Ka Makaainana, Volume III, Number 10, 13 May 1895 — Page 5

Page PDF (881.39 KB)

HONOLULU OAHU, POAKAHI, MEI 13, 1895. 5

aku. Ua pane ae no hoi oia i keia mau hailiili ana me ke ano maikai, a akahai o ka manao, e hoike mai ana ua oi ae oia mamua ae o na poe na lakou oia e hoino ana. O ka hope loa o na nailiili ana i oili ae me ka inoino o ka manao, i ke kakahiaka Poakolu iho la ana i haalele mai ai.

-

                     He wahi kanaka uuku pahaahaa keia Kapena Pama, ua ano aoo no a ua uhi iho ka lua o na oho, a he ano pahua kunihi oia ke hele ae, a ua ike a ua hoomaopopo no hoi paha kahi poe o kakou iaia ke hele ae ma na alanui. Ua oleloia aohe dala maanei e hiki ke kuai iaia mawaho ae o kana hana ponoi i holo mai nei a hoi aku la, a o kona kulana aie dala hoi ma Ladana a ma Nu Ioka, ua oi aku ka maikai loa a me ka hilinaiia mamua ae o kahi poe i hoino iho nei iaia. Me ka ike ole ia no o kana mau manao i kakau ai i kona nupepa ma o, ua eha e nae hoi lakou nei. A o ka mea hoi e hilinai ana ma ka aoao o na oiwi, ka aoao hoi i inoia o na poe haole o nei, he mea pono no hoi paha e hoomaopopoia aku no ke kupaa kuio o kona manao. Eia nae aole pela ka mea i hanaia aku nona e ko onei poe.

-

                     Pau pu aku la a me ke Aliiaimoku ma ia hailuku like ana, me na olelo haahaa hilahila a kupono ole. Ua ike nui no hoi na poe nei aia ke Alii ilalo, he pio na ko lakou mau manao inaina nukee, noke hou aku no nae hoi i ka hailuku lepo. Ana ole no hoi la ko lakou mau manao lili inoino loa. Ina o ka hoolaulea i ka manao o ka lahui kumu ka lakou i makemake ai, i loaa ai hoi ka maluhia laulaha e laulea ai keia aina, aole o keia ka hana e loaa ai o ia haawina i anoiia.

-

                     Ano e no hoi na hoaui ana ae o ka manawa. I ka mare Kauhane-Kaulukou i hookoia ai e ka Haku Bihopa o Honolulu nei iloko o Dekemaba i hala, ua ulu ae la he ninau ana iwaena o ko ke Aupuni aoao no ka pono a pono ole paha o ia mareia ana. Ua hooko ka Bihopa i kela mare ana, e like no me ka makou i hoakaka ai ia wa, malalo no o kona palapala ae i loaa mai i ke au o ke Aupuni Moi, a mahope iho hoi o ia mare ana i puka ae ai ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina no ke kii hou aku o na kahunapulo i mau palapala ae hou no lakou.

-

                     Ma ko makou manao, a ua kakooia hoi makou e ke kanawai e pili ana no ia mea, ua pono no kela mare ana a ka Bihopa a ua ku no hoi i ke kanawai, koe wale no paha ina i manaoia e ke Aupuni he palapala laikini a he hookohu oihana paha hoi kela palapala ae e mare. Hoi aku nei na opio i mareia a ma Kau, a mamuli paha hoi o na hoohihipea ana mai a ko laila poe laeula, ua uo hou ia iho la laua e ko laila Lunakanawai Apana, a i ole ia, e kekahi kahunapule paha, i ku pono ai ka hoi i ke kanawai, oia paha hoi, i lilo ole ai lana i mau mea moekolehe ma ke kanawai, a ina he mau pua aku kahi a ko laua mau puhaka e hoohua aku ai, e lilo lakou i mau hooilina i ku i ke kanawai. Apiki no hoi na hoohana ana o nei au, a lilo nae hoi ia laua la ka hanohano o ka mareia ana no elua manawa.

