Ka Makaainana, Volume IV, Number 10, 2 September 1895 — Page 1

KA MAKAAINANA.
BUKE IV - Ano Hou. Honolulu, Oahu, Sepatemaba 2, 1895. HELU 10

KU I KA WELIWELI E!
-
Na Hana Holapu a ke Kolera e
Ahulau Nei.

                     Mai ka puka ana aku o kela helu o KA MAKAAINANA nei, ua manaoia ua pio na holapu ana a ka ma'i kolera mai ka makou i hoike mua aku ai, a manaolanaia no hoi e akakuu mai ana na hoomalu ano oolea ana a ka Papa Ola, ma ko ke Aupuni aoao, a ae laulaha ia aku hoi na mokumahu holo pili-aina a me ua mokupea e holo aku no ko lakou mau awa like ole, me ka lawe aku i na ukana a me na eke leta. Eia ka auanei e pahua ana ia mau upu ana, no ka mea, i ka auwina la Poaha iho la i loaa ae ai ka lono no kekahi mea ma'i mauka o Kama kela, oia o Simeona Kalakauahoa, ma kahi noho o S. Kumukahi. I ka hele ana o ke kauka e nana a hiki hou i ke keena o ka Papa Ola i ka hora 5:30, o ua mai la no ia, a ua kauoha koke ia kona laweia i ke kahua hoomalu makai o Kakaako, ma ka pa hoopae eemoku o ka Papa Hoopae Limahana. He opio oia o 20 paha makahiki, a ua ukali pu aku kona luaui me ia, no ka malama pono ana iaia. Ke mau nei no kona ola a hiki mai i keia la, a ua manaolanaia hoi o palekana ana no oia.

Aia Iluna o ka Mokukaua Amerika.

                     Hala ae la hoi nei, loaa iho la kekahi luina o luna o ka mokukaua Beninetona ia po, hora 9, nona ka inoa o W.H. Goebul, a make i ka hora 8 o kakahiaka ae o ka Poalima nei, la 30. Ua laweia mai kona kino a kanuia ma ka ilina o na poe mai kolera mauka o Makiki, a maluna mai o kekahi waapa uwapo ka laweia ana mai. He haole Amerika opio oia o 20 makahiki. Wahi a na oleloia, aole ka oia i lele iki iuka nei mai Iulai 4 mai, aka, i ke ahiahi ona i ma'i ai, ua komo e auau kai iloko nei o ke awa.

Papaia ke Kuai Ea ana ma Ulakohao.

                     Me he la, mamuli paha hoi o kela haole manuwa i make ai, ke pololei hoi ua auau kai oia, ua manaoia na komo ka anoano ma'i iloko ona ma ka moni ana paha i ke kai Aole no o ia wale, aia kona ino iloko o ke kai, a he mea maopopo e aiia ana e na i'a, a e loaa ana paha hoi ia mau i'a i na poe lawaia a laweia mai i na pakaukau o Ulakoheo e kuai ai, a nolaila, aohe mea hoolaha kupono e ae no ka ma'i, a no ia mau kumu ae la paha hoi i papa ai ka Papa Ola i ke kuaiia o ka i'a. Ua hiki ae na luna a me na makai o ka Papa makai o ka makeke, hora 11 paha, a laweia na i'a a pau loa, a luna iluna o kekahi kaa, a lawe loa ia no kai o Koho laloa, no kahi hana mea hoomomona lepo o Kuke. Nui ke poho o na poe lawaia a me na poe pakaukau, aka, aohe no lakou e hewa ke hoomanao i na i'a i laweia, a koi aku no paha hoi i ka Papa e uku mai.

Neoneo ka Makeke Kuai I'a.

                     Mamuli no o kela kauoha like maluna ae, ua hookaawaleia aku na poe kuai i'a maloo, kamano, na Pake kuai bipi, a pela aku, mai Ulakoheo aku, a u neoneo maoli ia wahi, me ka hoonohoia aku o na kiai. A i ka Poaono nei i pau ai na hale makeke i ka wawahiia e ke Aupuni. Aia makai o ka hale makeke hou ma Waikahalulu e loaa ai na io bipi a me na io kamano i keia wa. He hoka maoli no ka lehulehu i ka Poaono nei, i ka loaa ole o ua i'a hou, a pela no hoi me na mea-ai e ae, aka, o na i'a maloo no ka i loaa ma alanui Maunakea aenei, mauka iki mai no o Ulakoheo.

Hookaawaleia ko Kapuukolo Poe.

                     I nehinei iho la, malalo no o ke kauoha a ka Papa Ola, i pau ai na poe noho o na kauhale i hoomaluia makai ae o Kapuukolo, kokoke i ka aekai, i ka hookaawale nui ia i kai o ke kahua hoomalu ma Kakaako, maloko ae hoi o na kauhale kaawale mai kahi mai o na poe ma'i. Maluna o na kaa kikane i pau nui aku ai na ukana o lakou i ka laweia a me lakou pu, a me hookahi kaa basa o ka Hui Alahao Hawaii. O lakou a me na poe kokua ma'i ka i hookaawaleia a ma kahi hookahi.

Kiaiia o Kapuukolo e Koa.

                     Hora 2 paha o ka auwina la o nehinei i kai ae ai kekahi puali o na koa Aupuni no Kapuukolo aenei, me he la, o ia paha ka hua o ka hooholo ana o ka halawai a ka Aha Kuhina i ke awakea aku. Ua haaleleia aku he mahele e ku kiai i kela wahi o Kapuukolo mawaena o na alanui Kekaulike, ma ka huli ma Ewa, a mawaena o alanui Moi, ma ka aoao makai, a ka uwapo o Haaliliamanu. O ka pono no ia e hoohana ia lakou, ahona iki hoi paha ia, makepono ka lilo ana o ka lehulehu no ka hanai a malama ana ia lakou. Ua hoi ae no ka hapanui no ka Halekoa.

