Ka Makaainana, Volume IV, Number 1, 1 July 1895 — Page 7
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 1, 1895. 7
NA PALAPALA.
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou a kakau mai.]
-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoopau ana.]
Aole no paha i poina i kekahi poe e ola mai nei na kanaka Hawaii i hoounaia i na aupuni o Europa, no ka imi ana i ko kakou pomaikai a me kekahi mau mea e ae, a he mea pono hoi e hoikeia ko lakou mau inoa i maopopo ai hoi i ka hanauna hou. Eia iho lakou:
O Timoteo Haalilio wale no ka mea i hoounaia no Amerika, Beritania a me Farani no ka imi ana i ke kuokoa o Hawaii nei, a aeia mai.
O Liholiho a me Lota ka i hoounaia no Amerika, Beritania a me Farani no ka hoopii koi poho a ke Aupuni Hawaii ia Farani.
O ka Moi Kalakaua hoi a me Kamakini Kapena ka i u holo aku no Amerika no ke kuikahi panailike, a aeia mai.
Holo makaikai aku o Kalakaua i na aupuni o ka honua, a mahaloia oia no kona kulana naauao i kupono e hoomalu i kekahi mau miliona kanaka.
O Kapena a me Kaulukou no Iapana no ke kuikahi hoopaelimahana. Piehu Iaukea ka elele i hoounaia imua o kekahi mau aupuni o Europa malalo o kekahi hana. Nui ko lakou mahaloia.
E nana aku hoi ia L. Aholo, ko kanaka Hawaii i holo no Wasinetona no ka halawai a ka aha hooponopono merediana. Ua nui kona mahaloia o na poe loea o ka honua ma ia aha.
Mamuli o ko lakou ike kalaiaina kuhohonu o ka noiau i komo poo ai na mikanele i ka ohumu kipi i na kanaka Hawaii a hoomaka ai e hookahuli i ke Aupuni i ka 1887. Eia no hoi kekahi mau manao hookumu o ka ohumu kipi o na mikanele i ka Moi Kalakaua a me ka lahui Hawaii: I ka wa i kuahauaia ai no ko koho ana o kela a me keia kupuni i elele nona e hele ai no Wasinetona no ka hooponopono ana i ka merediana o ka honua nei, ua koho ka Moi ia Aholo oia ka elele. No ia mea, ua ulu mai la na manao kue ino iloko o na mikanele no ka Moi, me ko lakou koi aku no iaia e kapae ia Aholo a o Alekanedero ma ia wahi. Aole nae i aeia ko lakou makemake a hiki wale no i ko lakou aumeume ana ia Aholo i kona wa i kau ai i ka moku. Mamuli wale no o ko ka Moi paakiki me ke kokuaia e kekahi mau haole, pela iho la i hiki ai o Aholo.
He oiaio no, e like me ka haiolelo a Alapiki ma ka la 2 o Iune, ma Kaumakapili, ua aie nui keia lahui i na mikanele no ko lakou hoomanawanui ana i ke ao i keia lahui i ka pono. Ke mahalo nei au i kela mau olelo a Alapaki, eia nae, ua hala ka pono, ua hulihia ke au o ka manawa no ia mau olelo.
Oiai, i ka wa o na kanaka e pii ae ai i kekahi anuu hou o ka ike kalaiaina, o ia no ka wa e oleloia aku ai, "Mai pii mai oukou ianei, no makou keia wahi." Eia nae, ua hoomaka no na kanaka Hawaii e pii ma ko alapii o ke kalaiaina, a no ka hiki ole i ua poe mikanele nei ke paku mai me ko lakou ike kalaiaina, nolaila, kapae ka alaala a hoomaka mai la e wiliwili i na puupuu ma na maka o ka lahui, i na poe a lakou e kaena nei ua aie nui i na makua mikanele no ka pono a lakou i ao mai ai. A ke hoopuka nei i na olelo inoino loa a lakou i papa mai ai he mea hewa ia.
Nolaila au e olelo nei ua kapaeia ka oiaio, no ka mea, ua hulihia ke au o ka manawa.
OIWI PONOI.
Honolulu, Oahu.
-
Hana Aloha Ole i Ikeia.