-

                     Eia no paha ke hoomanao nei kekahi poe i ke kakau ana o kekahi leio kaulana a loea o Nu Ioka, nona ka inoa o Frederick R. Coudert (Ferederika Kude), i kekahi manao oolea e kakoo ana i ke kahua alakai a Peresidena Kalivilana e pili ana ia Hawaii nei. Ano mai nei oia i kakau hou ai i kekahi manao oolea a maikai e ahewa ana ia Beritania Nui no kona hookikina a hooweliweli aku ia Nicaragua. Wahi a ua Kude nei. "Oiai hoi ke keneturia e aneane aku ana e pau, ua hiki ole ia'u ke uumi iho i ka noonoo ana i keia hookikina aku ma ka aoao o kekahi aupuni ikaika e kue ana i kekahi aupuni nawaliwali, a o ke kaua aku no paha ka hopena, ua oi loa aku ke ino mamua ae o ka lalau - he karaima maopopo ia."

-

                     Nui ke kakoo o na nupepa Repubalika o Amerika Huipuia i keia manao hope ona, aka, i kela manao mua hoi, ua kue loa lakou iaia. Aia no hoi ke kaulike ole o na poe la. Hoihoi loa lakou ina he manao kue ia Beritania Nui, alaila, wikiwiki e kakoo aku, aka, ina he kakoo i ka Peresidena no kekahi mea aia poe i makemake ole ai, wikiwiki e hoino a e ahewa. He loio a he kalaiaina loea a kaulana oia i nei wa, aka, he hupe a he pupule haalele loa oia mamua. O ke "kai penu" no Enelani a me Nicaragua, ua maopopo loa aole ia he "kai penu" no Hawaii nei a me Amerika Huipuia.

-

                     O ko makou Puuku ka i hoike mai na olelo aku o Ilamuku Hikikoki iaia i kona ahiahi i hookuuia mai ai mai Kawa mai i ka nui launa ole mai o ko ke Aupuni lilo ma ke kinai ana i kahi hoomaneoneo wale o Ianuari i hala. Pela io no paha, nui no ka lilo. A ia wai hoi ia mau hoolilo ana i pau ai? Ka i no hoi ia lakou iho no a i ko lakou poe, a e ole ia, ola ka noho palaualelo ana o ia mau la a hiki loa mai i neia wa.

-

                     I ka hoomaopopo iho nae hoi, me he la he mea ole wale no ia ia lakou nei ma ae, no ka mea, ua lonoia ae iloko ka o ka halawai malu ana o na Ahakuka i ka Poalua iho la no hookahi hora me ka hapa, ua hooholoia e ukuia i ka Hui Mokumahu o Waila i $10,000 no ka malama no ka mokumahu Lehua e holoholo kiai ai no na moku hoopae opiuma a hoopae lako kaua a mea e ae paha e kue ana i na kanawai dute o keia Aupuni. I ke aumoe Poalima nei oia i holo mua loa aku ai ma ia ano huakai hoopala maia wale, a e ahu ana no.

-

                     Minamina loa lakou i ka pau o ke dala, aka, i na koa a lakou a me kela puu dala lu a haawi wale ia Lehua holo ole, aohe olelo nui ae. A pela no hoi i ke aliikoa hou nana e ao na koa i ka paikau ana. Pehea ka hoi na dala i lu nui ia no ke ao ana ia Sopa ma ka ike koa? E aho no kahi mokuhae Eleu i keia mokukaua hou o ke Aupuni. Ina paha e hoea io mai ana na moku hali pu hou, aole no e loaa ke alualuia aku, a e lilo no auanei i mea haaleleia i ka hope waa e kela poe mokupea holo loa i ka makani uuku. Ina no paha he manao mokukaua ko ke Aupuni, e pono no e kuai i moku holo loa o 20 mile i ka hora, a e aho ia mamua o Lehua o 7 mile wale no i ka hora.

-
Hala na Opuu Rose o Hawaii.

                     E like me ka makou i hoike aku ai ma ka helu i hala, e pili ana i na keiki o ka Puali Puhiohe Lahui, ua kau a holo io aku la no lakou ma ka Auseteralia o ka Poakolu iho nei no ka Ipuka Gula o Kaleponi. Mai kahi mai o Wile Aileti i kai mai ai lakou i ka hora 3 o ia auwina la, me ka lakou mau ohe no kai o ka uwapo, i ukaliia e ka Puali o ke Aloha. A ia lakou makai o ka uwapo, oia no ka manawa o na poe me na pua i hoolei aku ai maluna o lakou pakahi, i hui pu ia hoi me na puili lima pumehana ana o ke aloha o ka ohana a me na hoa'loha. Iluna o ka moku i mele mai ai lakou i kekahi mau himeni Hawaii, he mau leo puhi me ka lakou mau ohe a o Hawaii Ponoi no hoi ka hope loa. Ma kahi paha o ka elima tausani ka nui o na poe i hiki ae ma ka uwapo e makaikai i ko lakou holo ana, a o ka oi aku hoi ia o ke anaina nui loa i ikeia makai o laila.

