Ka Makaainana, Volume III, Number 13, 3 June 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 3, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.
UKU O KA NUPEPA.
No Ekolu Malama $ .50
No Eono Maalama 1.00
No Hookahi Makahiki 2.00
UKU O NA LUNA NUPEPA.
6 Inoa .15
10 Inoa .20
Maluna aku o 10 Inoa .25
Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.
POAKAHI, IUNE 3, 1895.
ULUHUA loa ka ke Aupuni i ke kakali loihi me ka maopopo ole o ka hopena o keia noho ana aku. Auwe, ke uiha koke la ka hoi. I aha ai no la hoi ka hana pela!
No ka loaa koke ole ana mai o ke kope o ka hoike hoolilo o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui i ka manawa kupono, oia no ke kumu i puka ole aku ai ma ka helu i hala. Aka, eia ke puka palua aku nei ma nei helu, hookahi ma ka aoao 7, a hookahi ma ka aoao mua.
AIA no ka a ae mai na poe pio kalaiaina i kipaku nui ia ai i na aina e e lawe i ka hoohiki kakoo i keia Aupuni oehaa, alaila, loaa ka aeia aku e hoi nui mai. O ke kumu ia o kahi poe i hoi mai nei, a noho aku nei no kahi poe no ka ae, hoihoi a makemake ole loa Nui no na apakau ana a me ka imi'na i kahi e pili ai i ke kepau, a pili io no. Aka, ina kela poe i koa a makau ole, aole loa lakou e pili, e like me na poe i hoomanawanui ai a uluhua ke Aupuni, hookuuia mai la me ka loaa kina ole.
MAMULI hoi o ka hoike akea ia ana ao o kela kokua a Misita T.H. Kewiki i ka luakini o Kawaiahao i lilo ai ia hana a ia hoa'loha oiaio o Hawaii nei i mea na makou e nema ai. A mahope iho hoi o ka puka ana aku o ka makou pane iala ma ka helu 11, ua hoikeia mai ia makou o na dala i luluia ae ai i ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui, i hoikeia aku ai no ma ia helu koekahi me ka makou nema, i hoopaaia ma ka inoa o Misita T. R. Waka, na ka hui kalapa no ka ia o T.H. Keweki Ma, me ka hooia ae no ka o ia hui ina o makemake hou ia na kokua ana, na makaukau mau lakou o haawi ae i na kokua hou ana. Minamina loa makou no ko makou kikaho e ana.
NA LONOLONO KAUA.
Aole makou he makaula e wanana ai a e wehewehe ae ai hoi i na mea i wanana mua ia, koe wale no ka hoomaopopo aku i na ouli a me na kahoaka o ka manawa e nee nei ma keia ao mauliawa wale. O na lono wale no ka i loheia mai na aina o mai, iloko o na wa e ku moku mai ai, no na hana hoeu, kana kipi ma kekahi mau aina, a me he la pela io no, oiai, o na hiohiona ia e ikeia iho ai ke nana i na nupepa kuwaho. Aia wale no ka hapanui loa o keia mau ala kipi ana o kekahi hapa o ka lahui ina ka Hapa poepoe Komohana, a o ka oi loa aku hoi aia ma Amerika Waena a me Hema. A i ka hoomaopopo iho, me he la, mamuli o na hoohihia a hoohihipea ana o na hana o ke au o ka manawa, e konoia aku ai kekahi mau mana nui o ke ao nei e hoohoa ae i na ai a ka ui.
He mea hiki ole loa hoi ia makou ke olelo ae e hoea mai ana ka hopena o ke ao nei, a i ole hoi ia, ua kokoke mai i ka manawa o na wanana Baibala e hookoia ai. Aole loa ia ike a haawina me makou, eia nae, o ka makou e hoomaopopo nei, ina aole e hiki ana ke hanaia na hoomalielie manao ana iloko o ke komo uwao ia aku me ka maluhia, e hanaio mai ana no. O kela koi a Beritania Nui ia Nicaragua a ia Venezuela, na manao o Amerika Huipuia na koikoi loa a ua makemake hoi e hanaia imua o kekahi aha uwao, eia nae, mamuli o ka palapala hope loa a Beritania Nui ia Nioaragua, ua oleloia aku aohe elele i makemakeia mai kekahi aina Amerika aku. No keia makemake ole ia o kahi Amerika, "ua wela ke kai" o Amerika Huipuia a ua ninau aku a na paneia mai aohe nona ia manao ana, aka, no na Aupuni e ae ina ia hapa o ke ao nei. A ina ka aoao ae hoi o ia mau aupuni repubalika like ole, ua nui ko lakou inaina no keia komo akeakea aku o na mana Europa ma na hana o ia mau aina a aohe hoi o lakou makemake a hilinai ia mau mana nui, a o Amerika Huipuia wale no ka mana i kuleana e hooponopono i na hana repubalika iwaena o lakou, oiai, aia me ia ko lakou hilinai ana ma ke ano he makua no lakou. Eia nae hoi, o ka hua i ikeia, ua ko ka ka Liona koi ia Nicaragua me ka hoehu ole aku o ka Aeto.
