Ka Makaainana, Volume III, Number 10, 13 May 1895 — "MALOO NA IWI I KA LA." [ARTICLE]

"MALOO NA IWI I KA LA."

Lmuu o ka Ha)e ALaolelo MakHainar.ft ma Ladaua t Apenla wa ka pane uiia aku r kekahi niuau, na olelo aku o 3a Ed«>wa<la Gere, ke kakauolelo ahaolelo oke Keena o ko ua Ama E, uu haawiia mai ka iko aua o ke Aupuui o Beritauia Nui i ke Aupuui ](epubalika Hawaii maoiu.-i o k« hooia a hoomaopopoia ma aku o ke ku paa o ke auo o ka hoopouopouo aupuui, Aohe oia i ike i kahi kuinu hoohalike no ka uuuhi ai*a sku ia ike ana mai i k» kauaehai a me ka huaelo. Haohao loa makou uo kahi i loaa aku ai o-keia hooia auauo k& kupaa o ke auo hoopouopono aupuni i loaa uiaanei. Mai ia wai aku la keia hooia, mai kona Koinisiua paha, a i ole ia, mai kahi m%a e ae pab«; ua koe nae hoi ia. aohe o Sa Gtre i hoike akv» i ieahi i loaa aku a: o ia mea. A oiai hoi, aole makou he oiakaula, ua hiki ole loa ia makou ke koho wale ae 110 & hoohilikau aku paha i kahi inea Ke nau nei ua kui o ua nu pepa namu. o ka aoao Aupuni i ka puu oua uuku i ka ai ika io liu, uo ka uiea, hoino nui ia Kuhifta Nui Geresehama ma āiua qo ke kipaku aua mai nel ia Kuhina Kakiua, a me ko lakou mauao iho hoi e pauai aku maanei ma ke ki;>aku ans i i aku hoi ia Kuhina Wi!isi, 1 me ko lakou luiluaa In hoi | mamua aku e koaio r?o i ! ka aahu koa a e kau& aku hooleleia msi hoi ua koa mauu ! wa iuka nei. Aka, i uei wa hoi I a kakou e ike nei, eia ke haa- ' loulou uei ka uwe kuuiakeua an% | no ko lakou kokoa a hoopakela | ia mai. Ka hana uko ole uo hoi ; ia la a kamalii o uka o Waolauī.

j Ua uaalaaia a«uei paha a oi j inai ka hiki aua mai o Juliaa A. j Faimer (Kapeiia Famaj, he mea I kakau kaokoa ao ka au r ,*pa | Pou o Nu loka, a ua hoi aku uai I oia uia ka Auseieraiia. laia i I hiki mai ai a hoi wale aku la uo t I ua uui koua iuoia e ko ke Au I puui aoao» uo ka mea, aole oia I ihe hoa'loha uo ke auo hoopouo j pouo aupuui hoopalaiuaaka e ku j u«i, a o kekahi hoi, uo ka oiaio j ioa o kaua uiau uiea i hoike aku j uei i o, aole uo hoi o ia wale. I aka, uo ke ano kuokoa a Lopo I hopo oie iho hoi kahi o kcu& | mau uiauao. | Mo U auo kaukauiua oie iho I paha hoi oua. koua uiea i haiiuku , piuepiue ia A ; d ka Viki A<iava , taisa uie ka luuliUū e hoike ae j ' i & a haiki» olowi & o&oowiui , o ka uoouoo o koua luuahoo* « pouopouo a un€ kaktH>

&fcu Uh pnno »e no boi oia i keia inai! haiHili »na me ko uno aoaikai, a akahai o'ku'manao, e hoike mai ue oiu mamua n* « u >;a lakou oia c hoioo aiin. 0 ka lo» o ua nuiliili an»t i oih aē mo ka iuoiiio oka manao, i ke kakahiaka Poaiolu iho la ana i haalele :£aaiv ai, He wahi kauaka uuk?a pahaaliaa keia Kapena Pama, ua ano aoo no a ua uhi iho ka lua o na a he ano pahua kun ihi oia ke hele ae, a ua ike a ua boo2tiaopopo oo hoi paha ki&hi poe o kakou iai'a ke hele ae ma na alanui, lla oleloia aohe dala maasiei e hikr ke kuai iaia mawaho ae o kana hana pouoi i holo mai nm a hoi aku la. a o kona kulaiia aie dala hoi ma a ma Nu Ioka» ua oi aku ka maikai loa a uie ka hilinaiia mamua ae o kahi poe i hoino iho nei iaia. Me ka ike ole ia no o kana mau manap i kakau a; i kona r*upepa aja o, ua eha e nae hoi lakou nei, A o ka mea hoi e hilinai aua ma ka aoao o na ka aoao hoi f inoia e na poe haole o nei, he mea pono uo hoi pa4m e hoomaopopōia aku no ke kupaa kuio o kona manao. Eia nae aole pela ka mea i hanaia aku nona e ko onei p<je.

Pau pu aku !a a me ke Aliiaimoku aaa ia hailuku like ana, aa<s ua olelo liaahaa hilahila a kupono oie. Ua ike nui no hoi ua poe nei aia ke Alii ilalo, he pio ua ko lakou mau inauao inaiaa nuk«e, noke hou aku no nae hoi ika hailū2ti lepo. Ana ole no hoi la ko lakou mau īnanao lili inoino loa. Ina o ka hoolaule» i ka manao o ka lahni kumu fea lakou \ makemake ai, iloaa ai hoi ka mālahia laulaha e laulea ai keia aiuā, aole o keia ka hana e loaa ai oia haawina i anoiia. .

