Ka Makaainana, Volume IV, Number 2, 8 July 1895 — Page 4

Page PDF (898.23 KB)

This text was transcribed by:  Audrey Matsuoka
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

1          HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 8, 1895.

 

KA MAKAAINANA,

HE NUPEPA OILI PULE.

 

W. H. KAPU,

O@a, Luna Nui a Lunahooponopono.

Wahi noho, ma Honolulu.

F. J. TESTA (Hoke),

Puuku.

            Me ka p@ uku wale no na hookaa @lala ana, aole i kahi mea e ae.

            KEENA:  Helu 327.  Alanui Moi, ma Waialeale,  kokoke i Aanui Konia.

 

UKU O NA LUNA NUPEPA.

5 Inoa  -           .15

10 Inoa -          .20

Maluna aku o 10 Inoa             -           .25

            Aia a elima in@a a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.

 

POAKAHI, IULAI 8, 1895.

 

            IWAENA o na kula e ikeia nei, o kekahi kumu mai o ka hewa, o la no na haumana punahele i @a kumuao, kane a wahine paha.  Pela ka i oili ao ai kela ponalo ma kela kahua o kula loa aku nei o wa@o a ahuwale loa ai ka eleao.  I hewa no la hoi i ka lele mua, a kaia nae hoi i ka waha ukauka.

 

            O KEKAHI o na poe pio kalaiaina i huikalaia mai, no lakou kekahi poe ohana e malamaia nei e ka Ahahui Kokua Manawalea Lahui.  Mamuli hoi o ko lakou hemo ana mai, e haule a e emi mai ana na kokua ana a ia ahahui.  No na poe aku hoi i koe, pehea mai ana hoi kakou; e nanamaka anei i ka ahahui?

 

            HEAHA la ke ano o ke Aupuni e hoolilo ana i kona mau bona aie no 25 pa keneta malalo iho o ke kumuwaiwai io ma ke alo ?  He popopo, e hoike mai ana hoi i ka olohaka o ka waihona, a o ka banekarupe aku no paha hoi koe, oiai, aia ka nui loa o na hoolilo ana i na koa a me na poe makaikiu hoohinuhinu u neke.

 

            WAHAKOLE ka hoi makou i ka manao o ka nupepa Aupuni, ke Kuokoa a Kawainui.  Ae no hoi paha.  A o ia paha hoi he wahakou a he waha a i ka la@ui.  Oiai, he mau manao waiwai e ae ko makou, ke hoomoo aku nei makou i ka pane a hoomaopopo aku i kana kikah@ mai a no kahi wa kaawale, a i ole no hoi ia, aole Ioa no, no ka mea, ua maopopo no ia makou ko makou kulana hilinaiia e ka lahui a me kona kulana ike a hilinai ole ia.

 

            UA haule o Haku Rosebere, o Enelani, a me kona mau hoa Kuhina, a ua hoi hou ae o Haku Saulebure ma ka hoeuli ma ke a@o Kuhina Nui a Kuhina o ko na Aina E.  O ka aoao kalaiaina papaana keia o ka hooponopono aupuni ana ma Enelani a he weliia hoi, no ka mea, ke puka no ka olelo, o ka h@oko koke aku no ka hopena.  Pehea ana la ka ninau o Hawaii nei i keia wa, a pehea ana la hoi ko kakou poe hoino Pelekane ?  E weli nui ana paha a e naka aku ana.

 

NA HUIKALA ME NA KOANA.

 

            Ua hoea mai ka la 4 o Iulai a ua hala aku, a ua ko hoi na mea i wawa wale ia no i na la mamua aku no ka hookuuia ae o kekahi poe pio kalaiaina, a makou no hoi i hooikaika mau ai me ka hoomaikeike aku, ke hooko io ke Aupuni ia hana maikai a ku i ke aloha, ua makaukau KA MAKAAINANA nei e haawi aku i na hoomaikai ana.  Aia ma kekahi wahi kaawale o keia helu ka hoike piha o na poe pio i hookuuia, aole nae hoi i huikala loa ia ae a lanakila loa, aka, ua kau pu ia mai la no he hahau ana maluna o ia poe; eia nae, ua ahona no hoi ia mamua ae o ka noho paa pio mau loa ana aku no kahi wa loihi.  No nei wahi hana iki a ke Aupuni, ke haawi aku nei hoi makou i na hoomaikai ana, he hooko ana hoi i ka makou i olelo mua ai.

