Ka Makaainana, Volume IV, Number 4, 22 July 1895 — Page 7

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 22, 1895. 7

NA PALAPALA

                [Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou a kakau mai.]

Aohe Hilinai o ko Ewa Holookoa i ko Lakou Lunakanawai.

E MR. LUNAHOOPONOPONO:
            E ae mai ia'u e hoomaikeike aku i na kumu o ka hilinai ole ana o ko Ewa nei poe i ko lakou lunakanawai hoopilimeaai:
            Akahi—He lunakanawai no ka mahiko o Ewa nei; Alua—Aia no na paa moekolohe i kauhale, ua puka e ka olelo hooholo i Manana iki; Ekolu—He lunakanawai hakaka pu me na makai o ke Aupuni; Eha—Ma kekahi mau la o na pule i hala, ua haukae ka waha o ua wahi lunakanawai la i ka hua manako o Manana iki; Elima—Ua hoike ae ua lunakanawai la oia ka oi iloko o ke Aupuni Hawaii, na ke Akua mai kana olelo hooholo a nana no i kakau ka moolelo o ka hihia; Eono—Wahi a kekahi mea i olelo ae ai, laki o Ewa i ka loaa ana o kekahi lunakanawai pupule e like me Makue; Ehiku—Ua ola hou o Kahauolono, eia ma ka halelio o ke alahao kahi i noho ai.
MANANA KIPO.
            Ewa, Iulai 11, 1865.

Owai ka "Mu" Ai Laau?

E M R. LUNAHOOPONOPONO:
            Ua hoakea hou ae oe me ke ahonui i kou mau kolamu no ka J. Kanui pane ia Mea Heluhelu i ka pule i hala ae; me kuu kuhihewa ua lawa la hoi maua a waiho aku ke koena o kou mau kolamu no kau poe kakau e haluku iho ai. A ma o keia lokomaikai nui ana ae la hoi ou ia Misita Kanui, pela hoi au e aialo aku nei ia oe, e ae mai no'u kahi kainaliu o kou waa kialoa o keia pule.
                Ma ka pane a Misita Kanui ia Mea Heluhelu, ma kona kukulumanao ma ke poo "Hauneku o Mea Heluhelu i ke Kiolepo." Heaha ke kiolepo ana i manao ai no'u, o kona kaohi loihi anei i ka lima o kela haole, a hiki i ka haawi ana iho iaia i ke dala? A i ole, o ka loaa ana mai anei o kela dala makilo mamuli o kona paa loihi ana i ko ka haole lima? Oia no. A owai ka i hauneku i ke kiolepo? O J. Kanui no, pili pono ko poo manao ia oe.
                Ke i mai nei oia ma kekahi olelo palena loa o ka pau o kona noonoo maikai a hiki ole hoi iaia ke olelo i kekahi olelo maikai, a manao iho la e mahaloia oia no kela huaolelo ana i kapa ae ai no kekahi mea ana i ukiuki loa ai, a oia keia—"mu ai hu laau o ia pepa" Owai la ia "mu" ai hu laau ana e kapa nei? O kela "mu" nui no anei e kekee hele nei me ke kookoo nana i moni iho na dala o ka Leo, oiai ko ka Leo mau la kinohi a e kakau ana no oia i kahi moolelo lauwili o Kukaakaakapia? A o ua "mu" la no ka i keha ae imua o kekahi poe, oia kekahi kuleana i ka nupepa Leo. A no ia poholalo ana ua kipakuia e ka ona nona ia pepa kona noho luna lawe pepa ana. O ia "mu" anei kana e olelo nei, a i ole, o kela "mu" nui no paha i noho iho nei ma nae ae o Kaumakapili, a e kapakahi Manuia nei ka hele ana ma ke alanui?
            A i ole paha, malia o kela "mu" no nana i hoomokuahana ka Hui Kalaiaina, a oili ae la mailoko ae o ia hui a ku he Hui Liberala? A o ia ke okaoka ana o ka Hui Kalaiaina. A i ole no hoi ia, o kela "mu" nui no paha i ai iho ai i na dala i luluia ai no ka loio o Wilikoki iloko o 1889? O ia no paha hoi nei mu. Ae, o ia no.
            Ea, keu io no ka ua maa o ua "mu la i ka ai hu laau" o na loaa mai na poe o na makamaka i loaa i na mai hookaawale. Ae hoi, "mu" io no! Nui no i ka ai i ka loaa.
                He makilo no ke noi hele i ke dala, he makilo ke kaohi loihi i ka lima o ka haole e ake ana e hele i kana hana ponoi iho. Aloha oe me kou poe heluhelu.
MEA HELUHELU.

