Ka Makaainana, Volume III, Number 8, 29 April 1895 — Page 5

Page PDF (886.77 KB)

This text was transcribed by:  Royce Sonnenberg
This work is dedicated to:  Kenneth & Doris Fukuya

Ka Makaainana.

ua hoomaopopo oia i ka mea oiaio maoli.

Aole nae hoi makou i manao ma keia ae la e @pino aku i na poe i waieia iho nei i poe kuire no nei kau iho, aole loa pela oiai, he lehulehu na inoa a makou i ike iho he poe wale no ua kupono.  Ua liko ka hana wae kiure i mea hana nui i keia wa, a pela i loaa ai na poe o keia kau ae.  E like no ka hoi me ka manao kaulike o nei lunakanawai ma kana hana imua o kana A@a, pela no hoi me kona ma nao.  Pololei!

O ka mea i noho loihi ai no 25 makahiki ma ke ano kanekela no Hawaii nei m@ Galasagao, Sekotia, ua haalele mai nei oia ia kulana i ka hookohu hou ia a@a aku nei e keia Aupuni, nona hoi ka inoa o James Dunn, kekahi o na poe kalepa koikoi o ia kulanakauhale.  Ua hoounaia kona hookohu a ia Kanikela-Kenerala Hapakini ma Ladana, a ua loaa pu aku no hoi ka palapala ae e laweiawe ia oihana mai ke Kuhina aku o ko na Aina E a me ka Haku Kiaaina o kona kulakauhale, a ua pane a@u oia ia laua ua hiki ole iaia ke ae aku e lawe ae ia oihana mamuli o ke ano o ka hana i hookahulihiaia ai o ke kulana Aupuni Moi.  A loaa no ka hoi ka hoihoi ole ia e ko waho, ole loa aku paha hoi lakou nei i ko ka aina nei a i ko ke alo ponoi no o lak@u.  E mea no paha a he maunu i@o.

Lohe mai nei makou aia ka o Samuela Nolena ke hoohulihuli la i kahi poe o Lahaina, a ua huli io aku o ka kahi poe a inanaoio i kana mau palau, o ka hana ana i alelo pelu ai, oia a me Kale Kalaka, Hanale Bakalamana a me Kale Warena, he apana hana pakahi ka ia i kauoha@a ai ia lakou paka@i pela e hana ai.  I@a o keia i@ kana palu e lu la, aohe e@a aku a koe mai, a mai no a puni aku.  Nawai i kauoha ia lakou e kumakaia i na hoalahui a me ke Aliiaimoku, i wahi e pakele nui ai o @a kani-ai?  He mea maopopo loa aole na Amerika Huipuia, aole na ke Alii, a aole no hoi na ka@i mea e ae, aka, na ko lakou manao hohe wale iho no.  Hele loa pela!

 

Me ia lono ae la no i lohe pu ia mai ai ua ko-o ka pili'na o na launa hoa'loha pumehana ana mawaena o na o Kamu a me Wiliama Waita, a ke ninini ia hoi o Bila i kana' aila iwaena o ko ka Malu Ulu o Lele poe he mea makehewa ke puni aku i kela palau.  Pololei no!  Mai oi loa aku no ho@ paha ka pono ina i ko ka makemake o kekahi poe @ ake ai e hookoia ka hoopai o ka make maluna o ia poe kumakaia, ina no la hoi o ka pau loa no ia.

 

Nui na lonolono ho@ono kaua o keia mau la, a o ka oi loa aku mai Maui mai.  Aia ka o Samu Nolena ke paipai hou la, a ua hoopaeia ka hoi na lako kaua.  No makou iho, aohe o makou hilinai e loaa hou ana kahi poe e puni aku ia Kamu, a he olo loa hoi ka oiaio no ka hoopaeia aku o na lako kaua.  Makia na ke@ahi paha o na ki@ o ke Aupuni keia mau houpuupu, i mea hoi e loihi aku ai ka lawelawe oihana ana a me ka ohi n@au mai i na opihi @oko o keia mau la nele a hune a makaponiu'niu.  Oia no!

