Ka Makaainana, Volume IV, Number 16, 14 October 1895 — Page 7

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKA TOBA 14, 1895 7

Alana saila ka Nani
— KA—
HAKU BARONA WAHINE.

Ka Naita Huna o ke Kapakila Ulaula—Ke Aka Kino Wailua Kamahao—Ka mea Hoopahaohao o ka Po—Na Lei Daimana Ekolu—Ka mea Huna Pohihihi lua ole o ka Lua Waiwai o Hamelota.

Ela Bene
KA HAKU BARONA OPIO;
—A ME—
Ane Bela
KA MANU HULU OMAOMAO O SEKOTIA.

Mokuna I.— Helu 1.

                I ke au e noho alii ana o Wolesaire, Moi o na Hilana o Sekotia, ua holopuni ae ke kaulana ma na wahi a pau o ka honua no kekahi moolelo kamahao loa e pili ana i kekahi Lua Huna waiwai loa. A o ka mea nana i hookumu, oia no ka Haku Barona Aranasaila. I kekahi po, oiai ka Haku e noho ana ma kekahi keena nani o kona kakela kamahao, a e huli pono aku ana ka nanaina a kona mau kii onohi maloko o kekahi malapua nani, ua hoopuiwa loa ia ka Barena i kona wa i ike aku ai he ekolu mau kino kanaka i kahikoia me na aahu o na poe o ka papa naita o ke aloalii o ka Moi Wolesaire, ke kaulana.
            Ua komo pololei mai na kanaka ekolu ma kahi a ka Barona e noho ana, me na pahikaua e kau pololei ana i ka umauma. "E ku aku malaila!" wahi a ka Barona i pane aku ai, "a e hai mai owai ko oukou mau inoa e na keonimana?"
            "Aole e loaa he pane no kau mau ninau," wahi a kekahi o lakou i pane mai ai. "Ma ka inoa o ka Moi Wolesaire, e ku ae, e ka Haku Barona, a e hahai mai ia makou me ke kali ole. Ua makemake ke alii, ka moi o na hilana, e ike ia oe, a ua maluhia kou ola ma ke alanui a hiki i kou hui ana me ka Moi."
            "E na keonimana, e oluolu e noho iki iho a e kauoha no au i kahi o ka'u mau kauwa e hoomakaukau i mau mea ai," wahi a ka Haku.
            "Malalo o ka hooko kauoha, e ukali koke mai mahope o'u," wahi a ka pane. No keia koi pupuahulu loa a keia mau kanaka, ua loaa i ka Haku he noonoo ano e loa, a oia kana i pane aku ai. "Pehea e hiki ai ia'u ke ae aku i ka oukou koi, oiai, aole he palapala mai ka Moi mai e kauoha mai ana ia'u e hele aku e hui pu me ia ma kona Halealii i keia po?"
            "I ka wa au e hooko ole ai i na kauoha a pau mai ia makou aku, ua koiia makou e oki ae i kou poo, a ke maopopo la anei keia ia oe e ka Haku?"
            Ua lele koke aku la ka Haku i hope he mau anana ke kaawale like me ka imo ana a ka maka, pela i loaa mai ai oia i ka hauna pahi a kekahi o na kanaka a ekolu, a moku aku la ka a-i o ka Haku Barona, a haule aku la oia iluna o ka papahele ua hele a hilihili i ke koko. Ua haalele koke iho la na kanaka ekolu i ke keena a ua komo aku ma na wahi a pau o ke kakela, a ua kuekaaia na paia paa o ua kakela nani la, a o na mea a pau o loko ua pau i ka huliia. O na kauwa ua pepehiia, a o na ohana o ka Haku, ua lukuia me ka mainoino nui. O ka buke hoomanao a ka Barona ua loaa aku la ia iloko o kekahi wahi o kona keena waiho buke. Ua hoohauoli nui loa ia ua poe kanaka la, me ko lakou manao kuhihewa eia ma kela buke na kuhikuhi o ka Lua Huna Waiwai Nui. Ua puhiia ke kakela i ke ahi a pau loa na mea a pau, a ua lilo i puulehu.
            O ka pau ana o ke kakela kamahao o Aranakera i ke ahi, a me ka nalowale honua ana o ka Haku Aranasaila a me kona ohana a pau, ua lilo ia i moolelo weli nui ia me ka eehia, a e lawe hele ia ana ma na palena a pau o na Hilana o Sekotia, a ua puni ke ao ia lono o ka eehia nui. Aohe mea i ike, koe wale iho no ka Mana ike ole ia, a na ke au o ka manawa e hoomaikeike mai ia kakou ma keia mua aku o keia moolelo eehia nui wale a ke pahaohao.
            Ua haalele aku na kino kanaka ekolu i ke kakela e lapalapaia ana e na ula ahi ana ole o ka lokoino, a ua kamoe aku la no ko lakou kahua hoolulu o ka puali, maloko o kekahi ulunahele maloko o na ululaau.
            O keia mau kanaka ekolu, aole ia no ka poali naita o ka Moi Wolesaire, e like me ia a kakou i ike mua ae nei, aka, no loko mai o kekahi puali powa o Heneri Pia, ka haku powa nui o na mauna hau aniani o Norewai a me Rusia.
            Ua weheia he halawai malu e na alakai o ka puali, me na kanaka ekolu, a ua hoike aku lakou i na mea a pau e pili ana i ka Ba rona, kona make ana, kona ohana, na kauwa, a me ka lilo ana o ke kakela i puu lehu, a i ka hope loa, ua waiho aku la lakou i ka buke hoomanao a ua Haku la me ka olioli nui o na mea a pau loa.
(Aole i pau.)

