Ka Makaainana, Volume III, Number 8, 29 April 1895 — Page 7

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI APERILA 29, 1895

 

HOOMANA KATOLIKA.

 

He kuaikuhi no ke Ao ana i na Hoahanau o ka Ekalesia Au@ likana

 

APANA MUA – MAHELE III.

 

KA OIHANA KAHUNAPULE O KA EKALESIA.

 

II. KE KUNA MAI NA APOSETOLE MAI.

 

[Hoomauia mai ka Helu 7 mai.]

 

            O ka mana e hana ma ke ano poe lawelawe no Karisto, e like hoi me ia i olelo mua ia ae nei, ua haawiia mai no ia e Iesu Karisto i ka manawa mua i na Aposetole.  Eia nae, aole keia hookohu poe lawelawe ana i manaoia na lakou wale no e hoohana aku, a e pau hoi i ko lakou wa e make nui ai.  Ua kukuluia ka Oihana Kahunapule Karisti ano, oia ke ala i kohoia no ka hooko aua aku i na hoopomaikai ana i kanaka no ka Hooliloia ana i Io; aole hoi ka Hooliloia ana i Io he mea nalo aku ia ma ko ke ao nei moolelo, aka, he mea oiaio maoli e noho mau loa ana.  O ke kulana paa mau o ka Oihana Kahua a Karisto i kauoha mai ai, aia no kona ku ana maluna o ke ano paa mau o Kona Hooliloia ana i Io.

            Ua manao ko kakou Haku no ka oihana Ana i hooili aku ai maluna o na Aposetole he Umikumamalua, e ola mau aku n o ia mahope iho o ko lakou make ana, aia a hiki aku i ka hopena o ke ao nei.  He mea oiaio paa loa ka Oihana Kahuna Aposetole iloko o keia ao loli mau.

            Ua oiaio no ke kauoha hooili mana, - “Nolaila, e hele aku oukou, a e ao aku hoi i na lahui kanaka a pau loa, a bapet@z ana ia lakou iloko o ka inoa o ka Makua, a o ke Keiki, a o ka Uhane Hemolele: e ao aku ana ia lakou e malami i na mea a pau A’u i kauoha aku ai ia oukou,” ua haawiia aku no ia i na Aposetole, aka, ua ukaliia aku no hoi ia e ka olelo paa, - “Aia hoi, Owau mau no me oukou i na manawa a pau, pela no a hiki i ka hopena o ke ao nei.”  Aole keia olelo paa i hahaiia aku i na poe Karisitano a pau loa, aka, i na Aposetole wale no, a ua pili no hoi ia me na lawelawe pili oihana make a’o me ka bapetizo ana.  Me he mea la ka hoi ua olelo maoli mai no o Karisto, - “E bapetizo a e ao aku i na lahuikanaka a pau loa, a Owau pu no kahi me oukou ma ia hana ana pela.”  O kekahi no hoi, ua ae paa mai Oia.  Oia pu no kekahi me na Aposetole ma ka hooko ana i keia mau hana pili kahuna “a hiki i ka hopena o ke ao nei.”  A pehea la Oia e hiki ai ke lawelawe pu me na Aposetole iloko o ka lakou liana “a hiki i ka hopena a ke ao nei?”  Ua ike no Oia e make aku ana no na Aposetole e like la me ko na kanaka e ae, a nolaila, o ka olelo paa e lawelawe pu me lakou me he poe kino kanaka la “a hiki i ka hopena o ke ao nei,” aole loa ia o ka mea a ko kakou Haku i manao ai.

_____ i. _____

            “Ka hopena o ke ao nei” a ko kakou Haku i olelo ai, aole loa ia i hoea iki mai; a pehea auanei hoi i hookoia ai Kaua i olelo paa ai i na Aposetole?

            O kahi manao kupono wale no paha no ka mamalu olelo – “Aia hoi, Owau mau no me oukou i na manawa a pau, pela no a hiki i ka hopena o ke ao nei,” oia iho keia, - “Owau pu no kekahi me ka Oihana Kahuna a o oukou hoi he poe lala mua loa wale no no ua oihana la, Owau pu no me oukou, a aole me ou kou wale, aka, me na poe no hoi a pau e hiki mai ana mahope aku o oukou iloko o ka Oihana Kahuna.  E make aku ana oukou, aka, e ola mau aku ana ka oukou oihana, a Owau pu ana kahi me oukou ma ia oihana iloko o na kino o ko oukou poe hope aku, a pela mau aku no a hiki i ka hopena o ke ao nei.”