 

Ea, mea e hoi ko lakou nei @na ae piha hauoli i ka la hanau o ke "aimoku" o Ka Leo a me Ka Oiaio, ke moe la kaoo o na hookupu mai na welo mikanele wale aku no i ka piha ana o ke 51 o na makahiki 'a 57 paha hoi e like la me ka mea i hoike ai ia Komisina Balauna, a i ole ia, he eono paha makahiki ka paewa ae.  Kupaianaha no hoi paha.  O na hoohiwahiwa ki pu aloha hoomaikai pili oihana, a pela aku, a ka nupepa Pi Ki Adavataisa i kehakeha e ae ai no ia la, aohe i hoea ae, nele no a nele loa.  I ka ninauia ana aku hoi o kekahi aliikoa o ka Piladelepia e kekahi mea kakau o ka nupepa Buletina, ua pa@eia aohe lakou i ike ia la, oiai, aohe no hoi ke Aupuni i malama, a ina hoi ua malamaia i ke au o ke Aupuni Moi, he hana no ia i kuluma iwaena o ia ano hooponopono Aupuni ana, aole loa nae hoi iloko o ke au Repubalika.  Oia maoli no paha; pololei loa!

 

Mau Opio i Uoia a Paa

Ahiahi Poakahi i hala ma ka lu@kini o Malieokamalu, i uoia ai e ka Epikopo o Panopolisa o James Olds, Jr., (Kimo Olo opio) ia Misi Nalani Akaka.  Ma ia hope iho, ua malamaia he a@ahoolaulea me na mea ai ma kahi noho o ka makuahine, ma Peleula aku nei, ma kekahi hale hou i kukuluia no laua.  Aia aku nei l@@a ilalo o na pali hauliuli o na Koolau, ma kahi o ka makuakane o ke kane, ona o ka hale inu rama Emepaea (Nekina), kahi i hoohala ai i na la makamua o ko laua nohe mare ana no elua paha pule a u hoi mai.

 

Hora 7:30 o ka po Poaha iho la i hopuia ai o Wagana, he ma kaikui, no ke kalaiwa i ko@a kaa me ka ipukukui ole.  Ua hookuuia mai oia malalo o ka @ona o $25.  Imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, ua hoopau wale ia kona hihia.

 

NA HOHONO UWAHI

 

Mau Houpuupu Kaua no ka Manawa e Nee Nei.

Poakahi i hala i hoike hou ae ai ka nupepa Pi Ki Advataisa aia kahi poe o Lahaina ke liuliu la e hoala ae i ke kipi i ke Aupuni malalo o ka Samuela Nolena alakai ana.  Aole ka keia mau hana malaila wale, aka, aia aku no ka a ma kekahi mau wahi e aku o Maui.  Ua palahalaha loa aku ka keia hana hoeu kipi ma Hawaii a ma Kauai.  Wahi a ka loheia mai na Hanale Balauwina, a i ole @a, na Hona o Lahaina mai nei keia hoohaili a houpuupu.

Ua lohe mai no hoi makou ua loaa mai nei ka na lono maopopo loa i ke Aupuni ua hoopaeia ka na lako kaua ma kekahi mau wahi o Maui, a ua lako pono hoi ko laila poe.  Ma ko makou aoao hoi, aohe o makou wahi hilinai iki no keia lono kipi ae o na oiwi, no ka mea, ma ka hoike mai a kekahi makamaka mai nei o laila, aia ka hopohopo a@a a kekahi po@ haole kuonoono o laila mai ko lakou poe mai @o o ke ano like, aole loa hoi mai na oiwi mai.  Oia maoli no paha ka pololei a me ka oiaio.

He lono okoa no hoi kahi, oia hoi, ua ikeia ka na kukui hoailona iwaho loa i ka po Poalima nei me he la mai kekahi mau moku hali lako kaua mai paha, a ua paneia aku no ka mai luna aku o Laeahi a me kekahi mau puu a lae kahakai e ae.  Ua hooliloia ka ia mau hana ana i mea hoolauwili loa i na kiai po.  Eia iwaho o Waikiki a me ia mau kaha aku, a ilalo hoi o Moanalua a me Ewa, kekahi poe kiu e maau hele nei o na po, a he ole no na mea loaa iloko o ka makaala loa ia.

Emoole no hoi ka lonoia ana ae i kakahiaka o nehinei ua paaia ke Kalaudine e ko Maui poe.  No ka ike ole ia ana paha ma kona uwapo ke kumu o ia mau lawe olelo aua, a ina no hoi i leha ae na maka o ko kakou poe ake i ka "nunu aku a nunu mai" ma ka uwapo hoo lele bipi, ina no ua ike nui, no ka mea, ua pili mua mai no a hooleleia na ohua, holo ae ai no kela huli ma Ewa ae o Kou nei.  Maila oia a ka hora 9 paha, pili hou ae i kona uwapo mau.