            Kai halulu i ke alo o Kauiki, ke moe kokolo la ka uwahi ma o, he makole maanei.

Paumako Wale ka Hele'na.

                Ma ka la 16 o Au gate, 1895, ua haalele mai la i keia ola ana o Misasa Henerieta Kalehuamakanoe Kelena, ma na Waieha i Maui, me ko maua ike ole i kona hanu hope loa. Na ka leta i hai mai ua hala oia. Eia iho kahi moolelo e pili ana nona oiai kona mau la e ola ana ma keia ao.
                Ua hoonaauaoia oia ma na kula olelo Beritania like ole he ekolu, a penei na mahelehele ana,—Kula o Malumalu 1 makahiki, Mr. Moore ke kumu, Kula Virigina 1 makahiki me 8 malama, kula a Mary Lowela o Waimea, Kauai, 3 makahiki, huiia kona mau makahiki ma ke kula, he 5 makahiki me 8 malama, a ua lawa pono na loina a pau o ia olelo pohihihi iaia. He haole maoli oia ma ka olelo, aka, ma ka heahea me ka hookipa, he puuwai waipahe ma na ano a pau. Ua hoohuiia oia ma ka berita maemae o ka mare me Ahlo, Pake o Waimea, Kauai, i ka 15 o kona mau makahiki, a mai ko laua puhaka mai ua loaa he hookahi keiki. Ua nui no hoi ke keiki a lawe malu ia e ka makuakane i Kina a ke ola aia no paha ia me ka ike ole i ka hanu hope loa o kona mama. Aloha ino! Ua kaapuniia e ia na mokupuni o Hawaii nei, a ka i no ua pau kona anoi kaahele, eia ka e ike loa ana i ka hau oki o Kaleponi i ka wa o ka hoikeike e malamaia ana, oia pu kekahi iloko o ia wiliau ana. Ua hookahi makahiki a oi o kona noho ana me kana kane hou, Misata Kelena, a na ka maikai ole o kona ola kino i huli hoi mai ai e ike hou i na kaiaulu aloha o Hawaii nei, kona one hanau, e ike hou hoi ia maua kona mau makua me na pokii, a me ka ohana a pau. He maikai kona noho ana me kana kane hou a hiki i kona wa i hala aku la. Luuluu wale! Ua elua ana keiki me ke kane hou, hookahi i hanau i Hawaii nei a hookahi i Kaleponi, ua hala e no nae laua a elua ma kela ao ma o i kamaaina hoi no ko laua mama i ukali pu aku la.
            Ua hanauia o Misasa H. K. Kelena ma Haena nei i ka la 15 o Aperila, M. H. 1870, a ua piha iaia na makahiki he 25 a oi ma keia ao. Ua hoomaka ka hoomailo ana a ka ma'i iaia mai Ianuari, 1895 mai a hala wale aku la i Augate 16, 1895, a waiho aku la kona mau iwi i ke one hanau o na kupuna. He mau pokii kona e paiauma aku nei ma keia ao me maua hoi kona mau makua.
            Aloha ka lei o na la opio! E ka waiula iliahi o Waimea, he walohia keia na maua ia oe, oiai, ma kou mau aewai oia i holoholo ai a hiki i kona nui ana; a e Kekupua i Kaunuloa ua hala oia mai a olua ae, aole kona leo me olua, ua hala, ua nalo; a e Hanapepe me Wahiawa, ua pau kona ninau ana ma ko olua mau alanui. Aloha! A e Koloa i ka uluwehi, ua pau kona ike ana i kou nani; a e Lihue me Hanamaulu, aole oia me olua; a e Wailua i ka wai halau, aole oe e ike hou ana iaia; a ia oe e ka laula o Kapaa me Kealia, ua hala, ua nalo oia mai a olua mai, a e Anahola me ka ulu kukui o Koolau, he walohia keia na maua ia oe. Ia Kilauea mai me Kalihiwai, he paumako keia na maua ia olua. Aloha wale! A e ka Ua Loku o Hanalei me ka limu ka kanaka o Manuakepa, nou keia walohia; ia oe hoi e ka lae hala o Naue me ke ahi kau o Makana, me olua ko maua adiosa.
            KAHILIKOLO (k me w.)