            Mai manaoia mai nae hoi ua makaukau makou e hoolaulea aku i ka lahui me ke Aupuni mamuli o keia wahi hana, no ka mea, aole i kuu akea ia na pio a pau, aka, o kekahi poe kakaikahi wale no i alakai hewa ia.  A o kekahi kumu no hoi e hiki ole ai i ko makou lunaikehala ke ao aku i ka lahui e laulea ae, ua hookuuia mai na poe i hemo ae la me ke kauia mai no o na olelo ana, e like la hoi me ka makua i ke keiki a me ke kumuao paha hoi i ka haumana, ina e hana hewa hou, he hoopaa wale no, aole hoi o ka hookuu loa me ka olelo aku, - "O hele a mai no a hana hou aku pela."  A o kekahi hoi, no keaha la i hookuu ole ia mai ai ke Aliiaimoku ?  E pono oia mamua, a i ole no hoi ia, o na poe no a pau loa, a koe ole aku hoi kahi mea hookahi.  Ua keu no hoi a ka hilahila ole loa o ka paa pio wale ana aku no i kahi wahine hala ole.  Ua lilo keia mau kumu ae la i mau mea alailai i ka loaa ana o ia mea e akenuiia nei e ko ke Aupuni aoao, oia hoi, o ka laulea ae.  Ua hoike mai no hoi neia mau hana eia no ke mau nei ka weli iloko o ke Aupuni, a ua hiki ole ke hilinai mai i ka lahui; a pela no hoi me ka lahui, ua hiki ole ke hilinai aku i na poo alakai haole piha hoino a hoowahawaha oiwi, a he hoopalaimaka wale no hoi na olelo e hookamaemae ana i ko lakou manao uhiuhi lau mamane a opukeemoa no ko lakou aloha i na kanaka o keia aina.  Ma neia ano bana anei i manaoia ai e loaa ka laulea pu ana o ka hipa me ka liona ?  Aole loa.

            Aole no nae hoi e hewa ia kakou ke noho iho me ke akahai, ke ahonui, a me ka hoomanawanui iloko o keia mau ano hana a pau e noke hala ole ia mai nei, a e uumi no hoi i ke aho, no ka mea, aia no i ke aholoa ke akaka loa o ke eo a me ka lanakila i ka wa a me ke au e hoea mai ana ma neia mua aku.  Aole no hoi paha makou e hewa a e hala ke olelo ae, - ua like na palapala kalahala i kakauinoaia ai me ka mea waiwai ole, he ha@aino a hoohaukae pepa, a he opala hoi ka olelo a puana pau pono loa ana no ia mau apanapana pepa, a akaka wale ai no hoi ka mea i hanaia.  E haliu ae hoi ko kakou mau kahoahoa a hooikaika ana no na pio i koe aku, e hoolanalana aku ana hoi ia lakou aole o neia wale iho la no ka wa, aka, eia aku no a eia hou aku no, pela mau aku a manuunuu wale, a kuahilohilo, a kau i ka puaaneane.  I nui no ke aho, oiai, aole no he laulea ana; a i mau no hoi ko kakou hoomamao mai me ka hoolaulea ole, mau no ko kakou makee i ka aina a me ko kakou kulana labui, a e lilo n@ auanei hoi i kumu alakai no ke ao nei ko kakou haliu ole aku mahope o na hana apakeeia mai o kakou.  Aia ko kakou iini, ke kuhihewa ole makou, maluna o na poe pio kalaiaina, a o ko lakou hemo mai a pau loa, o ko kakou olu ia, a o ia no hoi ko kakou mea e hoolaulea aku ai.  Nolaila, e hookuu ae no a pau loa, a mai hookoe aku i kau wahi hunahuna iki.  A aohe hoi olelo ana no ka mea ua hala ae, ua hala a ua pau ia, no ka manawa wale no.

 

NOI PALAPALA KUU KINO.