O kekahi ka @ na lono e ae, aia he 80 poe kanaka ma Kula i Lako pono mo na pu a me na mea paahana.  Auwina la Poaono nei hoi i wawaloia ae ai ua lono ua oehu mai la ko Maui poe, a ua hoounaia aku nei ka Eleu me elua pukuniahi a me 30 poe koa ki pololei.  O kekahi oleloia i holo aku nei e hopu i kekahi mokukuna @ kalewa la malalo ae o Maui, a i ole ia, o Kahoolawe a me Lanai, pela ka mea i loheia mai nei ma ka Mokolii.  Haohao no la hoi ka loaa ana mai o keia lono i lauahea ae ai i ka auwina la Poaono nei, me ka oleloia na kekahi mokukuna liilii i lawe mai; aka, ua maua hoi makou na kekahi mai paha @@ na manu-ku lawe palapala.  @@ nei kakahiaka i hoi hou mai a ka Eleu, aole nae hoi na mea p@@hana o luna ana i lawe aku nei, o ka lonoia mai nei no ia.

Ua lio na lono houpuupu kaua e kakou nei i mea hoakaaka loa ia e ko Maui poe, a he mea hou hoi ia ia lakou.  Lehulehu na poe o Maui eia ianei, a ua hoole mai na poe i hui mai me makou i ka oiaio ole o keia mau lono, a ua ike ole loa hoi lakou ma o, eia nae hoi ianei ka puia a me ka hohono.

 

Palapala Noi no ka Huikalaia.

Poalua iho la i holo paukiki a@ ai o Misasa Ema Defries, wahine a Hanale Kipili, maluna o kekahi kaapio no ke noi hele ana i ke kakauinoa mai o na wahine i kekahi palapala no@ imua o Peresidena Kole, no ka huikalaia mai hoi o na poe pio kalaiaina e paa nei.  Ma ka olelo haole wale no ua palapala ia, a ua lehulehu no ka na inoa i loaa, wahi a ko makou lohe mai, @e 200.  Ua hoomaka aku ka oia mai ka bora 10 A. M. @ ka hora 5 P. M., o ka hopena iho la ia i loaa iaia.  Ia ahiahi iho, hora 6, i hoea kin@ aku ai oia ma kahi noho o ka Peresidena, ma alanui Ema, a ua waiho aku i ua palapala la imua ona, a ua paneia mai aia a noonooia e na Ahakuka.  Ua manaolana ka na poe noi, oiai, o ko ka Peresideka la hanau ia, e oluolu oia e ae mai i ke noi haahaa a kona poe noi e uwalo aku aua iaia.  Mai kekahi mea mai no hoi makou i lohe mai ai ua hoea loa aku ka oia i kai o Kakaako, i na wahine a na pio e malamaia nei malaila, a ua loaa aku oia i kekahi mau @omite wahine o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui, a ua kaiehuia mai ka, u@ koe aku nae hoi ka oiaio loa o keia mea ia makou.  Ua oleloia mai ka oia he hoohuiaina ka manao o ua palapala la, oiai, nawai la oia i kauoha a i hoomana e hana ia hana, koe wale no paha aia a na ko ke Aupuni aoao mai, a me he la pela maoli io no ke ano.  Lehulehu loa ka na wahine i kakau i mi@i nui maho@e iho, aka, ua lohi loa a ua hala @a wa pono, no ka mea ua lilo e i o.  I ka awiwi no pahe hoi kahi me ka noonoo aka@ela mua ole a ui ole ae no hoi i kahi poe e ae i hiliuaiia.

Ua noonooia ka keia kumu hana imua o na Ahakuka o ke Aupuni i ka Poalima nei, aka, aohe i maopopo mai ka hopeus ia majou.  Oolea ka na olelo a J. Emaluka imua o ia mau aha, wahi no a ka lono, a no ke k@ ole paha hoi o kona makemake a me ka piha inaina pu, u@ waiho aku la ka oia i kona kulana, koe nae hoi ka oiaio loa o ia lono.  Makia he mau houpupu wale no paha keia no kona pau a pau ole.

 

@e 23.16 keneia ke kumukuai o ka paona kopaa @eokahi @a Nu Io@a.