Ka Makaainana, Volume IV, Number 14, 30 September 1895 — Page 3
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, SEPATEMABA 30, 1895. 3
NA PALAPALA
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou kakau mai.]
-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoomauia.]
Ke manao nei au ua make aku lakou me ka maemae a me ka hemolele, oiai, ua inu pu lakou me ka Haku me kela kiaha o ia ka make ana o ka Haku maluna o ka laau kea. Pela no, oiai, aole i loaa ia lakou kekahi wahi kokua manawalea mai na alii aku i uku no ko lakou luhi, aka, ua make lakou me ka nele a me ka ilihune no ka pono o na alii a me ka pono laula o ko lakou mau hoakanaka.
Mai ka makahiki 1820 a hiki i ka 1829, e nee mau ana imua na hana a na kanaka Hawaii a me na mikanele. A mai ia wa mai a hiki i ka 1831, ua hoike mai ko ka lahui nee mua ma ke kukuluia ana o na luakini a me ke kulanui o Lahainaluna, a ma ia ano i ikeia ai ua poha mai ka malamalama o ka Euanelio a me ka naauao i na paemoku o Hawaii. Pela i lilo ai na heiau a me na lele i ke Akua ola mau.
Ua lawa ko'u kamailio ana ma keia wahi, no ka mea, aia kona moolelo piha ma ka buke moolelo a makou e pai nei, o ia ka moolelo o ka hookahuli aupuni o Liliuokalani, e hoomaka ana mai kona wa i noho alii ai a me kana mau hana kalaiaina. Aia pu ma keia buke ka moolelo o na mikanele a me kekahi mau mea e ae he nui. I ka wa e puka aku ai keia buke, he mea pono i kela a me keia ke lawe i mea e ike ai i na mea i lohe wale ia, a poina ole hoi na mea i hanaia e na poe na lakou i hooikaika ko kakou kulana hookele aupuni mai ka pae ana mai o na mikanele a hiki i keia wa.
A ma keia wahi aku o ka moolelo, e panai aku ana ka mea kakau i na mea ano nui a kuhohonu i hanaia iwaena o keia lahui mai ka pae ana mai o na mikanele i ka 1820, a hiki i ka makahiki i oleloia ai e ua poe la, "Aole e hala he kanalima makahiki i koe, e pau no keia lahui i ka make," o ia ka makahiki 1878, ka wa i puka mai ai keia mau oleloino a lakou e kaena nei, e like me ka haiolelo a Alapaki Kauka, He nui na pomaikai o keia lahui i na makua mikanele, a ua aie nui keia lahui ia lakou" A maluna o keia mau kumu e kalele nei o Alapaki.
1 - Na pomaikai o keia lahui i na mikanele;
2 - Ke noho aie nei keia lahui ia lakou.
Ma ka pane ana aku o ka mea e kakau nei i na kumu oiaio, o ia no, (1) aole i pomaikai keia lahui i na mikanele, (2) ua poino keia lahui i na mikanele; a no ka aie no i na mikanele, ke hoole nei au (1) aohe aie o keia lahui i na mikanele. (2) o na mikanele ka i noho aie i ka lahui. Maluna o keia mau kumu e hiki ai i ka mea kakau ke hoike aku i ka mea oiaio, a na na poe heluhelu e kaana no lakou iho.
Mawaena o ke kowa o ka makahiki 1820 a hiki i ka 1878 ua lilo a ua paa ka hooponopono aupuni ana i na mikanele, mai na pono uhane a na pono aupuni. A ke ninau nei au, heaha na pomaikai i loaa mai i keia lahui, a heaha na hoike oiaio e hooia mai ana na loaa io i ka lahui na pomaikai? E paneia mai ana paha, o ka pomaikai i loaa i ka lahui, o ia no ka Euanelio. Ina oia ka haina, aole loa ia he haina kupono. Heaha la ia mea he Euanelio a heaha la kona ano maoli. O ka haina oiaio, o ko ke Akua mana ia e oluolu ai, a pela ke Akua i haawi mai ai ia mana i kanaka i mea e ola ai ma ke kino a me ka uhane. He mea maikai ka Euanelio ke malamaia e ke kanaka, aka, ina e haalele wale, e lilo ana ka mana mai ke kanaka aku, a e ili mai ana na hoopai kaumaha maluna o ke kanaka, a me ka lahui holookoa a pau o ka honua nei, no ka mea, ua haalele ke kanaka i kona mana e ola ai, a pela ke Akua i hookuu mai ai i ko ke ao nei e hoomana naaupo aku.
