Ka Makaainana, Volume III, Number 11, 20 May 1895 — Page 2

Page PDF (897.62 KB)

2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MEI 20, 1895.

 

NA MOKUPUNI.
Mau Lono Huikau mai na Apana
Kuwaho mai o keia Aupuni.

 

Na Mea Hou o Kalaiakamanu.
LUNAKANAWAI MARK KAPULU.

                Ma Kaunakakai, Aperila 27 nei, ua hoohuiia ae he elua paa mare, oia o Henry Hapipa me Mrs. Aika Kealoha, a me kekahi paa mare okoa iho, e ka Lunakanawai Apana o Molokai nei, W.A. Kukamana. O kahi mea hilu hoi o ka'u hoomaopopo ana aku i ka hana a keia lunakanawai i kona wa i makaukau ai no ka lawelawe ana aku e mare, oia hoi, o na paa mare a i elua, ua ku maoli no i ke kulana o ke ano hiehie a maemae no hoi, a o Kukamana hoi, he palaka ahinahina me na kaawe ulaula, a me ka lolewawae puhauhau kohu ano kupa pahu. Ma ia ike ana a'u i ka hana a keia lunakanawai kuaaina ua lilo ia i mea na'u e ninau iho ai: Ua kupono anei i kekahi kahunapule, a i ole ia, kanaka e ae paha e like anei i kekahi kahunapule, a i ole ia, kanaka e ae paha e like ole ia, kanaka e ae paha e like me Kukamana, ke ku ana imua o kekahi mau paa mare hanohano a me kakahi anaina nui, me ke palaka ahina lepo a me na kaawe ulaula, a me ka lolewawae puhauhau i ano like me ko na sela moku? A i ole ia, oia anei ka hana a kekahi kanaka naauao e hana ai. Ina ua manao mua ia nana e mare ana keia mau paa mare oia anei ka hoolako kupono ana e nele mai ai imua o keia anaina i hoomakaukauia he mau la mamua aku o ka wa e mareia ai, me kela mau aahu lepo kupono ole i ka laahia o ka oihana mare?
                Mahope iho o ka pau ana o ka mare ano hemahema ana a Ku kamana, ua ike aku na poe a pau maloko o ia keena i na paa mare, a he mau manao paipai mai a Hanale Peelua a me J. N. Uahinui i na paa mare. Mahope iho o ka pau ana o na hana pili i ka mare, ua haule aku la ka lehulehu e haupa i na meaai hoomakaukauia, a ua ai kela a me keia a ua lawa i ka lokomaikai o na paa mare.

KAUNAKAKAI AINA MAHI LAIKI.

                Ua loheia e lilo ana o Kaunakakai nei i aina mahi laiki i ka hui o Lee Chu Ma, a e eliia ana i mau luawai aniani no ka laiki, a e lilo hou ana o Kaunakakai nei i aina palahalaha e like me mamua. E okiia ana na kiawe a pau loa, me ka hookaawaleia ae o na hale a pau e ku ana ma na wahi i lilo i ka Pake, a hoi paha ma kahi o na kuleana, oia na mea i loheia e kou kiu.

HOONOHONOHO AKUA.

                Ma ka po o Mei la 1 nei, ua hoonohonoho akua iho la o Mrs. Kapeka Kaleipahula, a ua hoike ae ua akua nei, he elima kahuna o Kaunakakai nei, he elua kokua mai Kalaupapa mai a he ekolu kahuna o Kaunakakai nei ea he nui wale aku na hana i hanaia ma ia po e ua akua hoopunipuni nei. Mai hana hou oe e Mrs. Kapeka i na hana naaupo loa, aka,

e malama i ka bebe.

