Ka Makaainana, Volume III, Number 14, 10 June 1895 — Page 1

Page PDF (840.74 KB)

Ka Makaainana.
BUKE III---Ano Hou. Honolulu, Oahu, Iune 10, 1895. HELU 14.

 

No Ke Aloha Aina.

 

Aia i ka inoa a Daimana Hila,
Ke aloha aina e hoolulu nei,
E hana ana la i ka pono,
Ka pono kaulana nou e Hawaii,
Hawaii kuu keia ae,
Kuu iho hookani iwi ponoi,
Aia i ka luna la o Kaimuki,
Ka uwahi aweawe pu rafela,
Ilaila la au ike ino ai,
I ke ehaeha hoi a he aloha,
He aloha au la i kuu Moi,
Me ko'u Hae Kalaunu i hunaia,
Aia i ka luna la o Manoa,
Keiki iho la alo ehaeha,
Ui aloia mai Daimana Hila,
I ke ana hoi la me ke koekoe,
Ua lilo ke aloha i ka aina,
Haalele ke aloha o ka wahine,
Ua kila ino au i ko'u manao,
Mahope au o Liliu a lanakila,
I loaa e ki lei o ka hanohano,
No ka wa mau loa e o mai,
Haina ka puana a e lohe ai,
No ke aloha aina a mau loa.

 

Mai i ke Ala Potika-a-Kane.

                Aneane paha e kani ka hora awakea o ka Poaha iho la i aili ae ai ke aho hope loa o Misi Hanaiakamalama Kanahele, i ka maaina hoi i ka heaia ma ka hoopokole ana i kona inoa o Hanaia. Ua kailiia aku la kona aho mahope iho o ka hoomailo pokole ana a ka mai no elua paha pule. Ua loaa mua no i ka mai a oluolu, a loaa hou iho la a poino. Auwina la Poalima iho la, hora 4, i maneleia ae ai kona kino wailua mai kahi noho mai o J. Nawahi, ma Kapalama, kahi no ona i noho iho nei a make, a nalo me ka ohana ma ka ilina o Kawaiahao, malalo o na lawelawe haipule ana a ka Haku Bihopa o Honolulu. Nui no kona hoolewa o nei la noa, ua kanakolu a keu na kaa ukali mahope, o na hoa'loha wahine wale no nae ka hapanui. Nani a ma ka ilina, a ua lehulehu no hoi na poe i hele ae ma kauhale e ike i ke kino wailua a e makena ino. Maluna o kekahi kaa nui mamua na poe hapai pahu, he poe opio wale no o ka ohana pili ia Mista a me Misasa Nawahi. Ua piha iaia ke 35 makahiki iloko iho nei no o Mei. Aloha no oia.

 

                Mamua o ka holo ana ana aku o ka Auseralia i ka Poakahi i hala, ua pii aku ka o Luaina e ohi i ka aie o kahi heoe nona ka inoa o Alani, he makai kiu a pau, oiai hoi oia e makaukau ana e holo no Kaleponi, a mahope e iho o ka papaleo ana no kahi manawa ua uku mai la ua haole la i kona aie he $10 a holo aku la ia me ka pua ole ia o kona wahi okana, Oia no ka makai kiu i hiliia ae e kela wahine haole, a makou no hoi i hoi e mua aku ai ma kela helu aku nei.

 

WAL TER O. GRESHAM

 

Make ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia.

