookahi o na elele, na Nicaragua hookahi, a na laua a elua e koho i ke kolu, aole nae hoi he makaainana no kekahi o na Aupuni Amerika. No kela mamala olelo hope paha hoi ko Amerika Huipuia mea i piena loa ai, me ka manao ua komo pu oia iloko o ia olelo ana; eia nae hoi, ma ka hoakaka a Eala Kimibale, Kuhina o ko na Aina E o Beritania Nui, aole loa pela ka mea i manaoia, aka, o na Aupuni Repubalika e ae o ia Hapapoepoe Komohana ka i manaoia. Ua oolea no keia kumu i koiia aku ia Nicaragua, a ua makaukau hoi o Enelani me na mokukaua e hooko aku ai ia koi ana. Ua lonoia ua ku aku ka mokukaua Roiala Ata ma Panama, kahi hoi o na weli moana hou o Enelani, eia nae aohe keia lono i hooiaio loa ia. A ua olelo ae hoi na poe i maa me na loina o ke kulana ina e hana aku o Enelani me ka hooikaika e hookikina ai i kaua koi, alaila, e haawi ae ana na repubalika Amerika Waena a pau i ko lakou kokua a kakoo ana no Nicaragua.

 

Na Hunahuna Laulaha.

 

            He hoopii kue ka C. A. Sepekela i kona luaui, Kalausa Sepekela, no $3,000,000 palia na poho no ka olelo epa a hoinoino wale.

            Ua hooholo ko Aigupita ahakuka malu e hooloihiia aku ke alahao a hoea i Asouana, i mea e ho@i aku ai i na pomaikai kuloko o ia aina.

            Ke puka ae la ka aila honua ma kekahi ala maa mau i ka heleia ma ka apana o Sana Benadino, Kaleponi, a ua lilo hoi ia i mea kamailio nui ia ma ia wahi.

            Mamuli hoi o kekahi louo hoopunipuni ua make ka Moi o Beritania Nui, i hoopukaia e kekahi nupepa o Ausetina, Tekasa, ua hooholo lokahi ae ka Hale Lunamakaainana o ia Mokuaina i kekahi olelo hooholo hoa'loha'loha.

            Ua hoopaiia ka lunahooponopono o kekahi nupepa o ke kulanakauhale o Mekiko no ehiku maluma hoopaahao a e uku i $200 no ka hoopuka ana i kekahi manaopepa kue i ke Kuhina o Guatemala.

            Nui ka hooikaika o ka Moiwahine Kahu Aupuni e hooholoia ona kanawai e kinai loa ai i na hana hoohakaka bipi kea maloko o Sepania. Aia imua o ka Ahaolelo ma Maderida e noonoo ia la kekahi kanawai no ia mea.

            Ua oleloia he poe mahuka mai na lima aku o ke kanawai kekahi poe lala o ka Hui Aila Setanadada (Standard Oil Co.), kela hui aila-mahu nui, oiai, ua pau ia poe i ka hoopilia no kekahi wahi hana ano kapakahi, a aia nui ka i Tekasa.

            Ua uku aku o Sana Dominigo, kekahi repubalika o Amerika Waena, i ke koi poho o $60,000 a Farani, no ka malama ole ia o ka maluhia o kona kanikela i pepehiia a make. Ua maikai hou ae na launa ana mawaena o laua. Ma ko Sana Dominigo aoao hoi, me ko Farani koi ole ua ki pu ia kela mea nana i pepehi ke Kanikela Farani.

            Iloko o na la mua o Maraki aku nei i make ai o Charles Frederic Worth, ke kane hana lole wahine kaulana loa o ke ao nei ma Parisa. He pelekane oia ma ka hanau ana, a he hoonoho hua kepau kana hana mua i ao ai, aka, ua waiho aku oia ia hana no ka makemake ole e lepo na manamana lima. Mahope iho komo oia iloko o kekahi halekuai e hana ai, a ia wa i komo ai ka noonoo hana paikini iloko ona, a holo ai i Parisa a hapai i ka hana ona i kaulana ai. Ua haalelo iho oia he elua mau keikikane a na loaa like ia laua keia haawina o ko laua luaui.

 

            He oinaimai ko ka wiliki kekahi o ko makou mau paahana, pela paha, paa(1)ole paha