Ka Makaainana, Volume IV, Number 8, 19 August 1895 — Page 6
6 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 19, 1895.
MAI BOSETONA MAI.
Makaikai i ka Nani o ia Wahi a
me na Wahi Like Ole.
M R. LUNAHOOPONOPONO:
Welina kaua---Lehulehu na la i hala ae, aole au i kau leta aku ia oe. E kala mai. No ka lilo maoli hookahi o keia i ka ulaia, lilo i Manua.
He wahi mikanele o Bosetona nei. Palolo loa na kahunapule o keia wahi ma na kamailio pili i ke Akua, a he ano loio no hoi ke hoomaka mai e kamailio kakaolelo no ke Aupuni lani. Pau ko ke Aupuni lani, like no me ko ka honua.
Iloko aku nei o ka mahina o Mei, ma ka mokuaina o Peni silivania, ua hanau mai kekahi wahine he eha keiki. Ekolu e ola nei a hookahi i make.
O na poe Katolika ma keia wahi, aohe o lakou hoihoiia. He kue loa na poe Hoole Pope. Ua ano like no keia me kakou. Ma o kakou la, ua hoomanao au he paakiki loa ka hiki o kekahi mea maluna o kahi oihana aupuni ina oia he Katolika. Pela no maanei. Nui ke kekeue o na hoomana.
Iulai 12, ua pii au iluna o ke kia hoomanao Bunker Hill nona ke kiekie o 250 kapuai. Ua kapiliia me ka pohaku garanite. Aneane e 30 kapuai ka loa a me ka laula. O ke kiekie o keia puu mai ka ilikai ae, aneane 200 kapuai a oi. He anolepo i awili pu ia me ke one aeae ko keia hoomanao. Ua ano like no o Bunker Hill me ka Puu o Hawaii ma Kapalakiko.
E hoomanao oe, e Mr. Lunahooponopono, he lehulehu na kanaka i lohe i ka Puu o Hawaii aia i Kaleponi, aole nae lakou i maopopo aia la mahea o Kaleponi. Aia ma ke kihi hikina o na alanui Makeke a me Monogomole, ma Kapalakiko. Aole nae ka puu one malaila i keia wa. Ma kahi o ka puu one, he hotele nui ia e ku la nona ka inoa Hotele Halealii. O ke kahua o keia hotele e nolo ana ma ka hikina a me ke komohana, o ia no ka Puu-o-Hawaii. Maluna o keia kahua i oleloia ae la i paupauaho mai ai i keia ola ana ka Haku Moi Kalakaua o ko Hawaii Paeaina. He kanaka Hawaii ka mea nona keia wahi, aole nae i loaa ia'u kona inoa. I kona make ana, aohe ona hooilina, eia nae, ua mare oia i ka wahine. Nolaila, ua ili aku keia wahi maluna o kana wahine (hapa-Ilikini a hapa-Paniolo), o kona hooilina ia mau haneri eka ka nui o keia ili aina, eia nae, ua kuaiia aku keia aina nui hewahewa e nei wahine me kekahi haole, no ke kumukuai au e Mr. Lunahooponopono e kahaha ai, he $150 wale no a me hookahi kumulaau apala. I kaua ia keia wahi e na kanaka Hawaii me na poe Ilikini, Paniolo a me na haole, a kaa ka lanakila i na kanaka Hawaii maluna o keia puuone. Nolaila, ua kapaia ka inoa o ia wahi o Puu-o-Hawaii.
O Perefe sa Wahie, he kumu kula no Punahou mamua, ekolu ae nei ona makahiki ma ke Kula Ao Kanawai o Havda. E hoi aku ana oia i Honolulu e noho loio ai. He keonimana oia ma na ano a pau, a pehea la oia ma ka hana Manao au he hoopono oia, aole hoi e like me kahi poe loio unihipili o kakou ka maialaala. Na keia haole i lawe aku e hoomakaikai ia'u i ke Kulanui o Ha vada a me kahi ona i aoia ai. Manao au ua uuku ke kahua o ke Kula Kamehameha. Ua hoomaikeike oia ia'u i ke kahua kinipopo a me ka Hale Hoikeike. Nui ka noiau o na mea i hanaia e ka noeau o ko ke kanaka waihona ike. Ua hanaia na ano pua o na waihooluu like ole mai loko mai o ke aniani, a ke nana iho, me he la o ka akoia ana iho no ia mamua o ko'u hiki ana aku ilaila i ka ua mea o ka popohe launa ole. Aole ma Ame rika nei i hanaia ai keia mau pua aniani, aka, mai Europa mai no Geremahia.