(E hoomauia aku ana)
-
Wahine Hoomanamana.
MR LUNAHOOPONOPONO:
Eia ma Hanalei nei kekahi wahine i hoolilo iaia o Iesu Karisto, he wahine, oia na ka Pake, o Misasa Pepe Akau ka inoa, a ua nui ka huliamahi o kahi poe i ka hele imua ona e hoola a e kala mai i na hewa a me na hala a lakou i hana ai. No ko'u manaoio ole i keia mau lono lauahea, ua hele maoli aku au e nana a e ikemaka ina he oiaio. I ka Poakahi iho la, la 16 nei, i hiki aku ai au i kahi o ua mea la ma Kikiula (Princeville), a i ko'u hiki ana aku, holo e mai la kekahi poe wahine e iho e noho ana iloko a olelo mai la ia'u, e wehe i kou mau lole, oiai, he paa eleele kou, a ua kapu loa ka na mea eleele imua o ua mea la. Ike e iho la no au i ke ano hoopunipuni o nei Iesu Karisto, aka, i wahi no'u e ike ai i ka oiaio o keia mea, ua hemo ae la ko'u mau lole a koe iho la na paleili o loko, a lawe loa ia aku ia a imua o ua mea la. I ko'u ike ana, i iho la au iloko o'u, "pehea la keia wahine i hana ai pela oiai, he kino kanaka no, aole hoi na hoailona o Iesu Karisto," a koho iho la no au, ua loaa ia oia i na haawina o ka pupule. He nui na poe e noho ana iloko o ua hale la a ua piha maoli no lakou i ka manaoio i na olelo a keia Satana, a ua pau no hoi na lole o keia poe i ka hemo. O kahi mea aka loa, oiai makou e makaukau aka e hoi mai, ua olelo mai la ua wahine nei, aole o komo na lole o makou, e hoi wale no me ia paleili i kauhale. Ua hoolohe aku na poe i hiki mua aku mamua o'u ia mau olelo, aka, no'u iho, ua komo no au i ko'u lole, kau ka papale i ke poo a hoi pololei no kauhale me ka halawai ole me na poino, oiai, wahi ana, o ka mea e hookuli ana i kana kauoha, he make wale no. Aka, a hiki mai i keia hora a'u e kakau nei i keia leta ia oe, he oia mau no ko'u ola kino.
I ka lohe ana o ka Hope Makai Nui o Hanalei nei i keia mau hana, ua kauoha ae oia i kona mau kanaka e hookaawale loa i na hana o kela ano makahi e a e hookapu ana hoi i ka hoahakanaka ana ma ia wahi, a ua hooko aku na makai ia leo, a ua pau ka hele ana o na kanaka me ko lakou minamina no nae no keia kaawale o lakou mai ko lakou Haku Iesu Karisto (Mrs. Akau) mai. Ina no hoi paha oia ka Paku, a i ole, o ke aka paha o ka Mesia ka iluna ona, pehea la oia i pepehi ole mai ai i na kanaka o ke Aupuni, oiai, ua hele aku lakou me ke kumukaia iaia.
B. WAIWAIOLE.
Hanalei, Sepatemaba 19, 1895.
-
E Hoolohe me ka Malama i na Kauoha a me na Ao ana No ka Ma'i Kolera.