Ua Kapaeia ka Oiaio.

M R. LUNAHOOPONOPONO:
                E like me kau i hoopuka ai ma na helu i hala o ka kakou nupepa wiwo ole, nolaila, i mea e maopopo ai i na poe heluhelu ke kumu o keia hoohalahala ana a ka mea kakau i keia wahi o ka moolelo Hawaii, ke lawe mai nei au i na mea ano nui a ku maoli i ka iini o ke kanaka Hawaii, i hunaia e ka haiolelo a Alapaki maloko o Kaumakapili. O ke kumuhana, oia "ka loaa ana o ka pono Karistiano a me ka naauao i keia lahui mamuli o ka hoomanawanui o na mikanele." Alaila, i iho la oia ua noho aie keia lahui i ko lakou mau makua. Pela ka paha i hao iho nei o ua poe mikanele nei i ke Aupuni o ka lahui Hawaii, no kela aie lahui i na mikanele. Ma ka nana aku o ia maoli no ke kaona o ka olelo, a o na poe papau o ka noonoo o lakou ka i hauoli, a o na poe hoi i hoonaauao pono ia, ua palulu ae lakou i ko lakou mau maka no ka nui o ka hilahila.
            Nolaila, aole au e lawe mai ana i na mea o ia ano a hoopili iho ma kahi kaawale o keia mau hoakaka, aka, aia ka'u pane ma kahi o ke kumuhana o ua haiolelo la a Alapaki. A i mea hoi e ikeia ai o ka wai la ka oiaio, nolaila, eia mai ka moolelo oiaio:
            Mamua aku o ka hiki ana mai o na mikanele i Hawaii nei i ka M H 1820, ua koho mua no ke Akua i kekahi poe kanaka i poe kauwa nana, a na lakou e lawelawe i ka hana euanelio iwaena o ka lahui. Ua hookaawale ae o Iehova i keia poe mai loko ae o ka lahui i poe keiki nana a poni pakahi iho la ia lakou me ka mana o ka oihana kahuna o Melekisedeka, a hookuu aku la i kekahi poe o lakou e kii i ka euanelio a me ka buke baibala i na poe Kenetele ma Amerika Huipuia. Eia ua poe la: W. Opukahaia, T Hopu, W. Kanui, Keoki Humehume a me J. Honolii.
            I ka A. D. 1809, o na mea i koe iho mahope nei, o Kamehameha I. a me Kaumualii. O Opukahaia a me Hopu, hookahi o laua manawa i holo ai no Amerika, o kekahi poe iho ua hiki mua i Amerika oiai laua e holo ana ma ka moana, mamuli o ke alakai ana o Iehova. Ua pae maalahi aku laua i ka aina a hoohiki loa i Nu Ioka, a ma ke kulanakauhale o Nu Hawena i hui pu ai laua me na poo i holo mua, oia o Kanui, Humehume a me Honolii. Ma ia wahi i ao ai lakou ma ke kula kahunapule. He poe keiki opio lakou. Aole hoi i ikeia ma ko lakou moolelo ua hana aku lakou i kahi hewa, oiai, ua paa mai ka lima mana o Iehova maluna o kana poe i wae ai i poe nana e hoike i kona inoa. Malaila lakou i noho ai a hiki i ka makaukau ana.
            E waiho iki iho kakou ia lakou nei, a nana kakou ia hope nei, kahi o lakou i hanauia ai. No ka mea, ia lakou i hala aku ai no Amerika ua wae mua ke Akua i kekahi mau alii kiekie o ka aina, oia hoi, o Kamehameha I a me Kaumualii i mau kauwa lawelawe ma kona aoao, ma ka hoomakaukau ana i ke alanui no ka euanelio.
            O Kamehameha I ke alii kupaianaha loa a ke Akua i hoohanau mai ai, ma o kona kahea ana iaia i alii a i kaula iwaena o kona poe kanaka ma ka holapu ana o na kaua lanakila a puni keia mau paemoku, malalo o kona mana hoomalu ma o ka iho laumeki la a me ka rula ana o kona kumukanawai i ka lahui a me na alii; oia hoi, Mamalahoe kanawai.
                O keia ka hoomaka ana o na hana hoomalu Karistiano i ka wa a ka lahui e noho ana iloko o ka hoomana uhane aumakua, aole no hoi i noho hawawa loa ia poe. Ua manaoio no lakou he ola no na uhane ma kela ao, oia na uhane i pili i na aumakua alii. Ua oleloia no hoi ma ka moolelo, aia ko lakou wahi e noho ai o ke ao malamalama, malaila e noho ai a hiki i ka ikaika ana, alaila, hoounaia mai e noho iluna o kekahi ulapaa a hoike mai i ka nuhou maikai no na mea e hiki mai ana, a hoomaka aku la e lapaau i na poe pilikia ma'i. A na uhane aumakua ole, iho lakou i ka lua po, a mai laila mai lakou e hookuuia ai e hele auwana ma na na wahi panoa e huli ai i mea ai na lakou. A ua oleloia, o lakou na uhane e noho nei ma ke Kula o Kamaomao, a o ka lakou ai he pulelehua a me ka pinao.
[Aole i pau.]

