Ka Makaainana, Volume III, Number 8, 29 April 1895 — "MALOO NA IWI I KA LA." [ARTICLE]

"MALOO NA IWI I KA LA."

Apopo e pau io ai ko M. K. Keohokulolo noho kakauolelo ana iloko o ke Keena Kalaiaina, a ua mahui mai kahi lohe Iki ia makou he haole ana ma kona wahi, he mea ua "oiaea," ua heie a nananakea i ka ulupaia ana iho nei e ka inai kau loihi, ahe paioa no hoi i nohp hana loihi iloko o kekahi halekiiai lapaau mamua. Apiki no hoi la, ma kahi hoi o ka hool iekieia ae o ua oiwi, kikooia aku la i haole mawaho ae. oka makou no hoi ia i ike mau ai a e ike mau nei aohe ka Oiwi i inakemakeiu, aia no ke "kaann pono" a he kuewa, ioau ka mea hookuhukohu a maluna ihō; aka, o ka mea no nae hoi ia a kahi poe o kakou e pipili oihana g«ji. A kaia uo ina waha-ulaula a e polo !

Eia iho na olelo a ka nupepa Ahailouo Manawa [Times Heraki] o Kikako no ka Wile Kini huakai hoopala maia i au aku nei no Kapalakiko, e uhaiaholo ana mahope o Kapena Matina a ine ka mokukun?. H 0 Walabuga: "Ua hoikeīa ae ua hoouna mai nei kahi aupuni uuku o Hawuii i kpoa poe ageua i keia aina ma ka huakai uhai no na poe kipi i manao wale ia. E pono no i kahi repubalika Ppio ke hoouaauao iho ma ka hoohalike aua ae me ke/ano lokoiuaikai oluoiu o kona ho&hauau nui, i laweiaweia hoi ma kekahi kahua oi loa ae o ka nui." A oiai hoi, ua huli hoi mai nei oia, aole no paha makou e hewa ke ninau ae a nana paha hoi ia e pane maiAuhea ka Walabuga? Oia nae hoi, i ua o Kiui uo a hoi mai uei,oili ae uei he *nanao nona maloko o ka nupepa, Pi Ki Adavataisa uo ka ikaika loa ka o ka manao hookuiaiua ma o» aole a ma ke Komoliaua wale, aka, pau pu ka a m© ka Ilikina. 0 ka hikina ka paka ia o kona holo ana aku nei a ke kulanakauhale o Loko Paakai, Uta; ia makou la o ke komohaua no ia. Ua koho ilio inakou he hoike epa wal# uo feeia uaua oiai, o Aperi!a eepa no uel. Uhu } mau 110 ka nele ! Pau ae uei hoi kela oo a Sea maua i palau a 1 ohiu mai uei i ka mana mikanele tnaauei* oih ae uei hoi he mauao oolea hou mai ia Seuetoa Gere ma ka aoaa e kakoo aua i kela kakua haua & Pereaideua e

pili ana ia Hawaii ne:. Ho maikai, he nani a be oolea okoa no boi neia mauao, e hoike aua i ka hookahulihia ana o ka uoao Repubaīika "mamuli o kaikaika i kokahi Moi'ma Hawaii uia. k* inoa, o ke kuokoa a" tne ka hoohuiaiua, a kakoo hoi mamuli o ka ikaika i keWahi Moi ma Saaaoa ma ka iaoa o ka uoho'oa Kuokoa u me ka hooaialu kuloko pouoi aua iho. lua o keia ae ia ka hoopouopouo aupuui Repuhalika aua, a e loaa hou uiai aua no hoi ia kakou kahi o ia ano, e kokua mui ke Akua i ka Eepuhalika Aiuerikar' hoomaopopoia he Demokarata kela Seuetoa, a e uuuhi aku aua no ho; makou iua mauao ia iuu kahi kupono ma ueia mua aku.

He walii apaaa hauu maikal no paha kt?la a kekahi wahine oiwi i haaa ai i ka Poalua iho U t e mam<? ana e huikalaia ae na poe pio kalaiaiua. Ua komo īuai oia i *o iiiakou keeuu :iei & ua hoike ae i ua palapala la : ka Hāku B:hopa o Houolulu, oiai oia e kukakuka pu aiialua ko makou puuku, a na ko xmv kou puuku i paue aku i koua haohao i ke>a hana aua, me ka olelo pu «tu uo aole ia he haua pono 110 neia wa. Oia maoli'uo ko oiakou manao. Ua maika no paha ka manaoo ia palapala, i kauohaia uiai mahope iho o ka uoonoo akakele ia aua; aka, ina hoi na hai ma koke Aupunī aoao mal, alaila, he hoohuiaiua paha ka manao.

Miuamiua ioa i£takou 110 keU m&kualuue H&waii i koua lioo liioia ana i kauw&'lawe uo ia palapala me ke kauoha a bc»o uiaua ia e kekah: o ua auaiua a ahauui 1 ike a i hili uaiia iwaena o ka lanui. Wah, mai a ko makou puuku, ihia ks. i kui a kamaillo pu ai uie kana kaiie> uh paiuna tUbi uie he la na ke Aupum paha u;i palāpak la. Haohao loa nona, uc ka hilahila loa oia i ka hele i na palapala noi d&!a,*&ka, i keia hoi, he oiaau loa na au i k.i maan hele. Lil:> ka hoi koiii kulana aloha ama i meaole wal? aiamuli o keia hookauwaia ou* e hai me ka ui inua ole ae i ua makamaka a me na hoa'loha.

