Ka Makaainana, Volume IV, Number 14, 30 September 1895 — Page 2

Page PDF (898.41 KB)

2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 30, 1895.

HOOMANA KATOLIKA
-
He Kuhikuhi no ke Ao ana i na
Hoahanau o ka Ekalesia
Anagalikana.
-
APANA ELUA - MAHELE I.
Ko ENELANI HOOHULIHULIIA
ANA.
-iv.-
[Hoomauia mai ka Helu 13, Buke IV.]

                    O ka inoa hou ae no hoi koe o kekahi mea hookumu o ka Ekalesia ma Enelani a makou hoi e kuhikuhi ae ai, a o la hoi o Felika (Felix). Mai Bugunede (Burgundy) mai o Felika me kekahi launa pololei ole me Roma. Ua hoolaaia oia i ka aina e, i Bihopa no Dunewika (Dunwich), he wahi kulanakauhale ma ka aekai o Sufoka (Suffolk), ua uhiia e ke kai i keia wa, malaila oia kahi i hana ai no iwakalua makahiki ma ka hoohulihuli ana ia Anegelia Hikina. Ua loaa mai ia kakou ma ke kulanakauhale o Felikaseto (Felixstowe) he hoola ana mai o kona inoa.
                    Aia maluna o na kahuna i hoomoeia e lakou nei a me na kanaka hemolele e ae i kukuluia ai ka Ekalesia o Enelani. O lakou ko kakou, poe makua iloko o Karisto, a ia lakou hoi kakou i aie ai i kekahi aie nui loa o ke aloha no ke kokuaia ana mai.

-
MAHELE II.
KA HOOKUMUIA ANA O KA EKALESIA ANAGELO-SAKONA.

                    Ua hoike ae makou ma ka mahele i hala ae la i ke kulana awiliwili o ka pono Karistiano Enelani. E lilo no hoi i mea waiwai i keia wa ke hookolo aku i ke ano o na misiona like ole a makou i olelo ae nei, i hoohuiia ai a loaa ka Ekalesia Enelani, a i ke ano hoi o ka Ekalesia Enelani i ae ai i ka mana o ka bihopa o Roma.

-i.-

                    Aia hoi, ua hoea mai la he wa, e like la no me ka mea i manaoia, no kekahi paee ana mawaena o na poe misionari Roma a me Celetica, a me ka lakou mau haumana. Ua lehulehu na ano i like ole ai na loina maa mau o na puulu elua. O ka like ole ano nui nae, e pili ana no ia i ka manawa o malamaia ai o ka ahaaina nui o ke Alahouana, e malama ana na poe hookolo mahope aku o ka misiona Roma i kekahi manawa, a o na poe hoi o ka misiona Celetica i kekahi manawa okoa aku. He mea maopopo ua nui loa ka huikau mamuli o keia like ole. I mea e maopopo ai ke pohihihi, ua malamaia he ahakukakuka ma ka Abe o Witibe (Abbey of Whitby), malalo o Osewe (Oswy) ka moi Notumeberia, ko Osewala hope. Iloko keia o ka makahiki 664.
                    A hiki i keia manawa, ua laulaha loa ka manaoio ana ua loaa ku kaokoa loa i ka Ekalesia o Roma, i hookumuia hoi e na Aposetole elua, Sana Petero a me Sana Paulo, ka mana o Sana Petero ma kona aoao; a o kekahi no hoi, aia ia Sana Petero ponoi na ki o ke aupuni o ka lani e wehe a e pani aku ai i kona wa e makemake ai. Ua hooloheia na paio ana ma na aoao a elua, a ua kokua ka moi ma ka aoao e kokua ana i ka hoohana ana a ko Roma, e hookahua ana hoi i kana olelo hooholo ma ka mea i manaoia e ko Roma, o ia no o Sana Petero, "kela kiai-puka, a'u e aa ole ai e pakike aku . . . o hoea mai auanei hoi i ko'u wa paha e hiki aku ai i na ipuka o ka lani, aohe mea malaila e wehe mai ai ia lakou" Ua loaa ka hopena i hooholoia ai e keia ahakuka mamuli o ka ikaika hoohuli manao o Wilifiridi (Wilfrid), kekahi o na keiki umikumamalua a Aidana i hoopoaipuni ae ai iaia iho ma Linidisifana; oiai nae hoi, ua hanai a hoonaauaoia oia e na moneka Celetica, ua lilo ae oia i mea kokua oolea loa no na hoohana Roma ana.