            Pela iho la i loaa mai ai ia kakou ka olelo paa ano nui o ka haawina o ke kuuna Aposetole e ku nei.  Oiai hoi o Karisto me na Aposetole, e hooia a e hoapono ana i ka lakou mau lawelawe hana pili oihana ana, pela no hoi Oia i olelo paa mai ai Oia pu no kekahi me ko lakou mau hope e like ka loihi me ka mau ana o Kona Aupuni uwao.  Nolaila, ua loaa mai ia kakou na kahua oi loa akku paha o ke ku pono no ka manaoio ana i ka hoomau loa ia aku o ka nee papa ana o ka Oihana Kahuan Aposetole e like me ia e mau nei i keia wa iwaena o kakou iho.

[Aole i pau.]

 

            La hanau ae o ka Moi Vitoria, Mei 24, e haawi ai ka Hui Hooikaika Kino Honolulu i kekahi mau lealea kukini, a pela aku, ma ke akea.

            Ua loaa mai nei i keia Aupuni Repubalika he palapala noi na kekahi wahine Polani o 23 makahiki, nona ka inoa o Stenis t@wa Troc@a i kakauia mai Waresau mai i Ocatoba 29, 1894 e makemake ana e lilo i mea lawelawe iwaena o na poe mai lepera.  Ma ka inoa o ke Kuhina o ko na Aina E o ke Aupuni o ka Moi o Hawaii oia i kakau mai nei, a he ike ole paha o kona aupuni oia o Rosia, ka mua loa i ike mai i ka Repubalika mamua ae o kona lilo ana i repubalika.

 

ONENE KAUA KULOKI

 

Hoakaka Ano Nui no na Hana i Lawelaweia a Pahua

 

(Hoomauia mai ka helu 7.)

 

Na Lono Lauahea o ke Kahua Kaua.

            He elua la me hapa o ka noho ana o Kale Warena iluna o ka Waimanalo mamua o ka hoolele ia ana o na pahu pu iuka o Kahala, i hiki aku hoi ka nui o na pu raifela i ka 285.

            Ua kiia aku kekahi kanaka iaia e hoao ana e iho mai ana mai ke kuahiwi ma ke ano kiu mauka o Nuuanu e na koa Pukiki, a ua hoi hou aku oia iloko o ka nahelehele a nalowale loa me ka ike hou ole ia.

            O ka Puali B o na koa Aupuni i hoonohoia aie kiai ilu na o Ualakaa, ua noho lakou me ka ai ole mai ka hora 6 o ke kakahiaka Poaha a i ka hora 2 o ka wanaao Poalima.  Iloko o keia manawa pokole wale no o ka noho ai ole anam ua pilikia loa lakou a ano hiki pono ole ke lawelawe i ka hana.  E ole ka hoea ana aku o na mea ai mai ka mea lawe mea ai aku, ola ai ka noho ana o ia uka puanuanu.

            Ua hoike ae o Samu Nolena imua o ka Aha Koa, oia pu kekahi i lawelawe i na hana o ka hoihoi hou ia ae o ke Aupuni Moi ma na la 6 me 7 o Uanuari.  Nana i hoolala na mea a pau me ke kokua pu ia e Kale Kulika, Rikada a me Sewada.  Ua hoolalaia keia hana he eha mahina mamua aku.  O ka po Poakolu ka po i manaoia ai e hoala i keia hana, Ianuari 2.  Ua manao oia e hiki aku ana la i ka 500 a 700 ka nui o na kanaka e hiki ana iwaho o Laeahi, aka nae, i ka wa o ka hana he 100 no a oi aku na poe i hele.

