Ka Makaainana, Volume III, Number 11, 20 May 1895 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MEI 20, 1895. 5
ana, oiai, oia no ka i kuleana ma ia, aka, na kuleana no ia makou e hema aku no kana mea i hana mai la.
"MALOO NA IWI I KA LA."
Pololei loa no i ko makou manao ke koi a na poe ona halekuai waiona no ko ke Aupuni uku aku ia lakou i ko lakou poho no ke paniia ana o na puka o na halekuai waiona malalo o ke kanawai koa i ka manawa o ke onene kaua kuloko iloko o Ianuari a me Feberuari i hala. Oia ka hana ana, oiai, he poe lakou e uku ana i na laikini kiekie loa, kaa, he uku ana no paha hoi ka aeia mai. Aohe no he mea hewa o ka hoao aku, ilaila la hoi ka ikeia ae o ko lakou nei ma ae manao "e hanaia ka pono a haule mai na lahi," oiai ke pulu ua pau i ka waele e ia.
Aohe o makou apono iki i kela hoehaia ana iho nei o Kapena Kuke (aole keia o ka mea a na kupuna o kahi poe o kakou i kuhihewa ai i o kikilo loa oia o Lono a ai kuhihewa ia ai kona naau me ka manaoia he naau puaa), aka, he paioa keia no Amerika me na umiumi lehelehe loloa. He keu a ka hilahila o kela hana a na poe Olelo E, e hoike mai ana hoi he poe ia i kupono ole loa e maikaniia aku e keia Aupuni. A kaia no nae hoi i na waha ulaula o lakou ma ae a e pono, i ka lakou mea o ka hoolakalaka ana a nanea.
Ua hoolana loa kela poe Olelo E me ka manao iho paha o lakou ka oi ma keia aina, a aohe poe a ae mawaho o lakou. Ina pela io ko lakou manao ana, aohe kuhihewa aku a koe mai. Eia nae, o lakou na poe koa mualoa i amo ae i ka pu no kela huaelo o Ianuari 17, 1893, a ku ae ai he Aupuni Kuikawa. Oia nae paha hoi no ia mai ke kumu o keia poe i hookiekie ai, a komo ka lili, hoeha hilahila ole ai i ko lakou poo hou. A oiai, aole makou he hoa'leha no na aoao a pau ma ia hana, aohe nae hoi o makou kokua ia ano hana.
I ka halawai ana o ka Papa Ola i keia pule iho la, ua ulu ae la he kamakamailio ana no ka opiuma, a ua ninau aku kekahi lala ina paha hoi e hooholo ana ka Ahaolelo ke noho mai i kanawai opiuma. Pehea ana la, e hana io ana paha i ka hewa like i hoinoia ai o ke kau Ahaolelo hope loa o 1892 o ke au noho'na Moi? O ke kanawai opi uma kekahi o na kanawai hope loaa ka Moi i kakauinoa ai i na la makamua o 1893, mamua iki iho no o ke kahulihia ana, a eia ke ala hou mai nei i keia au "hemolele"i mea lapu. Malia no hi paha ua ike nui iho la lakou nei aohe no hoi he mea hewa loa ke hooholoia ia ano kanawai. Ina no hoi lakou nei ma ae e hooholo ana, alaila, o ko lakou ai ana no hoi ia i ka io liu.
Wahi a ka lono, ua olelo ae ka o Samu Nolena ua pau kona manao komo ma na hana pili kalaiaina, a e noho malie ana ka oia ma keia mua aku me he "manu nunu" la ma ke ano he kupa a he makaainana maikai a hoopono malalo o ka Repubalika ma ka Malu Ulu o Lele. Ae, pela paha, aohe i akaka ia makou kona manao; eia nae, no Lahaina mai nei no ka lono i loaa mai ia makou ua olelo oia e kau hou ana no oia iluna a nana ana no ka e pakali mai i ka puunaue ana i na oihana. Oia ana paha, pela ana paha. Ina oia kona manao, aohe haakei aku a koe mai o nei kipi i muhee ai.
Mamua i ke au Moi. ua hoouna o Kale Wilikina, ka Ilamuku e noho ana ia wa, i ka mokumahu Kalaudine e uhai i na moku hoopae opiuma, oiai, ua lonoia mai ia mea iaia ma na aekai o Maui, Molokai a me Lanai, a e ole no nae hoi ia hana ana, ano pio ai ia mau hana hoopae malu. Ia wa, nui ka walaau o lakou ma ae i ka uhauha, aka hoi, i ke ku ana iho la hoi ia lakou, mumule na nuku ai ai, a paa ka noke ae o na "lehelehe eueu hana lokoino" ia lakou iho. No ka like ole no paha hoi o na au hooponopono aupuni ke kumu o ia. Oia!
Ke hoomaopopo iho kakou, ua oi loa aku ko lakou nei uhauha i ko ia au, a o ka uku ana i ka manawa Lehua i $10,000 no ka malama, he hoopomaikai ana aku ia i ka hui nona keia moku holo ole loa. O keia ka hana uhauha maopopo loa, aohe pala poi e loaa mai ana koe wale no paha ke alualu i na mokupea liilii o kakou nei. Aohe ka nana no ia lilo, loaa ka manawa o nei wa, i ole loa iho ia Kaimiloa o ke au o ka Moi Kalakaua a me kona Kuhina Nui Kipikona, a hookahi ka hookohukohu ana ma ka aoao ilio o ka Piladelepia, oiai, aia malaila e malailaa e mo-ku nei.