(E hoomauia aku ana.)
-
Hoehaia a Haki ka Wawae.

                    I ka po Poalua iho la, ua hele aku la o Ilai Crawford, he hapahaole, a komo iloko o ka hale o kekahi Pake malama halekuai, o Akina ka inoa, ma alanui Maunakea, a kauoha aku la e laweia mai imua ona na mea a pau o loko o ka hale. Aole i hoolohe aku ka Pake ia mau olelo, aka, ua noho iho la no ia me ka mumule. Ia wa ua okalakala hou aku la no o Ilai ma ke ano hookohukohu, a ia manawa i olelo mai ai ka Pake e hookaawale oia ma kahi e. Aole i hoolohe aku o Ilai i na olelo a ka Pake, aka, ua lele koke aku la oia a hopu ia Akina a hapai ae la iluna a kiola aku la ilalo o ke alanui mai ka lanai o luna iho, o ke poo mamua. Ma ia hanaia ana pela, ua hakiia kekahi o na wawae o ka Pake. Ua hoike koke ia ka lohe i ka Halewai, a ua hopuia o Ilai. Ua hoihoiia aku ka Pake no ka Halemai Moiwahine, aka, ua kii hou ia aku oia e kona mau hoa'loha a hoihoiia mai i waho nei e lapaau ai.

-

                    Ua hoopaiia kekahi makai kaulio i ka Poaha iho la imua o ka Aha Apana no ka hoeha ana i kekahi Pake, he $15 me $3 koina.

MAU MAKE WALOHIA.
-
Hala a Nalo Loa ia Mau Koo
Kupaa o ka Aina.
JOHN KALAMA.

                    Ma ke kakahiaka o ka Poalima, la 20 nei, ma Makawao. Maui, ua hele kohana aku la o John Kalama, kekahi o na loea kanawai o ka moku o Kama. Ia auwina la no i malamaia ai ke anaina haipule maluna ona maloko o ka luakini o Pookela, malalo o ka lawelawe ana a na Rev. S. Kapu o wailuku, Dr. E. G Bekewita o Paia, O. Nawahine o Waihee, a me J.P. Kuia o ka luakini Hawaii o Paia. Na na kaikamahine o ke kula kaikamahine o Maunaolu i himeni na mele hooanoano. Mahope iho o ka pau ana o na hana haipule ua hoomoeia aku la oia iloko o ka opu ana ole o ka honua no ke kali ana i ka la hookolokolo o na mea a pau. Ua hanauia o Keoni Kalama ma Pulehu, Kula, Maui, i ka makahiki 1853. Hoonaauaoia ma ke Kula o Lahainaluna, a ua hoi i ka oihana lapaau malalo o Kauka, Makuakane o Alapaki Kauka. Noho ao kanawai me W.L. Holokahiki no kekahi mau makahiki. Ua noho lunakanawai apana no Makawao no kekahi mau makahiki. He makamaka a hoaloha oiaio loa oia no makou. Aloha wale oia!
                    Mamuli o ka loaa ana mai nei o ka lono no kona hala ana aku ma kela ao, na noho iho nei ka papa komite mau o ka Hui Aloha Aina Hawaii a hooholoia ka

