Ka Makaainana, Volume IV, Number 1, 1 July 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 1, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
Me ka puuku wale no na hookaa dala kua, aole i kahi mea e ae.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Aanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
Ina e hookaa mua ia peneia ka uku:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
UKU O NA LUNA NUPEPA.
5 Inoa - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o 10 Inoa - .25
Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
-
POAKAHI, IULAI 1, 1895.
-
OHAOHA no ka nanaina, e hoike mai ana no hoi ia i ka maikai mau o ke ola kino o "ke ola i molia" i "mohai lani" no ka lahui, a e noho hoomanawanui nei no hoi i ka inea.
-
O KEIA ka hoomaka ana o ka helu mua o ka Buke IV. o KA MAKAAINANA nei, a mai nei waaku no hoi makou e hoopololei aku ai i ka hana maa mau i na nupepa, oia ke kua ana ae i na kakalaioa a me na mea e ae e pono ole ai ka ulu ohaoha ana o ka hana e hoomanawanuiia nei. "O ka lohe ke ola, a o ke kuli no ka make."
-
PEHEA no hoi kela koena dala ma ka waihona o ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine? Ina no hoi e haawiia ae no ka waihona o ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui, alaila, ponopono loa kona waihona o keia mua koke iho. E pale mua ae ka pono i ka pilikia i ke alo, a mahope aku e noonoo ai no na mea e ae.
-
"MEA ia mai, ahea la ka hoi," oia hoi, he hihia laibila ka i loheia mai no makou no ka hoike ana i ka ponalo iwaena o kekahi kihapai. O ka makou ia e kali nei, aohe nae hoi i hoea mai. Aole nae hoi e manaoia mai e kono aku ana makou e hoounaia mai ia mea i o makou nei. Malia he mau laweia olelo wale no na ka mea puni lawe olelo no ke au o ka manawa.
-
KA i no paha hoi ua pau na halawai malu ana i ka wa mamua aku o ka Ahaolelo, eia no ka ke hoomauia nei no i nei wa. O na hana mau ia a ka Aha Senate i keia mau la iho la, a no ke ake ole paha hoi kahi e ikeia ka lakou mau hana i ke akea. Oiai hoi, na ko lakou lehulehu no i koho ae na lala o ia hale, pehea la hoi nei i hiki ole ai ia lakou ke hilinai ae i ka lakou mau hana malu imua o ia lehulehu o lakou. He keu no paha hoi a ka oehaa!
E HEMO NUI IO ANA ANEI?
-
O ka makou no hoi ia e hoonaulu ae ai, - anea la e pau nui ai na poe pio kalaiaina i ka hookuuia? Puipuia na lono e wawalo a e lauahea nei e pau ana ka kekahi poe i ka hookuuia i ka la 4 ae nei, a he kanaha wale ana no paha, aole ka mamua aku. Ua koe aku ka oiaio a me ka maopopo o keia mea ia makou, oiai, aole loa hoi makou i komo aku iloko o ka pohai laa o na poe i hilinaiia, nolaila, mamuli wale no o ka lohe kahi mea e loaa nei ia makou.
I nei wa no hoi a kakou e walea nei, aohe no i akaka loa ko ke Aupuni hookuu io ae i kahi poe, oiai no nae hoi, na lilo kela ae la i kumuhana na ke Aupuni e noonoo nui ai, a ua noonooia no a eia no hoi ke noonoo a ke kuekaaia nei. Ina he ake hookuu io ko ke Aupuni, alaila, no keaha la hoi ka hookuu ae i kanaha wale no poe? A no keaha no la hoi keia hoao ae e hana kekee, ina ua oiaio keia lono e loheia nei E nana ae no hoi kakou i ke ano o na mea e hanaia ana.
Aia no i ke Aupuni ka manao no ka mea e hanaia ae ai. Wahi no a na olelo e wawa nei, o na poe ohana wale no ka, a koe aku na poo koikoi o ka hoopai a me na haole. Ina ua manao ke Aupuni e hoolaulea pu ae me ka lahui, aole loa o na hana ae pela ka mea e loaa ai. Pehea no hoi ke kuu akea ia ae na ipuka o na wahi paa, a hookuu mai no a pau loa me ke koe ole aku o kahi mea hookahi. Ina pela e hana io ia mai ai, alaila, ua makaukau makou e hana aku ma ko ka lehulehu aoao i ka mea e loaa ai o ka laulea, ina nae hoi e hiki ana ia makou me ko ka lahui hilinai mai, aka, me ko makou kaua mai no nae hoi i ke kuleana e hana aku pela a me ka hooia ole ae hoi e hiki ana ia makou ia mea ke hana. O ka ke Aupuni wale no koe a hooko ae, ina paha hoi ma ka la hanau o ka Repubalika.
-
MAIKAI loa hoi ina e hemo io mai ana na pio kalaiaina, no ka mea, ke hemo lakou a o kahi poe paha hoi o lakou, e like me ka mea o loheia nei o na poo ohana ke hookuuia ana, alaila, he hoomaalahi ana ae hoi ia i na hana a ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui. Aka, ke hemo ole hoi, o hoomaopopoia aole i pau ke koikoi o ka hana a ia ahahui. Oiai hoi, ke mimino loa iho la kona waihona, e like hoi me ka hoike e puka aku nei ma keia helu, ina e hemo nui ole ana lakou i ka Poaha iho, ke uwalo hou aku nei no makou no ona mau kokua hou.
"MALOO NA IWI I KA LA."