La lohe mahuihui mai mako;: ua olelo ae ka o Lunak&nawa Kaapuui Kupa i kona aaiua miua i ka pau ole ka o ua naka Hawuii i ka.uaaiua iaia 1 k«? kupouo i poe kuut* ; ka Uvx biki uiala v< keiik Repub*lik;t» oiui, aia kn ua po* mawuho aku c iakou, a iutr iie la o iia uuu a me ua opaU p*ha lakoa * la ua aiai-o keia lohī o w*A.uu» ua ikt *

'ua hooinaopopo oia i ka mea oiaio maoli, Aole iiae hoi inakou i mauao ma keia ae la e hpino aku i na poe i waeia iho nei i poe kiure 110 iiei kau iho, auie loa he lehuieliu na iuoa a makou i ike iho he pue wale uo ua kup.ono. Ua lilo ka hana wae kiure i mea hana nui i keia wa, a pela i ioaa ai na poe o keia kau ae. E like no ka hoi me ka manao kauhke o nei -lunakanawai ma kana haua iuiua o kana Aiia, pela uo hoi me kona ma nao. Poiolei !

O ka mea i noho loihi ai no i > makahiki roa ke ano kanikela no Hawaii nei ina Galasagao, Hekotia, ua haalele mai nei oia la kulana i ka hookohu hou ia m aku nei e k,eia Aupuni, nona hoi ka inoa o Jauaes Dunn, iekaki o na poe. kalepa koikoi o ia kulanakauhale. Ua hoouna* ia kpna hookohu a ia- Ka-nikela-I\eiu rala Hapakini īna Laelana, a loaa pu aku no hoi ka palapala ae e lawelawe ia oihana mai ke Kuhina aku o ko na Aina E a ene ka Haku Kiaaina o kona kulakauhuie, a ua pane aKU oia; ia laua ua hiki ole iaia ke ae aku e lawe ae ia oi hana

mamul-i o ku ano o ka ha na i -hookahulihiaia .ai o ke kulana Aupuni Moi. A loau no ka hoi ka hoiuoi ole la.e ko waho, oie loa aku paha hoi lakou uei i ko ka aina. uei a i ko ke alo ponoi no o .lakou. E.mea no paha a he maunu iuo. Lohe mai nei makou aia ka o Samuala Nolena ke hoohulihuli la i kahi poe o Lahaina, aua huli io aku no ka kahi poe a ma naoio i kana mau paiau, oka hana ana i alelo pelu ai, oia a me Kale Kalaka, Hauale Baka lamana a toe Kale Wsreiria, he apaiih iiana pakahi ka ia i kauoh a]a a i ia 1 u kou pakahi pela e hana ai. īua o keia io kana palu e lu la, aohe eoa aku a koe mai, a mai no a puni aku. Nawai i kauoha ia lakou e kumakaia i na hoalahui a me ke Aliiaimoku, i wahi e pakele nui ai ona kani-ai ? He mea maopopo loa aole na Amerika Huipuia, aole na ke Alii, a aole no hoi na kalii mea e ae, aka, na ko lakou mauao hohe wale iho no. Hele lo.a pela !

Me ia !ono ae la no i lohe pu ia mai ai ua ko-o ka piii'na o na launa hoa'loha pumehana ana mawaena o o Kamu a me W i 1 i a m a Waita, a ke ninini ia hoi o Hila i kana' aila iwaena o ko ka Malu Uln o Lele poe he mea makehewa ke puni aku i kela palau, Pololei no! Mai oi loa aka do ho!

paha ka pono iaa i ko ka makeinake o kekalii poe i ake ai e hookoia ka hoopai o ka make maiuua o ia poe kuwakaia, ina la hoi o k& paa loa no i*a. Nui na lonolouo hohono kaua o keia uo»u la, a o ka oi loa akn mai Maui mai. Aia kn o Samu Nolena ke paipai hou la, aua hoopaeia ka hoi na lako kaua, No oaakou iho, aohe o makou hilinai e loaa hou ana kkhi poe e puni aku ia Kamu, a he 010 loa hoi ka oiaio n > ka aku o na lako Makia na kekahi paha.o na ki r o ke Aupuni keia inau houpuupu, i mea hoi e ioihi aku ai lawelawe oihana aua a me ka oh.i oaau mai i ua opihi uoko o keia mau ia ueie a hune a makaponiuniu. Oia no I

Ea, tnea e hoi ko lakou nei ma ae piha hauoli i ka la hanau 0 ke "aimoku" o Ka Leo a me Ka Oiaio, ke moe la kaoo o ,na hookupu mai na welo mikanele wale aku no i ku piha ana o ke 01 ona m-ikahiki 'a 57 paha hoi e like la me ka mea i hoike ai ia Halauna, a i ole ia» he eono paha makahiki ka paewa ae, Kupaianaha nlTiioi paha. 0 oa hoohiwahiwa. ki pu aloha, hoomaikai pili oihana, a pela aku, a ka nupepa Pi Ki Adayataisa i kehakeha e ae ai no ia la, aohe i hoea ae, nele no a nele loa. ī ka ninauia ana aku hoi o kekahi aliil?oa o ka Piladelepia e kekahi mea kakaU o ka nupepa Buletina. ua paneia aoiie lakou i ike ia la, oiai, aohe no hoi ke Aupuni i malama, a ina hoi ua maiamaia i ke au o ke Aupuni Moi, he hana no ia i kulunia iwaena o ia ano hooponopono Aupuni ana, aole loa nae hoi iloko o ke au Repubahka. Oia inaol' no paha; poiolei loa :