                No ka mokukaua Amerika Beritania i lawe mai i ka loaa mua loa no ka hala ana aku o Kuhina Nui Gereshama, ia hoaloha oiaio o Hawaii nei, ma kela ala mau o ko ka honu, nei, oia hoi ma ke "aia pookua a Kane," i kakahiaka Poakolu iho la, a he hooia wale mai no hoi ka ka mokumahu Maraposa i kakahiaka Poaha mai. He mea wina kaumaha a luuluu keia i kau aku maluna o ke Aupuni o Amerika Huipuia, oiai, mahope iho o ka hoomaikai mau aku mai pelorise ma kahi kokoke i ke akepaa akau, oia hoi, he wai i ano like me ka opuohao, i loaa iaia i kona hele ana i ka hololio no kahi noho kuaaina o ka Peresidena ma Wailele i ka pua loaa i ke anu. Ua loaa oia i ka mai ona i poino ai i Mei 1, a i kinohi ua lawelawe kuhihewa na kauka he pohaku iloko o ka puumimi, aka, e ole kekahi kauka e ae (Dr. W.W. Johnson), i ikeia ai kela mai ae la a haaleleia ka noonoo ana no kona mai mua i manao waleia ai.
                Hora 1:15 o ka wanaao o Mei 28 i haalele mai ai kona aho, ka lamaku hoi o ke kino, imua o kana wahine a me kona ohana. Ua ano pii ae no kona oluolu, aka, na ke komo nui loa o ka wai i ke ake i hoopahua i ka ike loea o na kauka lawelawe. Ua mau mai no kona ike a me kona noonoo a mamua iki iho paha no ka wa i ahaiia aku ai o ke aho e na lima menemene ole o ka Anela o ka Make. I ka hoomaopopo ana o na kauka lawelawe ekolu na kokoke mai kona hopena, ua hookaawale aku lakou i ka hora 12 o ia po, me ka haaleleia aku o na lala o kona ohana a me na poe kiai a lawelawe me ia. A hiki ia manawa, ua kamailio mau ae no ua loea kalaiaina nei me na olelo aa a ku no i ke ano koa a hopohopo ole. Ua hoomaopopo lea no oia i kona kulana a ua hoopuka aku i na olelo o ka manaolana a me ka hoolanalana hoi hauoli i kana wahine a me kaikamahine pilihua. A ua olelo ae no hoi ia no kahi poe ana i aloha ai, o ka oi loa aku no kona kakauolelo pilikino, Masita Lanadis, ka mea ana i aloha ai me he keiki ponoi la nana, a oia, a me kona keiki pu, e u awiwi mai ana lokahi ona e waiho ana, aka, ua lohi loa. Ma ka aoao o kona moe i noho ai kana wahine e kahakahi ana i kona lae a me ka heluhelu aku no hoi i kahi manawa mai na pauku a mahele olelo ana i aloha ai o ka Baibala, Mai ka hora 5:30 mai nae hoi o ke ahiahi i ikeia ai kina emi pa ana, a mai la wa mai no hoi hoao ai na kauka i ko lakou hooluolu a hoomalielie ae iaia a hiki wale no i ka pakui a puhili nui ana o ko lakou ike.
                Ma kekahi wahi mahiai kokoke i Korelana (Carylann) Inidiana, i hanau ai oia i Maraki 17, 1832, a ala no ilaila, iloko o ka hale ona a me eluma hoahanau a me kaikuahine i hanau ai, kahi o kona makuahine e oli mai la, ua oi aku mamua ae o 80 makahiki i keia wa. O keia Waleta ka mua ae o ka muli loa, a ua heaia kona inoa waena Quinton [Koiniton] no kekahi o na hoaloha o kona luaui. E na makahiki mahope iho o kona hanau ana i make ai kona makuakane, a ua kau aku ke koikoi maluna o ka makuahine e malama ai ia lakou a pau, me ke kokua pu no hoi o na keikikane ma ka mahiai ana, a o Gereshama opio no ke kahi i kokua aku ma ia hana. Iloko o 1858 i mare ai oia ia Misi Matila MaGaraiue, ke kai kamahine a kekahi mea mahiai e noho ana no ma kahi kokoke i ko lakou wahi, a ua loaa mai na laua he keikikane a he kaikamahine, ua nunui a ua oo. O ke kaikamahine hoi, na mare kane, a o ka hunona kekahi ma ke kae o kona moe make i kona wa i auku kia au.
                Lehulehu loa na palapala a me na hoike hoalohaloha i loaa ae i ke Aupuni a me ka ohana o ka mea i make. Ma ka Hale Keokeo, Mei 20, i malamaia ke anaina haipule no ka mea i make malalo o na lawelawe ana a Bihopa Horst, he hoa'loha pilikino no ke Kuhina make, o ka hoomana Metadiso Episocopala. Ua hihia ea palena oe ua hoohiwahiwa pua ana a me na meaulu e ae me ke hapa hoi o na hae a pau o Wasinetona. O ka Peresidena a me na lala o kona Aha Kuhina na ku aoao hanohano. Ua hiki ae no ma ia anaina haipule na luna o na aupuni e a me na luna oihana kuloko o na kulana a pau, mai ka oihana kivila a ka oihana kaua, a ua paniia na keena oihana Aupuni a pau. Ua laulaha ke kanikau ana o ke kulanakauhale a pau. Aole ka wahine kanemake i hiki ae ma ia anaina haipule, no ke kaumaha a lihaliha kulilipo loa. Hora 12:15 o ia awakea ae i kau aku ai ma kekahi kaamahu kuikawa kaokoa a hoihoiia no Kakako, kahi i kanuia ai i ka la 30 ae, me ka ukaliia aku no e ka Peresidena a me na lala a pau o kona Aha Kuhina, a me ka ohana o ke Kuhina i make, a me na makamaka, na hea io a a me ka lehulehu.
                Ua lonoia e paniia aku ana paha kona makalua ma ka oihana e JH Balauna, a i ole ia, e TF Bierdt, Amebasadoa ma Enelani a Kuhina Nui mua no, a e Dano M Dikis ma paha, Luna Leta Nui i ko Peresidena Kalivilana kau mua, a i ole no hoi ia, o WC Wini i noho Kuhina Kana ai malalo no o Peresidena Kalivilana.