Pau Kauhale i ka Wawahiia,

o ia ka lono o nehinei. I ko makou noii pono ana aku, ua pololei loa io no. O na apulu kahiko a me na hale e ae e ku ana iloko o ke kai, maloko hoi o ka apana i kiaiia e na koa, ke pau ana i ka wawahiia, alaila, puhi ahi ia aku, a i kahi wa paha o keia la a hoomaka ai ka hana. Na ke Aupuni no hoi paha e uku ia mau poho o ia poe.
                     Oiai hoi, ua haawi aku KA MAKAAINANA nei i na ao ana i ka lehulehu, ma ka helu i hala, no na mea pono e hana ole ia, a me na ouli o ka ma'i, aole no nae hoi ia i lawa pono loa, a no ia, ke hoopuka hou aku nei no makou i kekahi mau hoakaka hou no ke

Ano Ouli o ka Ma'i.

                     He ma'i ano kaokoa loa keia, i ulu mai hoi mamuli o kahi anoano hoomake a hoopulapula ma'i paha, i loaa pololei a pololei ole mai paha mai kekahi mau anoano mua mai i laha ae o ia ano ma'i.
                     O ka hoomaka ana mai o ka ma'i kolera, he hi mua, mahope mai ka luai, umii, maluhi, a emi pu. Ma kekahi mau ano ma'i, he emoole loa ke kauhola ana iho o ka ma'i, a he hikiwawe loa no hoi kona holo ana a hiki i ka mauliawa loa ana.
                     O ka mea hoi i hoomaopopoia ma Inia, he hakui a nakulukulu ka mea mua iloko o ka opu, mahope iho he eha i ke poo, alaila, onioni a hukihuki na io o na oloolo wawae, a o ka hai malule aku la no ia, me ka hele o ka luai maluna a o ka hi malalo, i like ke keokeo me he wai laiki la.

Kapu ka Poi a me ka Wai.

                     Ma ka halawai ana o ka Papa Ola i ka Poalima noi i hooholoia ai o hookapu loa ia na hale hana poi ma ka mahele o Honolulu nei i paleia e alanui Nuuanu, alanui Kauka, a me alanui Liliha, a o ke kai no hoi makai. Aohe e aiia ka ia o ke awa, aohe e kiiia ka wai o kahawai, aohe no hoi e auauia. Ua papa loa ia no hoi ka holo aku o na moku, a me ka lawe ana aku i na ohua, na ukana, a me na eke leta mai Oahu aku nei a i na mokupuni e ae, koe nae hoi na palapala i komo i ka Hale Leta Nui a hoomaemaeia.

Mai Makau, Aka, e Akahele!

                     Lohe mai makou i ke ano hopohopo ole iho o ko Kikihale aenei poe i ka po Poaono nei, nui no ka ona a me ka lealea. Aole no hoi malaila wale, aka, ma kekahi mau wahi e ae no kahi, a he keu no ka hoi keia a ka po piha lealea me ka hanakuli, e oloio ana na kaa i o a ianei. E malama, makaala, a e akahele loa kakou; mai no a makau a hopohopo, eia nae, aole o na lealea ano ole a me na hana hewa mawaho aku o ka palena kupono ka hoike no ka makau a me ka hopohopo ole. O ka hoolohe ka pono, aole o ka hookuli a hoolana. A aole no hoi o na lealea uhauha ka hana pono iloko o keia wa a ka pilikia, pilihua, a kaumaha e holapu nei iwaena o kahi poe o kakou, aka, o ka malama pono me ke akahele loa.

Paa na Luakini, Aohe e Hemo.

                     Ma ka halawai ana o ka Papa Ola i ke awakea Poaono nei, ua hooholoia e kauohaia na luakini a pau aole e weheia no ka pule i nehinei. Pela io no ka mea i ikeia, a akahi no hoi hao iho ke kani mai o na bele. Aia ka hemo hou a kauoha ka Papa, ke akakuu mai hoi na holapu ana a ka ma'i.
                     Ina o na luakini ka i papaia, pehea hoi na wahi e ae e kanaka e puuluulu ai? E pono o ia mau wahi kahi.

Aohe e Pono ke Hana.

                     Ua lonoia ae ma ke keena o ka Papa Ola eia ka na oiwi ke manao nei e huna iho i na poe loohia i ka ma'i kolera a ano nahu e ae paha ma ka opu, e like me ka mea i manaoia ai no kela kaikamahine uuku o Leleo aenei. Ke ao aku nei makou aole ia o ka hana pono a ku i ke aloha ohana, pilikana, a lahui oiaio. Mai no kakou a hana iki pela. E hoike ae no ka pono loa i ka Papa Ola.

Hoike Piha o na Poe Ma'i.

                     Poaha, Augate 29, o na mea wale no i hoikeia maluna ae, oia o Simeona Kamakauahoa, e kamau nei no ke ola, a me kela luina manuwa i make ai.
                     Poalima, Augate 30 - Pilipo Kakimilo, no Kapuukolo. I ka hana oia makai o Kawa ia kakahiaka a loaa i ka umii ma ka opu, a kauohaia o Kauka Hohoka i ka hora 8. Hora 4:15 o ia auwina la i make ai makai o Kakaako i ke 35 o na makahiki. He kupa oia no Kauai. Minamina ia kanaka, he mea hoi na makou

-
[Hoomauuia ma ka aoao 8]