POHAKU I'A AKULE

                Eia ma Kaunakakai nei he poe kanaka e huli hele ana i kauhale i pohaku i'a akule i mea nana e lawe mai ke akule a komo iloko o ke awa e ku nei o Mokolii, a ke kalua puaa nui mai nei paha i mea e laka ai o ke akule i ole e holo. Pela iho la i loaa pono aku ai i kou kiu nei kekahi mau kanaka a me kahi wahine ma ka hale o ka wahine e kuka pu ana no na mea e pili anaiia pohaku i'a, a o ka mea wale no nana i hoopau a lohe ole aku la au, o ko Kaulahea komo e ana i ua hale nei o M--

PUAA HANAU KUPANAHA.

                Ua hanau mai he puaa o hookahi no kino, elua nae ma'i, he ma'i kane a he ma'i wahine. I ka wa e hanawai ai, e hanawai like ana no keia mau ma'i a elua i ka wa hookahi, a eia oia ke ola maikai nei. Na Huakini keia kumalau puaa.
J. INIKIWAIOKAPUA.

 

Kaunakakai, Molokai, Mei 3, 1895.

                O ka lua o na paa mare i hoikeia mamua ae, o ko ka wahine inoa wale no ka i hoikeia mai e ko makou mea kakau, a koe ko ke kane, no ia ke kumu o ka puka ole aku o na inoa oia paa mare. L.H.]

 

Mau Anoai no Kau Kuamakani.

                Ua hookohuia o Keo Kaiako ili i makai no ke Aupuni Repubalika i keia wa, a he peresidena hoi no ka hoomana o na La Hope ma ka apana o Naalehu, Kau, a he mea i noho loihi no na makahiki lehulehu malalo o ka Hui Mahiko. Aka, i ka wa i hiki mai ai ka lono i Kau nei, ua hoohiki o Liliuokalani, Moiwahine malalo o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, oia ka wa i ikeia ai e kuee ae ana kekahi poe anee Aupuni Moi e kakoo i ke aupuni e ku nei i keia aa. Eia no kekahi poe anee alii o makou ke noho nei aole i hoohiki, e kali nui ana ka a hoi ae o Kumauna, keik a Kaiholena i alii kui ma kahi o Liliuokalani i waiho i kona kuleana i ka nohoalii o Hawaii, oia ka wa e ko ai ko lakou iini nui e kali nei.
                Ke huliamahi nei kekhai poe o makou i ka hoi i Kalae e noho ai i ka lawaia, a he laukanaka ia ka ha ai ole e honoia mai la i keia mau la. Eia piha ilaila ko makou Matina me ka makuahonewai kane e noho nei. He uwapo hooili bipi ka i hanaia iho nei e J. H. S Matina i Kalae no ka haole kuli o Kahuku ka ona miliona o na bipi momona o laila, i hakalia wale no a pau, ae ka ahaaina ailolo o ua uwapo hou nei, alaila, "hiu a wela, lawe a lilo ke kake o ka Malulani." Lohe mai kou kiu hanu mea hou, he paina luau nui ko Kalae i malamaia i ka pule i hala, ua ko laila keiki lalawai Haililani, ma koua home noho, ke ai la a "hewa ka i'a a Umiamaka, he okea o loko" He paina luau keia no ko lakou mea i ka wa a ka pele i iho ai i ka makahiki 1868. Ua hoolakoia na mea a pau e oluolu ai ke kino a me ka mea e ma'u ai ka puu moni ai, ua ai iho a "lihaliha i na kohi kelekele a ka Puukelu." O ke keiki hoopu paakai no o Kapalaoa, eia no ola ke hoomau nei i kana apana hana, a ua hoi maoli a kai o Waikapuna, noho, oia no me kana lede a me na kaikamahine nui a liilii. I na la pohu iho nei o makou, oia na la nui loa o ka paakai ma ka hao ana a hoopiha iloko o na eke, ola paha ka hunona i ka nui o ka paakai e kapi ai i ka bipi, aole hoi e kii nui loa i ko ka hui paakai. Ke lonolono lauahea wale ia nei, e kukuluia aku ana i Hui Kalaialoa ma Naalehu, Kau, a ma ia lono hookahi no i pua ae e kohoia aku ana i peresidena, hope peresidena, puuku, kakauolelo. Ma ka lono i loaa mai i kau kiu, o Hon. J.H. Waipui lani ka mea i manao wale ia i peresidena no ka Hui Kalaiaina, a owai ana la ka hope peresidena, puuku a kakauolelo; a ma kekahi lono hoi e pahola nei, o Kaia aku ana ka peresidena, o Palau ka hope peresidena, o Palau ka hope peresidena, o Kelemana ka puuku, o Palaile ke kakauolelo, eia nae, o na inoa hope ekolu, aole i hoohiki e lilo i kupa no ke Aupuni Repubalika o Hawaii, a malia nae paha o hoohiki iho iloko o keia mau la. He poe puniu wai ole wale no keia, i na o lakou io aku ana na luna nui o ka Hui Kalaiaina, alaila, ua "Maikai Kauai hemolele i ka malie." O Kaia, he kamaaina oia no keia aina o Kau, a o kona one hanau o Kapalaoa; o Kelemana hoi, o kona aina ponoi, o Puna, a na ka aea, noho i Kaneohe, Koolaupoko, Oahu, a hanau mai na laua he mau keiki a ua kani moopuna i keia wa. O Palau hoi, o kona aina hanau maoli, wahi a kekahi lono ina he oiaio, e pili pu la ma ka hikina o Ninole, oia o Wailau, a no ia wahi ka olelo kaulana o ke pana aina, "Wailau i kalo ekeeke." Aohe olelo ana no ke kakauolelo, o kona kalena ike ekeeke.'' Aohe olelo ana no ke kakauolelo, o kona kalena ike loa ia, o Kipikona ke Kuhina Kalaiaina, o Palaile ke kakau olelo, noho i ka aina o Hamohamo, a ma e holopono ana keia mau lono i loaa mai i kou kiu hanu mea hou, alaila, ia lakou nei, hui Hawaii me Amerika, alaila, "uhi kapa eleele, a kau ka puaa i ka nuku, kii ae i ko aina;" wahi a Kahekili i na kanaka o Kamehameha. Ke hooki nei au i keia, a malia, o loaa hou ia'u he mau lono e pili ana no keia mau mea, alaila, "hula mai oe" haa aku au." Huro no ka Repubalika!
J. NAHAUOMAIHI.
Naalehu, Kau, Hawaii.