No ko Pateika Kulina ahewaia ana no ka laweola, pakele oia no ka pepehikanaka, ua hoomaopopoia ua hewa loa ke Aupuni o ka hoolako ana i na pu i na kanaka o kona ano. Ua hemahema a palaleha maoli no ke Aupuni, me he la no hi paha ua nele loa i ka noonoo no ka pono a me ka hewa o ia hoolako ana, me ka hoonoho ole aku ia ano poe malalo o ke alakai a hoomalu ana a kekahi mea i kupono a i hilinaiia, alaa ka hewa a me ka poino la. O ka hua no nae hoi ia o ka hilinai kuhihewa ana. Na keia mea no ka hoi ka olelo, wahi a ko makou lohe mai, e kiki i na kanaka a pau, me he la ka hoi he haole loa oia, a paa ana no nae hoi i kana hewa i hana ai no ka ono loa i ke samasu o ka La Konohi.
Mea ia mae aohe e loaa ana ka pono i kela palapala a Misasa Ema Kipili i hele awiwi ai e kakauinoaia no ka huikalaia o na pio kalaiaina. Aohe o makou hoahewa no kona manao maikai ma ia hana, aka, e like no me ka makou i koho wale ai ia wa aohe e ko ana, o ia no ia i lonolonoia mai ai. Mamua aku hoi o kona lawelawe ana ia hana, ua lohe mua ia e noonoo ana ke Aupuni no ke kala ana i na pio.
Pela no hoi ia e lonoia nei na lilo ia mea i kunauhana na ke Aupuni e noonoo nui nei i keia mau la. A mamua aku no hoi o keia mau lonolonoia ana i keia mau la iho la, ua lauaheaia ae no e hookuu nui ia ana, aka, aole no i ko iki. He wanana no hoi kahi ma ka la 4 o Iulai ae e hookuu nui ia ai, ke ulu ole ae ka he mau hana ano le iloko o keia kowa, a me he la aia ilaila ko makou hilinai ana a e hana io ana no paha hoi ke Aupuni ia hana aloha, aole loa nae hoi mamuli o kela palapala hoopii i kakauinoaia e kekahi poe kakaikahi. Ina e hooko io ia ana e ke Aupuni alaila na makemake makou e hoike e aku mai no kela makamaka a kuhihewa iho ka manao ana i ko mamuli o kana hooikaika ana.
Aohe mea a na "anee alii" e makauli, e weli ai, a e hohohopo ai e like la me ka makau, ka weli, a me ka hopohopo o na "anee haole" o ka Repubalika e kau e nei e ka lia a me ka li-o, a o Kuokoa kekahi iloko o ia haawina like. No ia ano pioloke no o lakou nei ma ae ka mea e holokake nui nei o ka poeleele a e maau hele nui ai ma o a maanei, oiai nae hoi ka lahui e hiolani ana iloko o ka puili hoonipo maluhia ana me Niolopua.
I ka holoholo kaa ae o Kimo Lene me kona kaikuahine Kieke i keia mau kakahiaka iho la. Oia kekahi o ua pio kalaiaina i hopuia ai, a no ka loaa ana i ka pupule i hoihoiia aku ai oia i ka Halemai Pupule.
OLA NO NA OIWI.
Na oaa a me na Lilo o ka Hebedoma i Pau Iho La.
Ua halawai io ae no ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui i ka auwina la Poakolu iho la, oia hoi, ua akoakoa ae na lala, a eia iho.
Ka Hoike Elima o na Loaa:
M rs. Laura Mahelona. $20.00
Mrs. Amalia Joy 6.50
Mrs. Lilia Aholo 5.00
Mrs. M. Kaulia 1.75
NA LULU MAU.
E. Johnson. 4.00
F. J. Testa 8.50
W.F. Reynolds. 3.10
LULU KUIKAWA.
T.R. Walker 50.00
Huina $98.85
E aho ae la hoi ia, loaa kahi hoopuipui iki hou ae i ka waihona e ano mimino aku nei. Nolaila, eia iho no malalo
Ka Hoike Ehiku o na Lilo:
Ohana o Makakoa 1.00
" Kahaiao 2.00
" DK Koa 1.00
" Kanaana 1.25
" L Kameakane 1.25
" R Palau 1.50
" Manuel Kuhio 1.00
" D. Keaunui 1.00
" JM Kamali 1.00
" Kaanaana 1.00
" Keawekalohe 1.50
" Nahinalau 1.00
" Inoaole 1.00
" Pihana 1.50
" Enoka 1.00
" HP Kaohi 1.00
" Kamaka 1.00
" H Kalei 1.00
" Aberahama 1.00
" Kaolowi 1.00
" Geo. Makalena 1.00
" Kaaihue 1.00
" Kamai 2.00
" S Kalalau 1.50
" Elia 1.50
" D Damiana 1.50
" Kaneuu 1.00
" Keamopohaku 1.50
" Kauai 1.00
" John Mahuka 2.00
" Waianae 1.25
" John Piko 2.00
" GH Pahia 1.50
" Kakaio 1.50
" Paterika Lene 2.00
" J Kaae 1.50
" Keoni Waipio 1.00
" Wm Kekoa 1.00
" Alika Kamika 2.00
" Holo 1.00
" Kamaki Pule 1.00
" Hanupau 1.00
" Kilohana 1.00
" Toma Pedro 1.00
" Kema Kekipi 1.00
" Kaaikike 1.00
" JW Bipikane 1.00
" Keoini Pio 1.00
" WM Maepali 1.50
" JK Beni 1.00
" Kahananui 1.25
" Keliikuewa 1.00
Huina. $66.50
KELA A ME KEIA LILO.
Lilo no ka Poi 7.50
Lole no na ohana ma Kakaaka, Mei 15 3.00
Huina lilo a Mei 18 $77.00
E hoke hui ana na Kula Sabati a pau o Oahu nei ma Kaumakapili ke hiki aku i ka Poaono, Iune 8.