Ka Makaainana, Volume III, Number 11, 20 May 1895 — Page 4

Page PDF (850.88 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MEI 20, 1895.

 

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
KEENA: Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Alanui Konia.

 

POAKAHI, MEI 20, 1895.

 

                POLOLEI loa no kela mamalaolelo kahiko i kamaaina iwaena o na haole. "He ikaika ka oiaio a e lanakila no auanei." Pela makou e hoomaopopo nei ma ka ninau pili ia Hawaii nei, a kakou i noho hoomanawanui ai no elua makahiki a keu i hala ae, a kakou no hoi e noho nei me ka mau no o ka hoomanawanui ana.

 

                HOOMAKEAKA no hoi keia koho balota kuikawa ana iho nei. Hookahi no wahi moho, aohe mea kue, ua noho ae na papa nana ma na mahele koho a pau ia la a po, a mau no hoi ka nele o na balota i loaa ae. E ole no nae hoi ia, helu no ka la hana. Ina no hookahi mea i hele e koho, ina no ua lawa, o ka puka no ia o ka moho. E like no ka hoi me ke aho oehaa o ke kumu, pela no-- oehaa ai na lala a pau. No kahi wa hou aku!

 

                LEHULEHU na lono ma na nupepa o Kapalakiko no ka hoouna hou ia mai o na lako kaua ma na mokupea holo o iaila no na kaiaulu o kakou nei. Ua loaa like no ka keia lono ma Kapalakiko a ma Potalana, Oriona. No ka oiaio a me ka ole, aohe i maopopo ia makou, koe wale iho no paha he hana maalea ia na ko o poe kiu. i kokuaia e kekahi kiu maanei. oia o Makavoe, kela haole Pelekane me ka alohilohi ihu nui e pelo nei maanei, i mau ai oia ma ka hana, a oia no hoi kekahi o na kiu i hoike ai no ke Aupuni ma kela hihia ohumu kipi o Buki Nawahi ma.

 

                E ONOU loa ia aku ana imua o na Aha Hookolokolo o kakou nei ka ninau ku a ku ole i ke kanawai o ka aha koa a ka Peresidena o keia Repubalika i kukulu ae ai ma muli o kahi mana i loaa iaia mai hea mai la. O ka hihia mua e hoaoia ae ana, oia ka hihia o Kama'lii Kalanianaole, e noho pio nei ma Kawa me na hoalahui, malalo o ke noi palapala kuu kino, a na ka mea i lehia ma ke kanawai, Paulo Numana, e lawe ae ana. Oia ka hana ana, hoohoa ia ae ka pono no ka oiwi, aohe ia he mea hewa o ka hoao aku, o ke akaka ka hoi ia o ko lakou nei ma ae ano haukae a hokake ole paha.

 

HIKIMUA O KA HOPENA.

                Oiai hoi kakou e nanea a e walea ana iloko o na lualai a laulea ana o keia mau la, ua komohia wale mai

la no ka hoomanao ana no na la ikiiki a welawela o Ianuari i hala, a noonoo wale ae la no hoi no na hana o ia mau la, me he la o ia paha hoi ka ahailono hikimua o ka hopena o keia noho ana pilihua o ka lahui e hoomanawanui pauaho ole nei. A mawaho ae hoi o na paha ana, i ka hoomaopopo lea ana iho o ia maoli no paha hoi ka hikimua o ka hopena, oia hoi, ua hoea mai la o kinohi, ua kiko ka huaelo, aka, o ka hopena aku hoi koe i hoikeana, aohe ia i hoea ae. Ia kakou nae hoi e hoolai nei, aohe ikeia aku o ka olino a maaloalo mai o na hopena la, oiai, o ka pahuhopu no paha auanei hoi ia no keia nohona kalaiaina pilihua ana o kakou. Ke hoea io mai hoi ia hopena, o ka hoea aku no ia i hoikeana, oiai, ua ku mua no ka pahu i kuahu i kinohi loa no; alaila, hoomaka hou aku paha ka awaiaulu ana aku i na manao e laulea like ai kakou mai o a o, aole iwaena o kakou wale iho no, aka, hului pau mai no a pau loa a hookahi ka hoonipo like ana, ke hololea nae hoi ia ma na aoao a pau a me na ano no a pau loa. Mai no kakou a uiha iki, oiai, aole ilaila ko kakou pono, aka, e hoomau no me ka pauaho ole, oiai, aia no ilaila he wahi ponopono iki, he pono nui, he pono laulaha, a he pono a puni a pau loa, aohe mea ana koe."