Mai keia hale hoikeike aku, aneane hapaha mile mai ka hikina hema aku o ke Kulanui o Ha vada, ua alakaiia aku la au no kahi o kela haole haku mele kaulana a kakou i lohe wale ai, nona ka inoa o Longfellow. A o kekahi o kana mau mele i naku ai a'u i mahalo loa ai, ua hakuia i ka 18 o kona mau makahiki. Ua kuhikuhiia mai au i kona hale, aole no i ano kahiko iho, o ia mau maikai no ka nanaina. Aia keia kahua hale ma alanui Brattle, Havada Kuea, Camabiriga.
Aia no ma kahi e kokoke ana i keia kulanui, e ku ana he kumulaau elema nui, ua hoopuniia me kekahi pa pine hao he 3 kapuai ke kiekie a me 3 kapuai ka mamao mai ke kumulaau mai, i ole ai e maihiia ka ili o ka laau e na poe e nana aku ana, koe ka hoopa ana. Ua lilo keia kumulaau i mea makai kai nui ia. Malalo o keia kumulaau i lawe ae ai o Keoki Wasinetona i ka hanohano o ke alakai ana i ka pualikaua kue aku ia Beritania Nui, iloko o Iulai 3, 1775. Ua like me 120 makahiki i hala ae nei. Eia no keia kumulaau ke ulu nei, a ma kahi i popopo, ua hamoia aku me ke ta i ole ekomo ka huhu Ua malama loa ia keia kumu laau e ko ke kulanakauhale o Camabirigi, a ke ku nei hoi ma kapa alanui. Ua hoao au e loaa kekahi lau o kela laau ia'u, eia nae, aia no ka makai malaila Aole owau wale ma ia manao ana pela, aka, he nui a lehulehu wale. Ua kahakahaia ma ka papa i hoopiliia aku i ke kumulaau keia mau olelo: "Keoki Wasinetona, Alakai o ka Pualikaua iloko o Iulai 3, 1775"
E hooki ana au i keia kaao maanei, a i kahi wa aku e haawi hou aku no au i kaao nau
A O. K. KAHULUALII.
Bosetona, Iulai 18, 1895.
PUALI PUHIOHE LAHUI.
Ike ia Kikako a Kamoe aku no
Nu Ioka me Wasinetona.
D. S. MAHAULU,
Aloha oe:---O ka hookahi pule keia o makou i Kikako nei a'u e kakau aku la ia oe i keia episetole. Ua ikemaka i ka nani o keia kulanakauhale. He palahalaha ka waiho ana mai o a o me kona mau paka ma kela a me keia wahi.
Ke ku nei keia kulanakauhale ma ka aoao o ka lokowai Mikikana, nona ka loa o ehiku hane ri milea oi, he kanawalu a keu ka laula, a mai keia lokowai mai e hoolakoia nei keia kulanakauhale i ka wai inu. A oiai na mokumahu o kela a me keia ano e holoholo mau ana i na wa a pau, aia no hoi ka noe ke uhipaa la i ka hapanui o ka manawa. Aia ma ka lihi aekai o keia loko kekahi paka i hanaia a maikai, a e ku ana hoi kekahi hotele nui malaila no na poe makaikai. Ua kapaia ka inoa o keia paka, o Linekona Paka Aekai, i noho luna nui ia e Frank Thielman. He puali puhiohe ko keia wahi, e puhi mau ana i kela a me keia ahiahi.
