Ka Makaainana, Volume III, Number 15, 17 June 1895 — Page 2
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IUNE 17, 1895.
LAUOMI DIHAE
----KA----
UI I MOHAIIA I KE KOKO
---KA---
NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA.
Ka Mea Huna Iloko o ke Kiaha
Waina;
Ka Mea Pohihihi i ka Maka o
ke Kuikele.
----A O KE----
KEIKI NUMAREDINA
KE
Komo Lima Maka Popoki.
MOKUNA XVII.
Ke alahele no ke Kihapai pua o Numere----Ke aloha welawela, aole i nalohia aku----Owai ke kupua, o oe?-----Hehihehi kulana i ka nani o ke Ao Olino---Huhuhui na opua i Awalau.
Nolaila, hoopuka hou mai la no ua kiai la i kona leo me ka ikaika e kauoha ana i kona mau kiai e hele imua, aka, he ole nae ka hookoia aku i ka ua mea he piha i ka eehia i ka nani o ua keiki makaikai honua la a me kona mau haahele No ka ike mua ole no piha hoi kahi o keia poe i kanaka mamua, koe wale iho no ke kupua a lakou e makau mau nei, o Habakudera.
O ko lakou haku wahine, aole no lakou i ike iaia, no ka mea, he kapu loa kona mau kiai ke nana iaia. Ua like iho la no hoi me ke kapukapu o ka kekahi poe mea i hanai ai a nui, i kahi e no ka lapuwale a paholo ana ma ka pukaaniani, mai ka puka komohana aku o ka halealii, Oia no paha ke kumu e mai nei.
Iloko o ia manawa aia no na poe kamahele la ke naue malie la imua me ka aui ole ae ma o a maanei a hiki i ko lakou ku ana mawaho o na paia o ka halealii o ua kaikamahine la ka mea a kahi luahine i ake nui ai e hoea koke aku me ka hakalia ole imua ona no ka hooko ana i ka mare hanohano iwaena o na kupua iluna o ke Ao Olino. Me na hiona o Kauluwela.
Ia lakou e ku ana me ka nana ana i na paia waho o ua hale la, hemo ae la na pani puka a ku mai la imua i o lakou he wahine ui a lakou i ike ole ai mamua, e kuuwelu ana hoi kona mau owili lauoho mahope o kona mau poo hiwi, a o kona mau maka poni uliuli e haka pono mai ana ia maluna o ke kanaka opio e ku aku ana imua ona. He ano like kona pauku kino me kela ui nona ka makaaniani hookalakupua. A i ka hope loa o ka laua nana pono ana i haawi like ae ai laua i na minoaka ana, a me he la ua lou aku la paha na makau a laua i Wailua, aohe mea nana e mawehe ae.
I keia wa nae a lakou e ku nei me ka haawi ana i manawa no kela a me keia o na kamahele e nana ai i na helehelena o ka wahine ui o ua aina la, oia no ka wa i nu iho ai ka makani me ka ikaika no ekolu manawa, a ia manaka i pane koke mai ai o Lauomidihae me ka leo ano makau,-----
"O kuu makuakane ae keia e hele mai nei, o ua hoailona keia o kona hele mai."
Ua hoike mai kona mau helehelena i ka piha makau i kela wa no kona makua. A i ka emi ana iho o ka pa ikaika ana a ka makani, loheia aku la ka leo o ua kupua la i ka pane ana mai maloko o na lau laau me keia mau olelo:
"Owai kou mau hoa e kamailio pu la, e kuu keiki?
Aole loa i pane aku ua kaikamahine la i keia mau olelo a kona makua, aka, ua noho hamau iho la oia me ke kau mai o kona mau maka maluna o Numaredina, me he la e i okoa mai ana no, "Ua ana au i kou nani e keia kanaka opio."
Aole oia i huli ae ma kahi aoao aole hoi ma kahi, a pela no hoi o Numaredina. Ke hoonuu la laua i na ono o ko laua mau puuwai pakahi iho.