E MR. LUNAHOOPONOPONO:
E hookomo iho oe i keia hana aloha ole, i ike mai ai na kini makamaka i keia mau mea i hookumakaiaia e keia poe na lakou i lawe mai i keia mau mea a noho i keia aina malihini. Ua ike a kamaaina makou i ka hana a keia poe, e like me keia. I ka wa o keia keiki e noho ana iluna o Kinau, e iho mau ana keia poe i kai o Mahukona ke ku mai ka moku, a e pai mau ana i ka hunona maikai, me ka olelo pu mai ia makou e hoi mai ana a noho pu me lakou aole holo hou i ka moku. Ua ikemaka makou ia, a ua hoi mai a noho pu, a ua hoao keia keiki e mahiai me kona makuakane i ka aina o ka wahine. He aina keia na makou i olelo ai, aole e pau ia lakou i ka mahiaiia, no ka mea, he aina kula holoholona, he kuawa a me ka laau kuku. A i keia mau mea ua maemae maoli ka aina, ulu ka uwala, ko, maia a me na mea kanu e ae. Ke olelo nei makou na poe i ikemaka, he oi keia o na poo ino e noho nei, aole hoi pela kekahi poe he lawe mai no i ka lakou kane a noho pu, aole he haalele e like me Kawainui (w) e haalele nei.
Ua hana no keia wahine pela i kekahi kane no Hilo, o Kamai opio ka inoa, ua laweia mai no a Kohala nei a kipakuia no e keia Kawainui (w), a o ka makamua no paha ia o kana mau hana, a o ka lua hoi keia keiki opiopio i noho a puka a maka ka laua mau keiki. Ke hoole nei nae keia poe aole na keia kane na keiki, aka, na ka Pake. Ia makou hoi na poe i ikemaka, aole wahi helehelena o ka Pake maluna o keia mau keiki. Ina e nana i ka makuakane ponoi a me keia mau keiki, aohe wahi ano e ae, ua like loa.
O makou hoi ka ohana, aole he hoihoi iki i na hana hookumakaia a opuino a keia poe. Maikai ka nanaina o keia poe ke nana aku, aka nae, o loko ua like me ka omole i wawahiia.
Nolaila, e na makua mea kai kamahine, mai hana e like me keia ka lawe mai i kane o kahi e a hana hookumakaia aku, e like me Paahao i kana kaikamahine. Lawe mai i ke kane o kahi e a noho ianei a nunui na maka iwaho, alaila, kipaku aku. Ua like keia hana a na makua me na puaa kumulau ka hoomoemoe a piha a puka mai ke keiki, alaila, kuai aku a loaa kahi helu malaila. Pela no hoi keia poe i lawe mai ai i kanaka o kahi e, moe iho la a pau ka loaa a ia kanaka haalele aku la a moe aku ana i kahi, a he Pake elemakule hoi ke kane e noho nei, a pau ae no ka loaa a ka Pake, haaleleia iho. Ua luahine ke kino o keia Kawainui, aole nae i pau kana mau hana lapuwale.
O keia kane opio a Kawainui i haalele iho la, o Keoni Oliva ka inoa, a o Hanalei, Kauai, kona aina hanau a he nui kona ohana malaila. Mamuli hoi o ka hoowalewale a Kawainui ua haalele ia i kana hana maikai iluna o Kinau, a ua kepa me ka hui mahiko o Hawi ua aneane nae e pau ka manawa. Aloha keia mau mea i hana lokoino ia.
THOMAS KEKI.
Hawi, Kohala Akau, Hawaii.
-
Aupuni Maikai.
[Hoomauia mai ka helu 12 mai.]