            Ano pelapela ke kamano e kuaiia mai nei e na poe pakaukau i'a i na la i hala iho la.
            Mahope iho o ka pau ana o ka ka bana Aupuni puhi ana i ka Poakolu, la 2 nei, makai o ka uwapo i ka wa o ka Ausete ralia e makaukau ana e holo, ua lilo aku la ka hoolealea ana i na ohua me na himeni a me ka hula i kanaka hana iho no o ka uwapo. He keu ka ka maikai o ka leo o na bipi holo nahele, a no ia mea ua akoakoa mai la na i'a a noho iluna o ka ilikai a hooho mai la, "Pupuka, pupuka, pupuka! Ho!!"
            Ma ke ku ana mai o ka mokumahu Kina i ka Poakahi i hala, ua moku iho la no ia iwaho o Mamala. Ua hoike ae ke kapena aole i ku iki kona moku ma na awakumoku o Iapana, a ua hooholo iho oia aohe e lawe i na eke leta mai keia awa aku. Ua hoouna koke ia ka lohe i na agena mauka nei. No ia mea ua halawai koke ae ka Papa Ola i ke awakea ae, a ua hooholoia e noi aku i ke kapena e ae mai i ka lawe aku i na eke leta, a o na ohua Pake e hooleleia ma Kahakaaulana e hoomalu ai. Mamuli o ka aeia ana o na ohua Pake e hoolele mai, ua ae koke ke kapena e lawe i na eke leta. A mawaena o na hora 12 me 1 o ia po i niau loa aku ai ia me na eke leta wale no no na aina e, aole ohua me na ukana.

Hui Mea Kahiko Hawaii.

Kuai mai a hoolilo aku i na ano mea kahiko a pau o kakou nei, na Peahi, na Eke-Lauhala a ano e ae paha, na Moena, a pela aku, ma Alanui Moi, mauka ae o ka Hale Repubalika. HARRY SAYLOR, Luna Nui. aug. 12-tf.

HUI KAMAA O NA POE HANA.

POE KALEPA NUI A LIILII I NA ANO KAMAA A PAU LOA. Helu 516, Alanui Papu, ma Kauhale Hou o Burua. Honolulu, P. H. iul 15—

E. M. NAKUINA.

KOMI SINA O NA ALA LIILII A ME NA PONO WAI. Notari Lehulehu, a he Agena Haawi Palapala Ae Mare no Honolulu nei. KEENA HANA: Helu 308, Alanui Kalepa. dk 3—1mk.