Poha hou mai la ka leo o kona makua me ka huhu nui, e haehae ana i ka lau o na laau,----
"Ua pale anei oe i kau olelo i hoohiki mai ai imua o'u aole e hui pu me na keiki a kanaka, (olokaa pu nae iluna o ka mahiehie, o ka lau o ke kiawe ka mea aloha), a haalele iho i ka nani a kou makua i huli ai nou?" (He ono aku la i ka waimomona)
Aole no he wahi huaolelo hookahi i pane ia aku e ua kaikamahine la, no ia mea i lele koke mai ai o Numaredina a paa ma na lima o Lauomidihae, a honi aku la iaia me ka hoomaumau aole no hoi he aua ae o ua ui la. No ka mea, ua like na pana ana iloko o laua.
I keia wa aohe hoohewahewa ana o laua i kahi a me kahi, ua maopopo ae la ia Numaredina ua lilo iaia ka puuwai o ka mea ana i imi hoomanawanui ai.
Aka nae, o ka laua mau hana hooipoipo aole ia he mea e pau ai o ka inaina o Habakude ra i kana mea i luhi ai, a me ia ano oia i puka mai ai mai loko mai o kona halaalii me kana mau kauwa e kaikai ana i kona nohoalii. A i ka wa o na kiai i ike aku ai iaia moe iho la lakou a pau ilalo. (Ano like no me ka moe ana o kekahi poe iluna o ka poohiwi.)
WEHEWEHE NANE.
Huai ka Ike Kilokilo i ka Nane a
Moi Kauikeaouli.
Ma ko makou helu 10 o Mei 13 aku nei i hoopuka pau pono aku ai hoi makou i na wehewehe ana a Dimerata, a no ka pau pono ole no paha hoi i kona manao, eia hou mai no:
UHU---No ka uhu ka oleloia "pupuhi kukui malino ke kai, ka ka ka uhu.'' O ka hana a ke kanaka kaka uhu; ina ike oia i ka moakaka ole o ke kai no kana wahi e lawaia ai, alaila e puhi ana oia i ke kukui i malino ke kai, a hiki iaia ke ike iho i kana wahi e lawaia ai, alaila, oia kaka i ka uhu. Oia maoli no ka mea i hanaia aku ia Kalakaua I. Ua puhiia oia i ke kukui i mea e moakaka ai kona mau aoao a pau, a ua ikeia oia e na poe kaka uhu, he uhu oia e ai mai ana i ke kaka a ka poe kaka-uhu. A i ka wa o ke kaka i iho aku ai me ke kumukanawai elau pu, ua hopu koke mai la oia, a o ka manawa koke no ia o ka mea kaka uhu i huki mai ai ia Kalakaua I. a kau ana i kula i kahi ona e ola ole ai, no ka mea, ua pau aku la ke kumukanawai o Kamehameha V., kona wahi e ola ai. A noho iho la a poe kakauhu me ka hauoli, ua ai wahi i'a ae la.
No keia i'a no ka oleloia i "ka uhuka'i o Makapuu." I ka wa i hoea ae ai o ko Kalakaua I. pani ma kona wahi, ua noonoo hou iho la na poe kaka uhu, e hoao i uhu ka'i i mea e hahai ai na uhu e ae. O ka uhu ka'i i hoaoia, o Kiwini no ia; a ua hahai aku la na alii a me na koa o ka Bosetona mamuli o Kivini ka uhu ka'i a na poe kaka-uhu, a mamuli o ia hana ana, ua ku ae la he "waa pohaku eleku," oia hoi ke aupuni manawa. A oia ka wa i "pee'' ai ke aupuni MOI.