5. AUPUNI REPUBALIKA. Eia ke ano o keia aupuni: Ma ke ano nui, o ka lahui ke kumu o ka mana, oia hoi, o ka lahui ma ke poo a o na mana a pau e kahe ana ia ilalo, mai ia lakou aku a i ko lakou mau aupuni pakahi o loko o ia Repubalika. O keia ke ano aupuni hou i kohaia no ka oi a me ka maikai o kona mau hooponopono ana. O ke aupuni o Amerika Huipuia, o ia ka Repubalika nui hookahi a puni ke ao nei. O kona mau mahele ano nui, oia keia: 1 - na kula apana, 2 - na kauhale me na kulanakauhale, 3 - na okana aina, 4 - na mokuaina, 5 - ke aupuni hui. Maloko o keia mau mahele nui, ua hiki aku ka nui o na ano aupuni maloko o Amerika Huipuia ma kahi o na tausani. O ka hoa kaka pakahi ana aku no ia mau mahele, ke kapae ae nei au, no ka mea, he nui a kuahilohilo loa. A, e like me ka olelo, maluna ae, o ka lahui ke kumu o keia ano aupuni, nolaila, na na makaainana e noho ana ma na kauhale lehulehu, a me na apana, okana, a pela aku, e hoouna aku i ko lakou mau elele no ka hana ana i na hana e pono ai ka-lehulehu, ma ke ano i kuhikuhiia aku e ka lahui; a pela e hiki ai ke hana a hookoia ko ka lehulehu mau pono.
Ma keia wahi, ke olelo ae nei au i ke akea, aole me ka noonoo pono ole a hoino hoi, aka, me ka oiaio loa no, a o ia keia: O ke aupuni Repubalika o Hawaii nei i kukuluia i Iulai 4, 1894, a e piha ana ka makahiki i keia Iulai 4, l895 nei, aole ia he Repubalika na ka lahui o Hawaii nei, aole no hoi na ka hapanui o na kanaka Hawaii, he ole loa no. Nolaila, aole he kupono iki o kela inoa e kapaia nei - "ke Aupuni Repubalika o Hawaii." He oiaio keia, a he oiaio mau loa. O na inoa kohu loa a kupono loa maoli no hoi i keia aupuni, o ia ka inoa "Aupuni Maua Koa" a me "Aupuni Oligaresia," i hoakaka mua ia malalo o keia poomanao. O na inoa kohu loa ia no keia ano aupuni i kukuluia ma Hawaii nei, aole he kupono o ka inoa Repubalika. E like no hoi me ko kohu ole a kupono ole loa no hoi o ka papale ooma i kekahi keonimana, no ka hele ana i ka pule ma Kaumakapili, a halepule o ae paha, pela keia inoa o kau nei maluna o keia aupuni i loaa ma ka lima nui a me ke kuko ino, aohe kohu iki, aole no hoi he kupono.
Ua ike no keia poe e paa hewa nei i ke aupuni i ka oiaio o keia mea, aka, no ka piha o na manao o lakou i na kuko ino a me na manao alunu, pakaha, a pela aku, ua hooneleia lakou i ka manao monomone a me ka hilahila ole, a ua keleawe na hiona mai luna a lalo, mai loko a waho. A ke akenui nei lakou e onipaa keia kulana aupuni ohohia ole ia a lakou, i hiki pono ai ia lakou ke hehi ino i ka lahui Hawaii ma na ano a pau loa. He kuhihewa nui nae ia mau kuko ana, oiai, ua olelo mai ka Palapala Hemolele, 'O ka waiwai i loaa hewa mai, aole ia he mea e pomaikai ai." He wahi pomaikai iki wale no nae no ka wa pokole, aole no ka manawa loihi e like me ka lakou i kuko ai.
(Aole i pau.)
-
Aina no ke Kuai.
Elua Eka Aina maikai ma Kapaakea, ma ka hoomaka ana aku e pii i ka puu o Kamoiliili, ma ka aoao mauka. He wahi kahua hale maikai loa keia.
No na mea a pau e pili ana, e ninau i ko makou Pauku, ma keia keena.
mei 27-mh.
-
KALAHIKI.
HALEKUAI LAHUI.
Helu -, Alanui Moi, keena hana mua o ka Hawaii Holomua.
E weheia ana ka halekuai maluna ae i ka POAONO, MEI 11, 1895, a malaila e loaa ai na waiwai a me na lole hou loa o na ano a pau, no na kumukuai emi loa mamua o na wahi e ae.
Aohe hewa ke kipa mua mai a e ikemaka mamua o ka hele ana i na halekuai e ae.
M. PALAU.
mei 6-3ml Luna Hoohana.