Auo e uo hoi na hoaui ana ae o ka manawa Ika mare Kauha-n©-Kaulukou i hookoia ai e ke Haku Bihopa o Honoluiu nei iloko o I)ekemaba i hala, ua.ulu ae la he ninaii atia iwaeua o ko ke Aupuni aoao nn ka pono a pono ole paha o ia mareia apa". Ua hooko ka Bihopa i kela mare ane, e like no me ka makou i hoakaka ai ia wa, malalo ho o kona palapala ae i loaa mai 1 ke au o ke Aupuni Moi, a mahope iho hoi o ia mjre 'anal puka ae ai ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina no ke kii hou aku o na kahunapule i mau palapala ae hou no lakou.

Ma ko makou manao, a ua kakooia hoi makou e ke kanawai e pili ana no ia mea, % ua pono no keīa mkre ana a Va Bihopa a ua ku uo hoi i ke kana«

wai, koe wale uo paha ina i manaoiu e ke Aupuni he palapala laikini a he ,hookohu oihana paha hoi kela palapala ae e iriare. Hoi aku nei na opio l inaieia a ma Kau, i\ mamuli paha hei o na hoohihipea t>na mai a ko laila poe laeulo, ua uo hou ia iho la laua e ko laila"Lunakanawai Apana, a i ole i~a, e kekahi kahunapule paha, i ku poao ai ka hoi i ke kanawai, oia paha hoi, i lilo ole ai laua i mau mea moekolehē ma ke kanawai, a inā he mau pua aku kahi a kojlaua mau puhaka e hoohua aku ai, e liio lakou i mau hooilina i ku i ke kanawai. Apiki no hoi na hoohana ana o nei au, a iilo nae hoi ia laua la ka hanohano o ka raareia ana no elua manawa, Eia no paha ke nei kekahi poe i ke ana o kekahi leio, kaulaua a loea o Ku loka, nona ka inoa o FTederick K. Coudert (Ferederlka Kude), i k&kahi maaao oolea e kakoo ana i ke kahua alakai a Peresidena Kaliviiaua e pili ana ia Hawaii nei. Ano mai aei oia \ kakau hou ai i kekahi manao oolea a maikai e ahewa ana ia Beritania Nui no kona hookikma a hooweliweli aku ia Nifaragua, Wahi a ua.Kude nei; "Oiai hoi ke keneturia e aneane aku ana e pau, ua hiki ole ia'u ke uumi iho i ka noonoo ana i keia hookikina aku ma ka aoao o kekahi aupuni ikaika kue ana i kekahi aupuai nawaliwali, a o ke kaua aku no paha ka hopena ; ua oi loa aku ino mamua ae o ka lalau—he karaia»a mao-

popo ia." Nui ke kakoo © aa Eepuhalika o Amerir a Huipim i keia uj£iuao hop a oua, aka, ) kēla luanao hoi, aa kue loa lakou iaia. Aii\ no hoi ke kau like ole oua pqe la, Hoihoi loa lakou ina he' maoao kue ia Reritatiia Nni, alaila, wikiwiki e kakoo aku; ina he kakoo i ka Peresidecla no kekahi mea

aia poe i ole ai, wikiwiki e hoino a e ahewa. He loio a he kalaiaina loea a kaulana oit) i' nei wa, aka, he hupe a he pnpule haalele loa oia maniua. 'o ke u kai penu M no Ēnel&ni a rae Nioaragua, ua naaopopo loa aole ia he <f kai penu ,, no Hawaii nei a me Amerika Huipiiia,

O ko inakou Puuka ka i hoike mai aa oleio aku o īlamukii Hikikoki jaia j i koua ahialii i hookuuia mai ai mai Kawa mai i ka nui launii ole mai o ko ke Aupuui lilo ma ke kinai ana i kahi hoomanemieo waie o Tanu. ari i hala Pela io no nui no ka lilo. A ia wai hoi ia mau hooliīo ana i pm ai f K» i no

j Jioi ia lakoa iho no a i ko lakou j poe, a e olfe ia, ola ka noho laualolo ft«y o ia man Ja a hiki ! loa mai i noia wa, I ■ ■■■■:■■' ■..■.■• ■ . ~; .■ ...■

I ka hoouoaopopo iho nae hoi, me h« la he inea ole wale no ia ia lakou nei &e, no ka mea, ua lo&oia ao iloko ka o ka halawai malu ana o na \h»kuka 1 ka Poalua iho la no hookahi hora me ka hapa, ua hooholoia e ukuia i ka Hui Mokumahu o Waila i $10,000 no ka maiama no ka mokuiiiahu Lehua e hx>loholo kiei ai no na moku hoopae opiuma a hoopae lako' kaua a m©a eae paha 'e kue ana i aa kānawai dute o keia Aupuni, I ke aumoe Poalima oei oia i holo mua loa aku ai ma ia ano huakai hoopala «iaiā wale, a e ahu aua no.

Minamina loa lakon i ka pau 0 ke da!a, aka, i na a lakou a me kela puu dala lu a haawi wale ia Lehtia holo o!e ; aobe olelo nni ae. A pela no hoi i ke aliikoa hon 9 ao na koa 1 ka paikau aiia, ka hoi na dala i lu nui ia tio ka ao ena ia Sopa ma ka ike koa* E aho no kahi mokuhae Eleu i keia moknkauahou oke A.upuni, Ina paha e hoea io mai ana na moku hali pu hou, aole no e loaa ke alualeia aku, a e lilo no auanei i me haaleleia i ka hope waa e kela poe mokupea holo loa i ka makani uuku, Ina no paha he manao mokukaua ko ke Aupuni, e pono no ») kuai i moku holo ioa o 20 m le i ka hora, a e aho ia mamua o LehUa o 7 mile wale rio i ka hora.