 

Ko Ewa Lepera Noho Mauna.

                Akahi no a paa i ka hopuia no kekahi manawa loihi o ka noho lanakila ana ma ke kuahiwi o Waiawa, Ewa, o Manuele, hapa Pukiki, ka ma'i lepera nana i ki o Kiusale, makai o ka Papa Ola mamua loa aku nei a ku ma ka wawae i ka poka. Ua kehakeha ae na nupepa namu na CA Balaunu oia i hopu, eia nai, aole oia ka mea pololei. O ka oiaio maoli, na kona mau kaikuaana, na Damiela a me Pilipi, oia i hopu, ma ka hooko ana paha hoi i ka laua oihana, no ka mea, he mau makai laua no Ewa. Ua hele aku laua no kauhale o ka pokii a ua loaa aku no, a ua kamailio aku laua no ka mea pono iaia e haawi pio me ka oluolu a e hoi i Kalawao, a ke ae oia, alaila no hoi hookuu o Hope Makai Nui Kauhi i kana puolo i ke alo Pela na kaikuaana i pela aku ai iaia, a i kona ike ana ia Balaunu ma kahi mamao, ua pii ae la kona kai me ka olelo ae me mau hana pulapu keia iaia, a o kona wa no ia i kau ae ai i kana pu raifela, no ka mea, e paa pu ana no me ka piha pono, a o ka wa no ia o lakou i aumeume nui ai, paa na lima ia Pilipi a kaili hoi o Daniela i ka pu a lilo, a he hapahora paha mahope iho, hoea aku o Balaunu. I kahi la ae i laweia mai ai kana pu raifela a me na poka e Balaunu i luna nei a waihoia ma ke keena o ka Ilamuku. Poalua iho la keia hana, aka, aole oia i hopuia, ua waihoia aku no a nana no e hele maikai mai. I kekahi ka Poaono nei oia a me eha poe e ae, no lakou na inoa o Inaki, he hapa Pukiki no, Kiha (k), Lahapa(w) a me Malie (w), i lawe nui ia mai ai a noho ma Kalihi. Ua manao na kaikuaana ina aole o Manuela i paa ia laua, papapau lana a me ka haole, a pau pu no paha me Kauhane, ko laua kokookolu o ka hele pu ana a noho oia i kahi no ka mea, oia kahi i hele aku mahope iho. Ua alo mai kela puolo i ke alo o Kauhi, oia o Lahapa.