ENENUE--- No keia i'a ka oleloia, "pulehu ke nenue! Koala ke nenue!!" Me ka hei o na lima e hoopukaia ai kela mau olelo ae la; a o ka haina he make a he nalowale. Nolaila, ma o ke ku ana ae la o keia i'a mahope o ka uhu, ua hoikeia mai la ka make a me ka nalowale o ka "waa pohaku eleku," oia hoi, "hoea ae la a pee iho ia." A ua ikeia no hoi, ua make kekahi poe ma ke kahua kaua o Laeahi.
MANINI---He i'a keia nona ka oleloia ana e kaulana nei, "I ono no ka rnanini i ke kai.'' He ai keia na ka poe lua. Nolaila, ua pili keia i'a i ka hakaka me ke kaua. A oia no paha kela hakaka mua i ka 1889 a me keia iho la 1895, mamuli o ke kakaina olelo o keia i'a, a me he la aole no paha i pau. He kupanaha ka ike e ana o ka Moi Kauikeaouli i na mea i hoea hope ae nei i keia wa, a nane mai la, oia ma o ka manini la.
A no keia i'a no ka oleloia he "manini elekuho." O ia paha kona lele ana ae i waho mai waena aku o kona poai, a i ole, o ia kona lele ana aku iloko o ke aluka. Nolaila, ma ka hoomaopopo aku, he wahi i'a hoike paha keia i ke kulana o na kanaka koa, he hiki ke komo iloko o ka enaena o na hana hakaka, a he hiki no hoi ke puka aku mawaho o na hana hakaka. A nolaila, ua loaa ka haina a kahiko e olelo ana, "ao ke koa, ao ka holo,'' a o ia no paha ka kakou i ike iho nei A me he la, a hoike mai ana kekahi ano o keia i'a i ka hookuuia o kekahi poe, a hoopaaia o kekahi poe e like me na pio i ikeia i keia wa mamuli o ke ano o ka elekuho, ina o ke ano iho la ia o ia hopuna olelo, a i ole, he poholalo kona hoike.
A no kela i'a hou ka oleloia ana, "aeae kai, noho ka mea manini." E a paha ke ano, aia a pii mai ke kai a hohonu, alaila, pii mai ka manini. Nolaila, i ka hoomaopopo ana i ke ano o ka olelo, me he la, ina e hanaia kekahi hana, aole e nele ka ukali mai o kona hopena. Ma ka nana aku, i ka wa i hoalaia ai keia hana ma Laeahi he "aeae kai" ia, a a me he la no e hoea mai ana no paha kona hopena me kana mau hana. E nana aku nae hoi!
[Aole pau.]
J K KAHOOKANO
LOIO a he Kokua ma ke Kanawai.
KEENA HANA: Alanui Kaahumanu,
Honolulu ian 8. '94-1mk
W. H. DANIELS,
[BILA DANIELA]
A gena Kuai a Hooponopono Aina, Mea Hana Palapala Kanawai, Mea Ohi Aie a pela aku.
O na hana a pau e haawiia aku ana iaia, e lawelaweia no ia me ka eleu a me ka emoole.
Keena Hana a me Wahi Noho, aia ma Wailuku, Maui.
mei 6-mk.
E M. NAKUINA.
KOMISINA O NA ALA LIILII A ME
NA PONO WAI.
No tari Lehulehu, a he Agena Haawi
Palapala Ae Mare no Honolulu nei.
KEENA HANA: Helu 308, Alanui
Kalepa. dk 3---1mk
F. J. TESTA, (Hoke).
MEA OHI A KOI AIE.
Mea Huli Moolelo Aina a Waiwai e ae paha.
Mea Unuhi a Mahele Olelo Hawaii a Enelani paha.
Mea Hana Palapala Kanawai o na Ano a pau.
Mea Kuai Mikini Humuhumu Lole.
Mea Hoolimalima a Hoolilo Aina.
Mea Kuai Waiwai no ka Uku Komi sina Haahaa.
Ua makaukau mau oia e lawelawe i na hana a pau e haawiia mai ana iaia. He kuike ka rula.
E loaa no oia ma keia keena. ap r 8-1mk