Ka Makaainana, Volume III, Number 8, 29 April 1895 — Page 2

Page PDF (875.23 KB)

This text was transcribed by:  Betty Yang Green
This work is dedicated to:  Awaiaulu

HONOLULU , OAHU, POAKAHI, APERILA 29, 1895.

 

NA MOKUPUNI.

 

Mau Lono Huikau mai na Apana.

Kuwaho mai o kela Aupuni.

 

Nui ka Ua ma Hana, Maui.

 

            Ma ka la 16 o keia mahina, oia ka Pualoa, nui ka ua a me ke kahe pu o ka wai ma Hana nei, he nui hoi i ike ole ia mai kahiko mai.  Ia poi ho lilo ka uwapo o Waiohouu a me ka uwapo o ka auwai hooholo ko o ka mahiko o Kipahulu, mauka o ke kahawai o Oheo.  Aneane no e lilo ka uwapo o ke alanui hele o ia kahawai hookahi no, a me ka ikaika pu no hoi o ka makani.  Lele liilii ke pili o na hale hana o ka mahiko o Mokae.  Ian i hala ka hora ina ua nui ka pilikia.

                        P. KAUIMAKAOLE.

                        Makaalae, Hana, Maui.

 

Pau i ke Ahi a Make Loa.

            Ma ka po o ka la 10 iho nei o keia mahine, ua manu ae la na alelo ana ole o kea hi i ke kino o ka hapauea Olepau.  Ua hoomaka ka a ana o kea hi ma na wawae a pii loa i na lima.  Ua papaa ke kino mai luna a lalo.

            O ke kumu o keia pau ahi, mamuli no ia o ka huli ana o ka ipukukui oiai oia e hiamoe ana.  Ua kukuluia ka ipukukui ma kahi kokoke i na wawae, a i kona wa i oni ai pa aku nein a wawae i ka ipukukui a huli mai la a hanini ka aila, a o ka hoomaka no ia o kea hi e a i kela wa.  Ua pulu na wawae i ka aila a hikiwawe ka a ana o kea hi maloko mai o ka lolewawae me ka a ole ia o ka lole.  A oiai no kea hi e a ana ua loaa aku la ka paku makika, a e hoomaka ae ana ka a i kela wa a loaa no hoi i na lima kokua.  Ua huki ia mai ka paku e Koa a laweia e hoopulu i ka wai a hoouhiia aku la maluna o ke kino o Ole pau, a pela i pio ai ke ahi, ina ua “pau pulu, aohe lau kanu.”

            Ua heluia keia O’epau iloko o na hora o ke ahiahi, a pela no me kana wahi kunono.  He eha ko lakou nui iloko o ia mau hora o ke ahihi, oia me ekolu mau moopuna awaawa.  Ina aole keia lima kokua, ina ua lilo ae keia inoa Olepau a o Ohipau.  Ua manaoia aole oia e hoopumehana ana i ke koena o kona mau la me keia kea no.

                        E. W. KAUNAMANO.

                        Waipio, Hawaii, Apr 12, 1895.

 

Anoai Mea Hou o Kau Hawaii.

            Ma ka Poakolu, la 3 nei, i noho ai ke Kau Kaapuni o Kau nei ma ka Hale Hookolokolo o Waiohiuu.  Me ka la 2 ka hiki ana mai o ka Lunakanawai me ke kakauolelo mai Hilo mai.  A o ka Hope Loio Kuhina a me na na loio e ae, o a ka Malulani mai lakou.  Aole no he nui loa o na hihia o keia kau, ekolu no hilia kiure; o ke kolu nae o na hihia na waihoia no ke kau o Kohala, oia ka hihia a ke Aupuni kue ia Kuaimoku.

            O ka hihia mua i noho ia e hoolohe e ke kiure Hawaiia, oia na poe hoopahu i’a me ke g ana pauda o Puako, Koahala Hema.  He hihia keia mai ka Aha Apa na mai a ua hoopaiia he $25 pakahi o lakou ekolu me na koina.  Hoohalahala loa i ke kiure a make hou lakou ma ka hoopaiia ana he $50 me na koina.

            O ka hihia o Beni Paakai, mai ka Aua Apaua mai a J. H. Waipuilaui i ka makahiki i hala a hoohalahala i ke kau kiure o Kohala.  Mai laila mai i hoihoi ia mai ai no ke kau o Kau nei, he moe paewa me Waiiuu Kekaula.  Imua o ke kiure ua ahewaia oia, olai hoi ka wahine ua uku mua i koua hoopai i ka Aha , a o ke kane wale no ia e hoolalau nei.  Ua hoohalahala hoi i ka Aha Beneko.