I ko makou hiki ana i keia kulanakauhale me ka manao e holo loa no Nu Ioka, ua kaohiia iho la makou e noho ianei a e haawi i kekahi mau paani ana maloko o keia paka. A eia makou ke puhi pu nei me keia bona Olelo E o 32 ka nui o na paahana. No elua pule ka aelike, e pau ana ma ka Poalima, la 3 o Augate; a mai nei aku no Miliwauki (Milwaukee), he kulanakauhale no e ku ana ma hai o keia lokowai hookahi, he mamao hoi o 80 mile mai Kikako aku nei Ma ka la 12 o Aukate e hana ai makou ilaila a pau ma ka la 25. A mai laila ae, ke paa ka aelike, e hoi hou ana makou i hope i ke kulanakauhale o Sana Lui, a he ekolu pule ilaila. Pau ia, holo hou i ke kulanakauhale o Kanasasa, kahi a makou i haawi ai i kela apu hana aloha, ia Makanikeoe, mamuli o ka makou mau mele Hawaii. He ekolu pule ilaila. Pau ia mau pule ekolu, holo no Nu Ioka a kamoe loa aku no Wasinetona, ka home o ka Peresidena, e ike aku a e lulu lima pu hoi me ia he alo a he alo. A, e kuu pokii aloha, he oiaio, he kowa mamao loa keia mawaena o oukou a me makou Me he mea la, ma ka'u hoomaopopo iho ina paha o ko ka Haku makemake ia, e pau ana no keia makahiki ia makou i Amerika nei a komo aku no paha i kela makahiki, aka, o Kona makemake ke hanaia.
I keia kulanakauhale ua loaa kekahi mau keiki o makou i ka ma'i, he hi, mamuli o ke ano e o ka wai a me ka ea. He wela i kahi la a he huihui loa i kahi la, pela iho la ke ano o ka ea o keia kulanakauhale. A oiai makou he 2,000 mile ka mamao mai Kapalakiko mai, he aneane eono hapawalu kahi i kaaheleia e makou me ke omaimai ole, a i keia kulanakauhale hoi, loaa i ka ma'i.
I kekahi mau la a makou i paani pu ai me kela bana Olelo E, ua ano hakahaka makou, aohe piha pono. Ua haule aku ko makou E baso (leo kane), ka hookani pahu nui a me kekahi mau kalarioneta (clarionet). Aka, i keia la a'u e kakau aku nei ia oe, ua haalele mai ia haawina ia mau keiki o makou, a ke hana nei makou e like me ka piha mau. He oiaio, e like me ka'u i hoike mua aku ai ma ka'u palapala i ka Lunahooponopono o KA MAKAAINANA, peia no na kanaka o keia kulanakauhale. O ia hoi, o ka makou paani ana a me ka makou mau himeni Hawaii, he laau hana aloha ia i na haole o keia kulanakauhale, a eia na poe waiwai o onei ke huki hele nei ia makou no ko lakou mau home ponoi me ko lakou mau ohana ponoi, no ke akenui e lohe i ka makou mau himeni Hawaii, a'u e kaena nei o "Hawaii no ka oi."
I ka hoopau ana i keia leta, ke haawi aku nei au i ko'u aloha a nui ia oe a me o'u mau pokii, na makua a me o'u mau kaikuahine iloko o ka Haku.
Ka oukou kauwa haahaa,
S. K . KAMAKAIA.
Kikako, Iulai 2, 1895.
Nui ka lealaa o ua paahana o ke Kuokoa namu i ka Poaha iho la i ka wa e kinikini ma bala ana o kamalii liilii. Lilo i na poe nunui ka uwauwau ana, a o ka oi loa aku, o na keiki wili papapai. Maikai kela!
HUI KAMAA O NA POE
HANA.
POE KALEPA NUI A LIILII I NA
ANO KAMAA A PAU LOA.
Helu 516, Alanui Papu, ma Kauhale Hou o Burua.
Honolulu, P. H.
iul 15
No ka Hoolimalima.
O ka hale ma Alanui Kalepa, i hoohanaia mamua e ka Hui Hoolaha Buletina Puka La. Ua hiki loa no o lalo ke maheleheleia i mau keena oihana, a pela aku.
E ninau ma ke keena o
WM. G. IRWIN & CO.,
Kaupalenaia. iune 24
HALEKUAI KUIKA OAHU
"KE OLA O HAWAII."
Oiai hoi, ua pau ae la ke kuahaua ana, ua weheia hoi ka halekuai maluna ae i Iulai 1 nei, nolaila, ua makaukau loa e hooko a e hoolawa aku i na iini o na poe a pau. E ko no ka makemake o na wahine ke kipa mai malaila, a e pono no hoi ke kipa mua mai mamua o ka hele ana i na halekuai e oe. Malaila no e loaa ai
Na Makalena, na Kalakoa, na Keokeo Halua me Vitoria, na Papale, na Kakini, na Hainaka, na Waiala, a pela aku a nui a lehulehu wale.
E ike mai ia kakou hoakanaka.
M. E. SILVA,
iul 8-tf Luna Nui.