            Wahi a ka Lutanela Kini i pane ae ai i kekahi poe, oiai ke kana e hoouka ana ma ka aoao makai o laeahi, e ki hoomau ana hoi na koa Pi Ki i ka pukuniahi me ka hoomaha ole, oia pu n hoi ka manawa a na koa aloha aina i ki aku ai i ka lakou mau pu raifela me ka pinapinai a hiki i ka emi hope ana o na haole me ka haalele ana i ka pukuniahi; aole loa hoi he mea o lakou i poino.  A o ia ka ua lutanela la i pane ae ai, - “Wiwo ole o na wiwo ole kela poe i paio ai mai ka aoao makai o Laeahi, o kue ana i na koa Aupuni.”  O ke alakai ka o keia poe, he 15 paha ko lakou nui, o J. Kalaka, ka mea ana i olelo ai ua like ka oia me kekani o na kanaka koa i hele mua iloko o na kahua kaua i oi aku ka enaena mamua o kela wahi mea hoomaneoneo pukaihu.

 

Na Kekahi o na Pio Hao@e

 

            Eia i o kakou nei he 1 io Amerika i hiki mai nei no ka imi ana i pono no Mekia Sewada e paa pio nei, mai ko Sewada poe hoa’loha mai nei ma o, aole no paha e ko ana kana hu@kai.  Ua hoike ae oia ina e pau pono ana na olelo hoike o na me i hanaia iho nei imua o ka aha koa i ka hoomaopopoia e Kuhina Nui G@r@sehama, me he la e noi mai ana paha oia i keia Aupuni e hookuu a e huikalaia pa pio kalaiaina.  Aia hoi ko Bila Rikada hihia imua o ka Hale Ahaolelo o Beritania Nui kahi i hoouooia mai la i nei wa, a he lohe aku paha koe o kakou.

 

Na Make no Ekolu Malama.

            Mamuli hoi o ko makou paa ana i ka hopuia e ke Aupuni a hoopaaia ma na wahi paa e hoomanawanui ai i na inea, o ka wa no ia i pawea ae ai o ko makou hoike mau ana aku i na hoike make o Honolulu nei i kela a me keia malama.  I nei wa nae hoi, ke hoike aku nei makou no na malama ekolu.

            Iloko o Ianuari, 1895, he 49 ka huina nui, a iwaena o ia heluna he 29 kane a he 20 wahine.  Penei iho ka mahelehele ana ma na lahui: Hawaii, 32; Pake, 5; Pukiki, 4; Kepani, 2; Pelekane, 1; Maleka, 4, a he 1 o ua lahui ae.  He 11 poe i lawelawe lapaau ole ia e na kauka.  Ma ka hookaulike malama ana ma la malama like no elima makahiki i aui ae, eia iho ka puana: 1891, 58; 1892, 56; 1893, 38; 1894, 48; 1895, 49, o iloko o keia heluna ae la no Ianuari i hala, ua hoikeia ae he ekolu poe i make mai ka eha aua i ka poka o na pu.

            A i Feberuari mai hoi, he 45 ka nui, 23 kane a 22 wahine.  Ma na lahui hoi, he 30 Hawaii, 7 Pake, 4 Pukiki, 3 Kepani, 1 Maleka.  He 16 poe i loaa ole i na lawelawe lapaau ana.  Ma ka hoohalike ana hoi ma na malama, eia iho ka hopena: 1891, 54; 1892, 47; 1893, 46; 1894, 45; 1895, 45.

            No Morkai hoim he 45 ka huina nui, 34 kane a 11 wahine, i maheleheleia iwaena o na lahui, he 24 poe Hawaii, 9 Pake, 2 Pukiki, 4 Kepani, 2 Pelekane, 2 Maleka, a 2 o na lahui e ae.  A ma ka hoohalike malama ana, peneia iho ka mea i ikeia: 1891, 54; 1892, 47; 1893, 46; 1894, 45; 1895 iho la, 45.

            Poakolu la 17 nei, i hoeunaia ai kekahi luina haole I @huka mai kekahi mai o na moku kalepa no Kawa e noho hana ai no hookahi malama no ka @kae.  Ua paa mua no oia a hookuuia, i loaa ai hoi he wa nona e haalele mai ai ia nei, eia ka auanei hoi he m@l@w i ka hana, a o keia @ la ka hua i loaa iaia.