Aole wale no ma ka Hapapoepoe Komohana keia ano onene o Beritania Nui, aka, aia no hoi kekahi ma kona Hapa poepoe Hikina, me Sepania, a me Farani ma Aferika Waena; eia nae, aohe i like aku ka hopohopoia o ia mau wahi oehu paee ana e like la me ko ke Komohana, a oi loa kau paha hoi me Amerika Huipuia. He mea ole wale no keia mau houpuupu ana i ko makou manao, no ka mea, ua hiki ole loa ia makou ke olelo ae, mamuli hoi o keia mau lonolono lehulehu, ua aneane loa kau kakou i ka palena a i ka pahuhopu hoi o ko ke ao nei lualai ana, oiai, aole loa makou he makaula ike i ka wanana a i ka wehewehe pu ae no hoi, i like aku no hi me ka makou i hoakaka ai mamua ae. Ke waiho aku nei no makou ia hana a na na poe i lehia maoli ma ia ike. A ina o keia mau hiohiona kaua ke ke io ana o na wanana a kekahi poe e hilinai eni, aole makou i ike ia mea a aole no hoi makou ma ia kahua like. Eia nae hoi, o ka makou e hoomaopopo nei, me he la e oehu io aku ana no , aohe nae hoi e akaka loe ana ka hopena o ia mau hana ke hoea io ae, aka, aole loa e hoea koke mai ana ka hopena o ke ao nei, a aole no hoi i akaka ia makou ka wa e oehu io ae ai a maalo aku. Aia no ia haawina ike me ka Mea Mana o na lani kiekie loa, "he malu ma ka honua, he aloha i kanaka."
"MALOO NA IWI I KA LA."
Ua lonoia i na la mua o keia pule iho la o haiolelo ana o Kakina, i kipakuia mai ai mai Wasinetona mai, imua o kekahi aha halawai o ka Ligi Amerika ma ke kumu hana hoihoi Alii, oia hoi, i Aupuni Moi i kaupalenaia, a o Kama'lii Kaiulani hoi ke hookauia ae ma ka nohoalii ma kahi o ke Aliiaimoku. O ke ano o keia aupuni ana i makemake ai, e pokeia mai na mana Moi a pokou, a i ko lakou poe no hoi o nei wa na oihana.
Eia nae hoi, i ka halawai ana i ka po Poakolu iho la, aohe oia i kamailio ae no na kumuhana la, koe wale no ua mahalo ae oia no Kamakii Kaiulani. Ua kuu pau mai oia ma ke kalekale ana no ka mea e loaa ai o ka iini hoohuiaina o lakou, oia hoi, i aupuni e hiki ai ke loaa ia mea no lakou, eia nae, aole oia i hoike ae i ke ala e loaa mai ai o ia iini nui loa o lakou. O na haanui mua no, o la no nei i nei wa e ku ka liki ai, me ka ike maopopo nui iho no aole loa ia mea e loaa iki ana.
Wahi a ka manao o kekahi poo, ho maunu wale no paha kela oleloia no ke Aupuni Moi i kanpalenaia me Kaiulani ma ka nohoalii, i mea no ka lahui e puni aku ai. Auhea la kela poe kuhihewa, aole ia o ka maunu e nei ae o ka lahui; ina o ka maunu o ka Moi Liliuokalani ke hoihoi hou ia ae, alaila, aea ka lahui malaila, aka, ina o Kaiulani, aole loa e hei i ke alihi, he maunu hooluhi makehewa ia, he mea hoohala manawa a hoopau koalaala wale.
Aole no keia a ho hana oiaio, aka, he mea apuka walo no ia kakou. Ina paha hoi o ko lakou manao io ia, a o ka loaa ae o ka lualai lauloa pu ana me ka lahui kumu ko lakou akenui, a ua oiaio hoi e hoihoi Alii ae, no keaha no la hoi i hana olo ao ai i ka mea i ka umauma a i ka puuwai o ka lahui, oia hoi, ia " 'Onipaa,' ka pua o ka hala." Aia me ia ko ka lahui puuwai, me ia hookahi wale no, a aole loa hoi me kahi mea o aku. Aka, e hewa paha auanei hoi makou ke kamailio loa ae no ke kumuhana hoihoi Moi, o pili mai auanei paha hoi makou i kepau o ke kini a me ka ohumu pu e kipi, a-i ole ia, e hoeueu, a e paipai a e hoalaala ana paha hoi i ka hoohaunaoleia ae.
Ma ua halawai ana la o ka Ligi Amerika i ka po Poakolu iho la, pau ae o Kikania, ku ae la ka paa ipukuha o ka Moi Kalakaua, Limaikaika, a ua kamailio ae la oia no ka pono o na lawelawe hana mikanele aku iwaena o ka lahui, i mea e puni mai ai a loaa koke ae ka hoohuiaina. Malaila ae no hoi na Kuhina Haki a me Kamike a ua hoike ae no hoi lana i ka paa o ko laua manao ma ia kumuhana kapulu a aihemu a lakou. I ka hoomaopopo iho, me he la ka hoi ua hoouna ae o Peresidena Kole i kela kauna loio e pale i ka hihia no ka pono o ka hoohuiaina ma ko ke Aupuni aoao.
He kohu poe hana keaka paele no kela poe. Hoole loa o Kakina i kona iini olo e hoihoi hou ia mai ka noho'na aku ma lalo o kekahi Moi, a ina ua akeia e loaa ka maluhia i keia aina, o ka koohuiaina wale no ka mea e loaa ai a ua kakoo aku hoi kona mau ku aoao. Ma ko makou aoao hoi, ke hoike hou ia aku nei no e like me ia ma ua manawa i hala mua, aole loa o loaa ia mea, oiai, no ka lahui oiwi ia kuleana pilipaa o ka haawi a hoolilo loa aku i keia aina no hai, aole loa hoi na kahi poe e ae i hao iho me ka limanui.
Ku ae hoi o Kuauau a ninau koke ia aku la o Wile Kamika o hoakaka ae i ka manao o na olelo "hoohui kalaiaina," o like me ia i oleloia ma ke kumukanawai o ka Repubalika, ina paha he hoohuiaina ke ano o ia mau huaolelo, a i ole ia, he ano aupuni okoa ao no paha ka manao. Eia