            Hihia o ke Pukiki kuai waiona me ka laikini ole.  Hoohalahala mai ka Aha Apana o Kona.  Imua o ke kiure ae i ka hewa a hoopaiia he $100 me na koina.

            Hihia hoopahu i’a mai Koha la mai no, he hoohalei ha i ka hoopai palalua ia no $50 me na koina a me ka hoopai paahao.  I nua o ke kiure ua hoopauia ka hoopai paahao.

            BEPE MAKE I ka makuahine a me ke kaikamahine e hoi ana mai Pahala mai me ka bebe, a mawaena o Hilea a me honuapo make iho la ua keiki la, oiai, aia oia iluna me ka makuahine o ka lio, a o ke kupunawahine o ka bebe helewawae no ia.  I ka ike ana o ka makuahine na make kana bebe, pane aku nei ia i kona makuahine, “Ua make o bebe.”  I nana aku ka hana ua make io.  Iloko o keia wa uwe aenei ka makuahine “auwe kuu keiki.”  Pane aku nei hoi ke kupunawahine, “Mai awe oe, e pule kaua.”  “I ka pule no hoi o Liliau a make,” wahi a ke kaikamahine i pane mai ai Hoi mai nei laua ma kekahi kauhale a kaheaia aku nei e hookuu i ka bebe ilalo, a eia ka olelo lea i ke kupunawahine o ka pane ana mai, - “E ala mai auaaei, uwe mai”  Mahope iho hookuuia aku la a waiho ilalo me ka manao o’ka mea hale he keiki ola, eia ka auauei ua hala mua i Kau i Palahemo.  O ka makuakane o keia keiki aia no i Pahala, o Aa, a o ka makuahine, o Kumaiku.

                        P. I. PUAIKKA.

            Kau, Hawaii, Apr. 13, 1893.

           

            O kekahi o keia poe Kepani ekolu i make ai i ka ai kuhihewa ana i ka o puhue, i ka wa i kanuia ai ma ka ilina o Makiki, hookahi o lakou i kanuia a koe ke poo iluna, mamuli ka o kea o a ke kauka Kepani no ka manao aole ia mea i make loa.  Ua hoikeia aku ka lohe no keia mea i na poo Aupuni, a ua kauohaia e kanu a ualo loa, a ua hauaia pela.

 

Hana no ka Imina o Kahi Pono.

            He mau pule i hala ae, ua hele aku o S. Malakiele Pedero, o uka e Kahlu, ia Kimo Pele kane a kuai aku la i na hao mikini a me ua apina hao waiho ale e ae ma kona pa haua makai o alanui Moiwahine, Honokaupu.  He elima tona ka nui, a ua lilo mai nu ka $8 o ke tona, a nana ponoi no i wawahi iho a hoolilo aku ma tona hookahi.  Ua loaa no kahi ola o ka imi ana iloko o keia mau la makapooiuoiu.

 

Kuai a ke Komisina.

            Poalima, la 5 nei, hora 10 a. m., ma kea lo iho o Aliiolani Hale, ma ke kauoha a ka Aha Kaapuni ma ka hooponopono waiwai, hoo liloia aku ai e ke Komisina a ka Aha i hookohu ai kekahi mau kuleana i mahele ole ia o kekahi poe keiki oo ole iloko o ka aina hui o Kapaliluahine ma Manoa.  O ke kuleana hapalua o na moopuna (2) a Akona, lilo ia Ikaaka Teseti no $95; o ko na moopuna (2) a Meka, ne elua hapakolu ia, ua lilo ia Solomona Mahelona no $150; a o ke kuleana holookoa, hoi o na keiki (2) oo ole a Samuela Mahelona i make, ua lilo no ia Solomona Mahelona no $140.  Ua pili no i keia hoolio na kuleana o na wahine ma ua loaa, me ke kuleana wa ola e F. Meka opio.

 

            E hoalaia aku ana ka i puali kaualio no ke Aupuni, he 35 ka nui o na lala i manaoia a i na lala no ko lakou mau lio a me na pono o ka ho.