-
Ano, ua pau ka hie, no ka mea, ua aponoia ko Wile Kakela hookohu Kuhina i Wasinetona e ka Aha Senate i ka Poakolu iho la, maloko o kekahi halawai malu ana o ia poe loea. Olo hoi paha ka pihe hauoli o ka Hui Repubalika Hawaii o na luna oihana aupuni, no lakou paha ka heluna o 110 a keu aku a emi mai paha. Ea, ola no na iwi o na ohakulai, i kokuaia hoi e ko Panila piha wini.
-
Loheia mai nao hoi i hololea kona aponoia i ka makau honua ana o na Senatoa i na olelo hooweliweli a Kuhina Haki, ina ka aole la hookohu e aponoia, alaila, e haalele ana ka Peresidena a me kona Aha Kuhina i ka noho ana ma ke poo e hookele ai i ka moku Aupuni. Aia wale no ka hoi ko ola la ia Hakipuu a ola hou io no na iwi.
-
O ke Kakela no nei a ka nupepa Pi Ki Adavataisa a ka ohana Kakela i keha ai a kuahilohilo i keia mau la iho la he ewe a he io oia no Hawaii nei, a ua hilinai piha ia hoi e ka lahui kumu. Haohao makou no keia hilinaiia ona e ka lahui. Owai la iwaena o ka lahui ka i hilinai iaia ma na ano a pau mawaho aku o na ohakulai o ka Hui Repubalika Hawaii a me kahi poe hoahanau kakaikahi paha o ka Ekalesia o Kawaiahao? Na ka nupepa Hoku o ka poai hookahi i kue iaia, me ka ninau ae i ka wa hea la ua o Wile i ikeia ai ma ke ano he alii no Hawaii nei? O ka makou no hoi ia e haohao nei.
-
Eia nae, ua pau ae ia, o ke ahuwale aku paha hoi koe o "kaupoku o Hanalei" i Wahinetona, me kona papale biva a me kuka puapuamoa a me na kamaa haahaa ili hinuhinu. Ke hala ole ka makou koho, e lilo ana na haawina kula Sabati i mea ole loa ma o, ke kipaku e ole ia mai oia, a e ike aku ana paha hoi oia i ka pepa piliwaiwai a me ka walawala kiaha kamapena a me na wai oolea e ae. Aia ilaila ko o laulea, aole hoi i na haawina kula Sabati, a ko hana ole oia e like me ko Wasinetona poe, alaila, aole oia no ia poai a me ia anaina. Keikei io no ko hanohano la.
-
Weli loa ia poe welo mikanele o kakou nei o poino ko Maikonisia poe i ka paka, nolaila, aohe ae o ka Papa Amerika a Hawaii paha, ma o Wile Holo la paha, a hooleia ka hoouna ana aku i na pahu paka a kekahi mea o Kapalakiko i hoouna mai ai a mai nei aku e hooili ai ma ka Hoku Ao. I ka hoouna hoi o ka hui kalepa o E.O. Holo & Keiki i ka alekohola, i mea luku i na kanaka o ke anu o Alika, aohe olelo ana, aka, i ka paka hoi no kahi poe o na paemoku Hema, ua hewa loa. Akaka mau no ke "kapakahi Manuia" o keia poe.
-
Ku nae hoi ka lea o kulou ana a ka lawaia i ka hoouna malu ia ana ae mai ka mokupea. Aloha a kau iluna o ka mokukaua misionari Hoku Ao o 25 pahu paka, he 2,750 paona ka nui o loko o ia mau pahu. Aohe ia i hooleia aku, aka, na heo akn la no lalo, a o kahi iho hoi, aole. Pehea hoi nei hana a ua poe hemolele nei o ka aoao laahia? Me ia mau pahu paka aku la, he mau pahu lole a me na ano waiwai e ae kekahi, i mea imi loaa paha hoi no na mikanele ma ka waiwai popo wale o keia ao.
-
I ka hoounaia ana ae ka hoi o keia mau paha paka, o kahi mea hilu loa, oia hoi, ma kahi o na kii wahine a ano o ae paha me na aahu ole, ua kapaiia aku la he pepa keokeo olohelohe me ke kii ole. Ea, nui io no ko ka Papa makee i ke kulana noho pono o na kanaka ma ia mau paemoku, aka, aohe hoomaopopo aku no ko lakou hoino i ka nau a puhi nui loa paha i ka paka. Owai ana la ka mea hookahi nana e puhi a nau paha i kela mau paona hewahewa? O ka mea i koe ia makou, aohe i maopopo nowai la. Ua ikeia ae la nae hoi ko lakou nei makee io i na lahui ili hauliuli i like ole me ko lakou ka haikea a me ke aliali.
-
No kela ponalo hoi i noke ai i ka hoolaha i ka eleao ma kela kihapai o waho aku nei o kula loa, ua kinai ae na Kahu Waiwai ma ka uhiuhi ana ae a Kakela ma, aole nae hoi ia he mea e pio iho ai o ka oku ae o ka maea welawela a ku i ka polopolona haalele loa. He wahi manu uuku nae hai ka i hawanawana mai, - "E Hapai; e Hapai e! Pehea la oe i nanamaka ai i kahi opuu au? Malia ua makemake e like me ka pua i mohala ae a kekahi ewe Laimana aia a puu na maka iwaho, kii mai ka Makua a lawe aku la i ka mea nana i imi iho ka hewa a haalele iho i ka ewe hala ole i kia hoomanao no ia hewa mahope nei me na kumu mai o ua pua la i opuu ae ai a mohala a mimino a ako koke ia no. Minamina wale!"
-
Aole no i maopopo loa ia makou ka oiaio o kela mea e wawalo noe, aka, o ka polopolona a piha maea maoli no ia e honiia nei. Ina ua oiaio, he mea pono loa e kinai koke ia, aole nae hoi o ke ano kinai uhiuhi lau mamane