-

                     Po Poaha iho la i hoauia ae ai ka hale waapa hou o ka Hui Healani me ka hulahula, a pela aku.

Maneleia a Nalo Loa.

                     Mahope iho o ka hora 2, aneane paha i ka hora 3 o ka auwina la Poakahi i hala i maneleia mai ai ke kino wailua o Misasa Mele Hiipoi Kaimimoku, mai ko laua wahi noho ma Iwilei, a ma na alanui Moi, Maunakea, Beritania a pii loa ma alanui Nuuanu no ka ilina Waikiki o uka o Maemae, a nalo oia ma ka aoao o kana kane mua, Liki Miki. I ke kaalo ana iho i ka halepaahao o Kawa, na hookuuia na pio Wilikoki a me kahi poe e iho o pii a luna iho o kaupoku, a ilaila kahi i kuku nui mai ai me ka hemo o na papale a puili na lima, me ka haawi mai i na kunou ana ke kunouia aku, a pela lakou i ku ai a nalo maluna nei o ka uwapo o Haaliliamanu. Ua hookuuia ke kane wahine make a me Alika Kamika e hele i ka hoolewa me ke kiaiia no. Lehulehu na hoohiwahiwa pua a me na poe aloha aina, ka ohana, na makamaka a me na hoa'loha i ukali aku i kana huakai hope loa. Eia iho ma kekahi wahi okoa ae o keia helu ka olelo hoolaha hoomaikai a ka ohana.

-
Mau Ulia Poakolu no Kohala.

                     Poakolu, Aperila 24, i haalele iho ai o Ioba Kanakaole ia uka o Makapala no ka hele ana e lawaia i kai o kahakai. Mai kona hele ana a hiki i ka wa i loaa mai nei ka lono ia makou, aohe oia i ike hou ia. Ua huliia aku o kahakai, i ka hoohuoiia ana no kona hoi ole aku i kauhale, aohe oia i loaa aku, o ka makoi nae hoi ka i loaa aku e waiho ana, aohe oia.
                     A i ka Poakolu iho la no hoi, la 8 nei, i haalele aku ai o Kamaalea (k) ia uka o Pololu no kai o Honokane, e mahiai ai. He loihi ke ala mauka ae o ka aina, he elua paha mile, aka, ina ma ke kai akn e au ai, he hookahi paha mile. Nolaila, makai no kona hele ana a pau ka hana, makai no i hoi ai, a ua hapa pu paha o ke ala, ua hiolo iho la ka pali a paa oia malalo, o na wawae a me ka pauku kino, a koe ae no ke poo iluna me na palapu, e noho ana ua pili ke kua i ka pali. Hoi aku no kahi poe e ae ma ia wahi, aohe i ike aku, a kaalo loa ae no ka ka lakou au ana mawaho aku o ia wahi i hioloia. I ka hele ana o ka wahine e imi, no ka hoohuoi i kona loihi loa, loaa aku e like me ia maluna ae, ua pau ke aho a na make loa, a ua hakihaki hoi na wawae.

-
Hala ia Makua o ka Pono.

                     Aumoe Poalua i hala iho la, hora 11 paha ia, i haalele mai ai i keia ola ana a hele aku la i ke ala mau o na mea a pau o Rev. D. Puhi, ma Panoa aenei. He eha iloko o ka puuwai kona ma'i a make aku la. He makua oia no ka pono no ka ekalesia o Hana mamua, a no ka nawaliwali o ke ola kino, ua waiho aku i ka hana a hoi mai la no Honolulu nei e imi ai i ke ola. He 87 ka nui o kona mau makahiki. Ua haalele iho oia he mau keiki, mau moopuna lehulehu a me na ohana he nui e paiauma aku nona mahope nei. Ahiahi Poakolu nei i nalo aku ai kona kino lepo ma ka ilina no ma Pauoa me ka ukaliia o ka ohana, na makamaka, na hoa o Ka Puali o ke Aloha a me na hoa'loha. Aloha no ia makua kahiko o ka pono.