 

ALUALU WAI LIULA!

                He mau pule i hala ae i heluhelu aku ai o Lunakanawai Kiekie AlapAki Kauka i kekahi palapala ana i kakau ai e pili ana i ke sileva "dala keokeo) imua o kekahi ahahui o na ewe mikanele maanei. Ma ia manao ua hoino ae oia i ka Moi Kalakaua, ke Alii nana oia i hookiekie a hoohanohano mai, a me kona Kuhina Nui Kipikona, e mau nei no ka hoomanao aloha ia e ka lahui, a hui pu ae la me Calausa Sepekela, ka ona miliona i lawe mai i kona waiwai a lu maanei ma na hana e hoowaiwai a e hoopomaikai ai i keia-aina.
            No na mea mua elua, ua make laua, nolaila, ua hiki ole ia laua ke pane ae no laua iho. Aka, no ke kolu ilio, eia no oia ma ka io a me ke kino a ke ola nei ma keia ao, a malia o loheia aku no oia. I ke makou hoomaopopo, o kela hanaia ana i dala keokeo ponoi no Hawaii, ma ko ka lahui aoao, ua ikeia ka pomaikai o ka aina, oia hoi, ua pau aku na dala ino a emi mai o ka waiwai i ke kipakuia e na eala Kalakau, a ua ikeia no hoi aole no i lawa pono loa kakou. O na poe piepiele dala no paha hoi ka i poino, a oia ka ka Lunakanawai Kiekie i kokua ae la. Akaka no hoi kona hilahila ole i ka pane i na mea i make, a hiki ole no hoi ke "waiho aku na ka make e kanu i ka make."
            Ma ia manao no oia i kapa aku ai ia Calausa Sepekela he powa, a i ole, he alunu a aku ai ia pakaha paha, no ka Calausa Sepekela he powa, a i ole, he alunu a pakaha paha, no ka mea, ua nui na dala i loaa aku iaia mai ke Aupuni aku ni ia hana ana, a ua mahele pu ae ka me Kuhina Nui Kipikona. Haohao loa makou no keia kuhi ano olalau ana, me ke akaka ole paha iaia o ka oiaio ma ia olelo ana, a noonoo ole iho na kona kaikoeke, na Hanale Kaaka, i lawelawe na mea a pau e pili ana no ia hana me kahi hana dala ma kona ano elele a kuhina mana nui no keia Aupuni ma o. O kahi hoi o ko ka Ona Miliona powa ana, aole ia i maopopo ia makou, aka, me he la no nae ua makaukau loa no oia e pane mai nona iho a o ua o Alapaki ana no ko pani no ia. Hookahi a makou mea e hoomaopopo nei, ho hoa'loha oiaio oia no keia aina a me kona lahui, oiai, oia kekahi i kue ikaika loa i na haua i ku ae ai o keia Aupuni, a aia no kona hilinai ana maluna o ke Aupuni kumu e like la no me ko ka lahui e kupaa mau nei. Ua lawe mai oia i kona waiwai a eia maanei, ke ku nei he mau hana nui nana, he mea hoi i hana ole loa ia e kela welo a na alii a me ka lahui i paikano a i painuu ai me ke kuhihewa. A oi loa aku hoi, he keu a ka hilahila ole o keia mea e noho nei ma ka oihana a na Alii i hoonoho aku ai, i kona iho mai mai kona kulana mai a hoike ae i kona manao ma ke akea, e apono ole ana a e hoahewa ana hoi, me ka noonoo ole iho paha hoi o ku aku he hana no ia mea imua ona, alaila, hiki ole iaia ke noho mai e hoolohe a e haawi ae hoi i olelo hooholo ewaewa ole.