 

            E like no ka hoi me ka mea i upu mua ia, pela no i oku ae ai ka olelo hooholo a ka Aha Hookolokolo Kiekie a owa ae la na pouhana ua pono na hana a ka aha-koa a ka Peresidena i kukulu ai, me ke akaka ole o ka mana i loaa iaia malalo o ke kumukanawai o keia Repubalika oehaa e ku nei.  Ua pono ia aha-koa a ua pono pu me ka Peresidena, wahi a ko ka Aha manao ana, malalo o ke kumukanawai a me na kanawai hoi hope o ka aina a lakou nei ma ae i hana ai a ku pono i ka lakou mea i makemake ai.

            He mea makehewa loa paha hoi no makou ke kualehelehe aku, oiai, ua hooholo ae la ka Mana Hookolokolo o ka aina, aohe hoohalahala ana aku mawaho ae o ia olelo hooholo, e kakoo ana hoi i na mea i hanaia e ka Mana Hooko o ko lakou kula@a hooponopono ano hou, i ike mua ole ia maanei a ma kahi wahi e ae paha o ke ao nei iloko o nei au a me keia keneturia.  Hookahi no a makou mea o hoomaopopo nei, ua haawiia kela olelo hooholo, aole ma ka manao ku io maoli i ke kanawai a me ke kaulike o na mea i hanaia, aka, ua hooholoia hoi mamuli o na hoohihipea a@a o na manao pili kalaiaina i komohia iloko o kela a me keia lala o ia mana.  He mea maopopo loa ina i hooholo ia Aha ua kue kela mau @ana i ke kumukanawai a me na kanawai, alaila, ua hiolo ke Aupuni o lakou; nolaila, i mea e paa ai a e pono ai paha, e kakoo aku e pono ai, i hilahila ole ai hoi "keiki kamehai."

            Ia kakou nae hoi e kuailo nei i keia olelo hooholo a ka Aha, ua halialia e mai la ia makou eia aku he poino no keia Aupuni oehaa a hoea mai, aole mai loko ae nei, aka, mai waho mai, ke kuhihewa ole nae hoi makou i ka loina o na kahoaka a me na ouli.  O ka makou e hoomaopopo nei, mamuli o keia olelo hooholo, e oni mai ana na mana nui o ke ao noi @ launa kuikahi nei me Hawaii uuku e kapae loa ae i ka noho'na kuokoa ana o ka lahui, no ka mea, ua hala ka hie a me ka hilinai no ka pono a me ka palekana o ko lakou mau kanaka maanei a imua hoi o ka Mana Hookolokolo o keia aina.  Iloko o ko makou wahi noonoo uuku a papau, ke waiho, ke haawi, ke panai, a ke panee aku nei makou i keia ae la i mea na lakou ma ae e noonoo kuhohonu iho ai, a na keia mua aku no hoi e hoike mai i ka pololei a me ka ole o ka makou mawaewae ana.

 

"MALOO NA IWI I KA LA."

 

            Pololei loa ai no hoi ka makou i olelo ai ma ka helu i hala i ka lalau o na poe naauao a malihini i kahi manawa, ma ke kamailio ana no na mea pili kalaiaina o kakou nei.  O ka mea ia i ikeia i ka la 4 nei, mawaho o Pawaa, oiai e malamaia ana na hana haiolelo no ko Amerika Huipuia la aiwaiwa.  Ua hoomaluia ia hana malaila e Kuhina Wilisi, a nana hoi i kono ae ia Rev. Iosepa Kuke e haiolelo.  A i ua Kuke la i ku ae ai a walaau, ua hoopuka hou ae no oia i na olelo kikaho pili kalaiaina e hoino ana ia Peresidena Kalivilana a me kona Aha Kuhina.

            Iaia e noke ana i ka paluku a me ka hailuku, ua kinai koke ia aku kona manao e ke Kuhina Lunahoomalu, a loaa iaia he kuia, he lohaloha, a he hoka maopopo loa.  Na ia hana a Kuhina Wilisi i hooi loa aku i kona mau hoa'loha iwaena o na poe Maleka a lahui e ae paha m@anei, aole ma kona kulana luna oihana, aka, ma kona ano maoli iho @