Ua Hala ma Kela Ao Ma O.

                Ma ka hora 3 o ka wanaao Poalima, la 5 nei, ua haalele mai la i keia ola ana o J. Napapa, ma kona halenoho ma Wailau, Molokai. He makahiki a oi ka hoomailo ana a ka ma'i iaia a hiki wale no i kona make ana aku la. Ua ko ka ka Baibala i hoike mai ai, "Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku. E hoomaikaiia ka inoa o Iehova." Ua hanauia oia ma Kaupo, Maui, na Kelelua (k) a me Naluahi (w), a ua piha iaia ke 70 a keu makahiki. Ma Halawa, Molokai, i hoonaauaoia ai i ka wa o Kamaipelekane ke kumu, a mahope mai o W. A. Mio.
            Ekolu ana mau wahine i mare ai: O ka mua, o Naholowaa (w); o ka lua, o Ekeu (w); ua make keia mau wahine mua elua, a o ke kolu, o Makakoa (w), eia no ke ola nei. I ka 1879 ko laua mareia ana e Rev. Paulo, a ua kokoke e piha ka 16 makahiki ia laua, a na laua mai he ewalu mau keiki, hookahi kaikamahine iwaena o lakou a me hookahi kaikamahine hanai, hui eiwa. Elua i make, hookahi ua laweia i Kalaupapa, a elima e noho pu nei me ka makuahine.
            He kamaaina oia no keia mau pali Koolau a he keiki papa hoi no ka aina, he kanaka hookipa me ka puuwai hamama a he malama ohana. He kanaka oia i hilinaiia ma kana hana. Oia ka luna ai o keia mau kahawai: Ua lawelawe oia i keia hana i ka 1876, oiai o Bila Auwana ka luna nui, a hiki wale no i ka wa i lilo ai i ka hui o Li Siu o Honolulu. Iloko o keia mau mahina ekolu a oi, ua kii hou oia i Wailau nei ka ai a ua aeia mai. Ma ia hana oia a hala aku la. He lunakahiko oia no na ekalesia o Wailau a me Pelekunu.
            Ma ke Sabati, la 7, ua malamaia

 ka halawai kupapau maluna ona, e Rev. G. W. Kolopapela, a o kana po ilalo aia ma Ioba 7:9, 10. Ua hala, ua nalo a ua hele i ke ala hoi ole mai o J. Napapa. A ke kanikau nei ka wahine a me na keiki, ka ohana a me na makamaka iaia, a me a'u kona kaikoeke.
J. WAILIULA.
                Wailau, Molokai, Iulai 10, '95.

KALAHIKI.
HALEKUAI LAHUI.

Helu— , Alanui Moi, keena hana imua o ka Hawaii Holomua. E weheia ana ka halekuai maluna ae i ka POAONO, MEI 11, 1895, a malaila e loaa ai na waiwai a me na lole hou loa o na ano a pau, no na kumukuai emi loa mamua o na wahi e ae. Aohe hewa ke kipa mua mai a e ikemaka mamua o ka hele ana i na halekuai e ae. M. PALAU, Luna Hoohana. mei 6----3 ml

J K KAHOOKANO

LOIO a he Kokua ma ke Kanawai. KEENA HANA: Alanui Kaahumanu, Honolulu. ian 8, '94-1mk