 

HEAHA MAINEI LA HOINEI?

                Nui ko makou hoopahaohao i ka ike a hoomaopopo ana iho ua haawi makana mai nei o Misita a me Misasa T.H. Davisi i kekahi mau kokua nui ahiwahiwa loa no ka hoomaemae ana ae i ka luakini makua o Kawaiahao. O keia kumu o ko makou hoopahaohaoia, no ko makou ike he hoa'loha oiaio loa oia no ka lahui Hawaii, a ua ku hookahi hoi oia e paio no ka pono o Hawaii nei mamua aku a mahope mai, o ke kahulihia ana o kona Aupuni kumu. A o kekahi hoi, he poe hoino a hanaino lahui ka papa kahu waiwai o kela luakini, ina aole o na lala a pau, alaila, o ka hapanui o lakou.
            Ke kuhihewa ole makou, aole no hoi o ia wale ae la no, aka, o na poe no hoi neia na lakou o ua o Misita Kewiki i hoino aku no kona paio ana no ka pono kaulike o ka nohoalii a me ka lahuikanaka o Hawaii nei, me ke kuhi okoa a kapa maoli aku no iaia he pupule, o lakou no no iaia he pupule, o lakou no neia ana i kokua mai la, aole no hoi o ia ae la ka panina, aka, eia hou iho no, oia hoi, ua pau ka hoi o ka lahui e hele hoi o ka lahui e hele i ka hoomana, hoonani, hoolea a pule aku i ke Akua maloko o ia heiau, no ka mea, na hooliloia i hale no na poe puni a piepiele dala a i punana hoi no na powa, a i halepapu pohaku hoi no ke kiki poaa ia mai o ka lahui me ka hooliloia no hoi i wahi malama a hoahu i na lako kaua, i ano like loa no me ka halepapu o Kaukeano, ua hao ke ano o ua nalo loa aku hoi ka hie mai o laua aku.
            Mai manaoia mai ho hoino keia a makou i ua makamaka la, oiai, ua kukuni paa ia iloko o makou ka hilinai oia maoli no kekahi o na hoaloha oiaio o ka lahui a me ka aina o Hawaii nei. Aka, ua kahaha a haohao loa makou nona no keia ana i hana mai nei. Ina paha i komo io iloko ona ka manao kokua, no keaha la hoi oia i kokua ole mai ai i na ohana hune a nele o na poe e paa pio nei ma ke ano he poe pio kalaiaina malalo o na kanawai kaeku o keia au oehaa. Ina ilaila mai nei keia kokua ana, alaila, aohe a makou olelo ana, oiai, o ka pono maoli no ia e ku hoi i kona hanohano a mahaloia, me ke akaka loa no hoi o ka mau o kona manao aloha oiaio no keia lahuikanaka ana i ku ai e paio hookahi, me ke kokua ole ia, imua o ke ao holookoa. Aka, o kona kokua ana ae i kela heiau, ua hala aku ka hie, no ka mea, e like me ka makou i hoakaka ai mamua ae, ua pau ka hoihoiia a aohe hele nui ia e ka lahui, a i hoike no ia, eia ke pau nei koiia poe hoahanau i ka huli ma na aoao hoomana Enelani, a me Katolika Roma. Minamina loa makou no kona kiola ana i kela puu dala nui ma kahi e waiwai ole ai, a me he la, ua kuhihewa paha oia, a i ole ia, alakai hewa a lalau ia paha e na poe i hoino maopopo loa iaia iloko o ko lakou mau puuwai, a i ole ia, ua lalau paha ka noonoo a ua kaa ao ka lolo. Aole makou lilili no kona haawi