 

                Pio kupaianaha loa na ipukakui uwila o Kaumakapili i ka po La Pule, la 12 nei, iwaena o ka wa e pule ana o ke kahunapule. Puka koke kekahi poe a hoi me ke kali ole a pau ke anaina haipule.
                O ka hoopii kue a kela poe haole i hana ai ma ka hoolana ana i ka Miowera ia Makadowela imua o ka Aha Apana, ua haawiia ka pono i ka mea hoopiiia. I ka Poakahi, la 6, ua lawe mai kekahi haole, he hoopii no ka kekahi haole he hoopii no ka ukuia aku o kona uku hana ia W.F. Wilsons, A. Kokabana a me A Makadowela, he $24, a haawiia no ka pono i na mea hoopiiia. Ua hoohalahala loa ka mea hoopii i ka Aha iluna.

 

Na Hoolaha Hou.

 

Hoolaha Hooko Moraki a me ke Kuai.

                Ke hoolahaia aku nei ma keia mamuli o kekahi maua kuai i hoikeia maloko o kekahi moraki i hanaia i ka la 21 o IANUARI M.H. 1887, e D. KAPOI, KAHAULELIO (w) a me L.W.P. KANEALII, kana kane mare, no Waihee lakou a pau, Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, i ka Hawaiian Commercial and Sugar Co., he hui i hoohaiia, a kopeia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope Aupuni maloko o ka Buke 102, ma na aoao 498 nae 499, ke manao nei ka Hawaiian Commercial and Sugar Co., e hooko aku i ka moraki i oleloia no kekahi uhaki ana o na kumu i hoakakaia ma ka moraki i oleloia, oia hoi;ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee ke hiki i ka manawa.
                Ke hoolaha a aku nei no hoi ma keia e hoolilo ia aku ana na aina, na pono a me na pomaikai a pau i hoikeia a i hoakakaia ma ka moraki i oleloia ma ke kuai kudala akea, ma ke keena kudala o George Hons ma Wailuku, Maui, ma ka POALIMA, la 31 o MEI, M.H. 1895, ma ka hora 12 o ke awakea o ka la i oleloia. Eia iho ka hoakakaia ana o ka waiwai ma ua moraki la, penei:

1--I kela mau wahi a pau loa i hoakakaia maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 7654. Kuleana 11257 no Waiolama, e loaa ana he ili o 71-100 o ka eka ma Waihee i olelo mua ia, a i hooliloia ia D. Kapoi i oleloia ma kekahi palapala hoolilo a Waiolama i oleloia, i kopeia ma ka Buke 20, ma na aoao 263 me 264.

2--O kela mau whai a pau loa i hoakakaia ma ka Palapala SIla Noi Helu 1226 no Kihuluhulu a me Kapoi i oleloia, e loaa ana he ili o 29 87-100 eka ma Honuaila, Maui; a no D. Kapoi i oleloia ia kuleana a pau loa ma kona ano oia kekahi o na mea ma ka Palapala Sila a mamuli hoi o kekahi palapala hoolilo mai ia SDW Kanuha, i kopeia ma ka Buke

78, ma na aoao 358 me 359.

3--O kela mau wahi a pau loa i hoakakaia maloko o ka Palapala SIla Nui Helu--Kuleana 3960 no Napahoa, e loaa ana he ili o 1 44-100 eka ma Waihee i olelo mua ia, a o ia no hoi na wahi i hooliloia mai ia D. Kapoi i oleloia ma ka palapala hoolilo a Moses Kealoha, i kopeia ma ka Buke 46, ma na aoao 156 me 157. 4--O kela mau wahi a apu loa i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu--Kuleana 3925 na Nika I, e loaa ana he ili o 9 32-100 eka ma Kaanapali, Maui.

5--O ka pono, kuleana a pomaikai a pau loa o Kahaulelio i oleloia iloko o kela mau wahi e waiho la ma Waihee i olelo mua ia, a i akaka i ka heaia o kahi o Haaheo, a i hooliloia ia Polly Kalua ma ka palapala hoolilo a W. Kahinu, i kopeia ma ka Buke 84, na ma aoao 262 me 263, a o ia no hoi ka i hooliloia mai ia Kahaulelio i oleloia ma ka palapala hoolilo a Polly Kalua me Jno. W. Kalua, kana kane mare, i hanaia i Ianuari 14, 1887, a i kopeia ma ka Buke--, aoao--.HAWAIIAN COMMERCIAL AND SUGAR COMPANY.

                Kuike na Kumu. Ma ka aoao o ka mea kuai ka lilo no na palapala.
                No na mea hou aku i koe, e ninau ia JOHN RICHARDSON, Wailuku, Maui, Loio no Hawaiian Commercial and Sugar Companu, a i ole, ia George Hons, Luna Kudala.
Wailuku, Maui, Mei 4, 1895. (mei 6 -- 4 pt)

 

HALEKUAI LOLE NUI.
GOO KIM - Alanui Nuuanu

                E loaa no na papale wahine ano hou loa maanei, na papale kapu, na lole kalakoa o na lole silika, na lihilihi hoonani o na ano like ole, na kamaa aulii mai ke nui a ka liilii, na koloka hoopumehana o na la puanauanu, na hulu papale keokeo, ulaula, eleele, a pela aku. Oluolu ke kumukuai.  E hanaia no na paa lole kane no ka uku haahaa. Na papale kapu ano hou loa maanei. Na hainaka silika, mai ke nui a ka liilii. E loaa mau mai ana na lole hou ma na hookumahu a pau mai na aina o mai.
KUKIMA.
npr 8-4 mnw