OLELO HOOHOLO HOALOHALOHA nona, e u pu ana me kana wahine, e like me ia e hoikeia aku nei malalo iho.
Ia Mrs. SERA J. KALAMA,
Me ke aloha nui,
                    OIAI, ua oluolu i ka Mea Mana Loa, ka awe ana aku i ke ola makamae o kou kokoolua, kau kane aloha, John Kalaea, Esekuaea, ma ka hora 5 A.M. o Sepatemaba 20, 1895, ma ko olua home noho ma Makawao, Maui a
                    OIAI HOI, he hoa kupaa oiaio oia no ka Hui Aloha Aina o na Mokupuni o Maui, e noho pu ana me ia ano iloko o ka Hui Aloha Aina nui o ko Hawaii Paeaina holookoa; a
                    OIAI, ua ili iho maluna o makou kona mau hoa, ke aloha a me ka minamina nui, no ka hooneleia ana i kekahi kanaka makaukau, kupaa, a i piha hoi i ke aloha no kona aina, kona lahui, a me kona Moi, e like me ia ke ano; nolaila,
                    E HOOHOLOIA: Ke kono pu aku nei makou me oe, e ka wahine kanemake, iloko o na hoomanao walohia ana, no na haawina luuluu i loohia mai maluna o kakou a pau. A ke nonoi nei me ka pule i ka Makua Lani a Hemolele, e hoomama mai i kou mau kaumaha a pau.
                    E HOOHOLO HOU IA: E hoounaia i kope o keia olelo hooholo i ka wahine kanemake, a me na nupepa Hawaii o keia kulanakauhale.
                    J. NAWAHI,
Peresidena H.A.A. o ko Hawaii Paeaina.
J.K. KAULIA,
Kakauolelo.
D. KAMIKI KANEHIWA.
                    No kekahi mau la pokole wale no o ke kaa ma'i ana, ua make iho la o D. Kamiki Kanehiwa ma ka home o Misasa Ema M. Nakuina, ma alanui Liliha, kakahiaka Poalua iho la, la 24 nei a i ke awakea o kahi la ae, o ia ka Poakolu, i maneleia aku ai no ka ilina o Kawaiahao a ilaila e waiho ai iloko o kona home puanuanu. He wahine, na keiki, a me ka ohana he nui, na hoa'loha a me na makamaka kana i haalele iho mahope nei e paiauma aku nona Ua noho lawelawe oia ma ke ano elele no ke Keena o na Aina E no kekahi mau makahiki loihi, a i ka loli ana ae nei o ke au o ka manawa ia lakou nei, ua hoopauia mai la mamuli o kona ae ole e lawe i ka hoohiki e kakoo i ke Aupuni e ku nei. Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku." Minamina wale ia makamaka a hoa'loha oiaio o Hawaii. Na Lunakahiko G J. Wala, o ka hoomana Moremona i hooponopono hou ia, i malama ke ana ina pule kupapau nona, me ke kokuaia o J.G. Hoapili.

MISASA KEOAHU.

                    Ma Kaakopua, alanui Papu, i ke ahiahi hora 6 o ka Poakolu iho la, ua make aku la o Misasa Keoahu Ikaaka i ke 65 a keu o kona mau makahiki. He mau la loihi aenei kona o ke kaa ma'i ana a hala wale aku la no. Ua make mua kana kane a ukali aku la no hoi oia mahope o kona meheu. He mau keiki a me na moopuna he nui, a me ka ohana kana i haalele iho mahope nei e kanikau aku nona. Auwina la Poaha mai i nalo aku ai oia ma ka ilina o Koula. Oia ka makuahine o John Crowell, luna hoohana o ke Kuokoa namu, a kupunawahine hoi no Iosua Waiwaiole, kekahi o ko makou mau luina.

-

                    He 25 wale no mau haumana o ke kula o Maunaolu i komo i ka hoomaka ana iho nei o ke kula, a ua koe no kekahi poe iwaho nei. He ekolu o na kumu o ia kula aia ke hoomaluia la ma Mokuola i Hilo.
                    Eia kela keonimana hapakue o Kapuukolo aenei ke hoomalu ia nei makai o ka uwapo mokuahi i keia mau la, oiai, oia kekahi o na limahana o ia uwapo mokuahi. Ke Haohao loa nei kona mau hoa hoolele lupe.

-
E.M. NAKUINA.
KOMISINA O NA ALA LIILII A ME
NA PONO WAI.

                    Notari Lehulehu, a he Agena Haawi Palapala Ae Mare no Honolulu nei.
                    KEENA HANA: Helu 308, Alanui Kalepa. dk 3-1mk.