            Haunaele Ewa i ka Moae, ka aha hooniniu wawae a mea ma i ka po Poakolu iho la.  O ke kumu, no ka pahee loa o Eva i ka welowelo.  Nani kela!

            Eia ke hele nui nein a Pake e kii i na palapila ae e hoi hou mai, no ko lakou holo aku ma ke Kopet ei e ka Poakolu iho ke au mai mai Kapalakiko mai.

           He kamalii ka makou, wahi a Boki; aole ka i kupono no ka hana hoolaha nupepa.  Ka! He kamalii hoi paha ia, naka ou mau kuli, helelei ou mau lauoho.

            O kekahi o ua moku kalepa kiapa nani loa e paa nei malalo o ka hae Hawaii, oia no ka moku Paeaina Hawaii, i ku mua loa mai ai ianei i Iune 17, 1893.  He kokoolua oie no ke kiapa Keoni Ina.  Ua oi aku ka nui o ka in a hope i ka inoa mua.  He 4400 tona lanahu ka nui loa I laweia e ka inoa hope a he 3300 hei e ka inoa mua.

            Novemaba a hala i uku aku ai ke kapena o ka mokukuna kiaha Aloha i kekahi hoonai o $500 i ka Luna Date Nui o Kapaiakiko, malalo o ke kue no ka lawe ana aku i kekahi heluna kika mai nei aku me ka hoopaa ole ia ma ka palapala hoike o ka meku.  Ma ka moku nahu Kina o ka la i nei i loaa mai, ai ka lono iaia ua kauoha mai ke Kuhina Waiwai mai Waaioohina e hoihoi hou ia mai ia mau dala iaia, a mamuli hoi o ia lono i olu pono iho ai ua kaaka la.

 

Na Nupepa Kepani o Kakou Nei.

            Eha mau nupepa Iapana e hoopuka mau ia nei maanei, elua puka la a eloa puke pule.  Aia ke keena o elua iuka o Peleula, kihi o na alanui Nuuanu me Kukui, a he elua ma Aieuui aenei, aia iluna o ka halekuai o Kiulana Ma mamua, alanui Nuuanu aenei.  Ke loheia ke kaui o ka bele liihi me he hele kaa hau kiliua la, o ka eleie ia o na nupepa puka auwina la.  O ka halepai o uka, aia iluna o ka pohaku e pai ai e like la me na nupepa Pake, a o ko kai nei hoi me na hua kepau no.

 

            Mamua aku o ke awakea Poaono, ia 10, i hopuia ai kekahi Pake me ka heluna kepau nui lala a no ka hiki ole hoi kahi lala ke hoike pouo ae i kahi i loaa ai iaia.  Ua olelo ae oia e hoao ana oia e hoolilo aku.

            Ua lilo ka aelike o ke pai ana i ka hoolaha a ka Luna Auhau no na poe hookaa ole i na auhau waiwai i kekahi o na nupepa Pake, a ua lu hele ia iho nei.  No ia mea hoi, ua pii ke kai o na nupepa namu ina ko ke Aupuni aoao.  Ia lakou iho la no ka hoi ia.

 

E. M. NAKUINA

KOMISINA O NA ALA LIILII A ME

NA PONO WAI.

            Not ri lehulehu a he Agena Haawi Palapala Ae Moe no Honolulu nei.

                        KEENA HANA: H-iu 248, Alanui Kalepa.   Dk 3-1mk.

 

J. K. KAHOOKANO

LOIO a he Kokua ma ke Kanawai.

KEENA HANA: Alanui Kaahumanu, Honolulu.      Ian 8, ’94-1mk.

 

OLELO HOOLAHA

            O ka pono lawa a i haawiia i na kanaka e ka me nona ka inoa malilo iho aie kona hope paha, no ka lawala ana ma ke kai a Hoonouliuli, Apana o Ewa, mokupuni o Oahu, ma kei hoopunia.

            Apr 15 4 unw              C. L. Opkins.

 

            OLELO HOOLAHA

            F hooneeia aku ana ke KAA LIO LAAU PAMUNIU ma koa om Ewa

                                    J A VICTOR

 

Ahahui Kokua Manawalea o Honolulu.

            Ke hoihoia aka nei ka lohe I na mea a

 

 

Ahahui Kokua Manawalea.

            Ke tonoia aku nein a Ahahui Aloha Aina a pau o na Paeainai i

 

HALEKUAI LOLE NUI.

GOO KIM – Ahnui Nuuanu

 

E