E MR. LUNAHOOPONOPONO:
Ma kela mau hua e kau ae la maluna nana i koi mai i ko'u puuwai me ka manao ikaika ma o ko kakou aha lono la, KA MAKAAINANA, nana e ahai aku i ka lohe i na Hawaii a pau ma Honolulu a me na wahi a pau o Hawaii nei, malalo o keia mau kumu - 1 E malama me ka makaai i na kauoha a pua a ko kakou Aupuni ma o ko kakou Papa Ola me ka ikaika o ka manao e hooko koke aku; 2 E hoano hou i ka noho ana, oiai, he ao malamalama keia me ka naauao, aole me ke kapulu; 3 Mai manao i na kahuna Hawaii, a mai puni aku i ka lakou hoopunipuni mai, oiai, aole lakou i aoia ma ka oihana kauka, he ole loa no, aole e hilinai i ka lakou mau a'o hewa; 4 E pale loa aku oukou e na Hawaii i na manao ino no ko kakou Aupuni Repubalika Hawaii, oiai ka ma'i kolera e luku ana ia kakou, a oia ka ke kumu i kii ole ai kekahi poe i ke kauka, no ka hele ana mai e lapaau i ka mea i oohia i ka ma'i kolera. E waiho oukou ia mau manao, e apo koke aku oukou i ka ke Aupuni mau kokua, e kokua aku, kokua mai, a hiki i ka palekana ana maluna o keia kupuino (kolera)
Ma keia mau kumu au e waiho aku nei imua o na makamaka, na Hawaii oiaio, a me na hapa Hawaii. Mai manao oukou a olelo iho, ke hoolaha mai nei no ka nupepa a ke puka mai nei hoi keia, pela no, no ka piha i ke aloha ia kakou iho a ke noi aku nei au ia oukou e malama i na mea i aoia mai no ke pale a ia aku i ka ma'i kolera, no ka mea, e like me na hipa hoolohe i ko lakou kahu, pela e loaa ai ia lakou ka pomaikai lani Pela no hoi ko kakou Aupuni e pulama mai nei i ke ola ou e Hawaii, a ke mahalo nei au i ko kakou Aupuni, a mai aua i ko oukou mau makamaka e waiho a loihi ka manawa, alaila, kii i ke kauka, he hana ia no ke au naaupo, no ka mea, o kakou o na Hawaii ka oi ma ka helu make. Pehea keia, no ka malama anei i na ao ana a me na kauoha a ke Aupuni? Aole, no ka mea, o na kauka Aupuni e haawi mai ana ia kakou i ka laau me ka uku ole, mamuli o keia holomoku o na Hawaii i ka lukuia e keia ma'i kolera, nana i hapai mai keia manao iloko o kuu puuwai me ka ehaeha nui, oiai, he nui loa ko'u ehaeha ma Honolulu, a e malama oukou e kuu ohana i na olelo ao a pau a ka Papa Ola a me na Hawaii oiaio a pau ma Honolulu a na ke Akua e hoopakele ia kakou. Aloha kakou iloko o ka Haku.
P.K. HONOLULU.
Hilea, Kau, Hawaii, Sept 17 '95.
-
HUI KAMAA O NA POE
HANA.
POE KALEPA NUI A LIILII I NA
ANO KAMAA A PAU LOA.
Helu 516, Alanui Papu, ma Kauhale Hou o Burua.
Honolulu, P.H.
iul 15-tf
-
Hui Mea Kahiko Hawaii.
Kuai mai a hoolilo aku i na ano mea kahiko a pau o kakou nei, na Peahi, na Eke-Lauhala a ano e ae paha, na Moena, a pela aku, ma Alanui Moi, mauka ae o ka Hale Repubalika.
HARRY SAYLOR,
aug. 12-tf. Luna Nui.
-
No ka Hoolimalima
O ka hale ma Alanui Kalepa, i hoohanaia mamua e ka Hui Hoolaha Buletina Puka La. Ua hiki loa no o lalo ke maheleheleia i mau keena oihana, a pela aku.
E ninau ma ke keena o
WM. G. IRWIN & CO.,
iune 24 Kaupalenaia.
-
HALEKUAI KUIKE OAHU
-
"KE OLA O HAWAII."
Helu 322, - - - Alanui Nuuanu.
Oiai hoi, ua pau ae la ke kuahana ana, ua weheia hoi ka halekuai maluna ae i Iulai 1 nei, nolaila, ua makaukau loa e hooko a e hoolawa aku i na iini o na poo a pau. E ko no ka makemake o na wahine ke kipa mai malaila, a e pono no hoi ke kipa mua mai mamua o ka hele ana i na halekuai e ae. Malaila no e loaa ai.
Na Makalena, na Kalakoa, na Keokeo Halua me Vitoria, na Papale, na Kakini, na Hainaka, na Waiala, a pela aku a nui a lehulehu wale.
E ike mai ia kakou hoakanaka.
M.E. SILVA,
iul 8-tf Luna Nui.
-
J K KAHOOKANO
LOIO a he Kokua ma ke Kanawai.
KEENA HANA: Alanui Kaahumanu,
Honolulu. jan 8, '94-1mk