Ka Makaainana, Volume IV, Number 19, 4 November 1895 — "MALOO NA IWI I KA LA." [ARTICLE]

"MALOO NA IWI I KA LA."

Ua loheia ma na 1« 110 mai o ka. Poakahi iho la ua hoea aku o Wik Kakela 'h ku imuu o ,Peresideua Kalivilaua. a uu haiolelo aku me ku hoike aku oia ke paui ma kahi o Kakiua i kauohaia e hoi. Aua pane mai no hoi ka Pertsidena ma koua aoao, e ]ike ao hoi me ke ano muu ma ia auo aba ike pili oih,aua mawaeua o ua lauua aupuui aua, a ke hooaiuopopohi iho iioi ma ia pane, ua koe akn no ke aao pumehauu loa oke aioha. Ua wini no ka hoi "kaupoku o Hauaiei" la !

O kahi mea nae paha hoi e apiki ai ua o Kbkela, aole e laihi aaa kona mau lu iua o e hookohukohu Kuhioa ai a hoea aku ka me« uona maoli ua kulaua la» oia o Haki» no ka mea, wahi aka oleloia, iaia ka i ha,awi luua ia ai I hookohu wale i a ak Ka4h4ii ai' iaia ke holo i o e lawelawe ai i keikahi mau hana pouoi aua, a ma ke auo holo hoouiaha no hoi kahi, malalo o ua lilo o ke Aupuui. Ma kekahi hihia imua o ka Aha Kaapuni i ka Poaouo nei, ua waihoia ae h<j aelike mawaena oua loio o~na aoao a elua uo ko Lunakauawai Kaapuui Kupa haawi mai i kana olelo hooliolo uaahope aku o kona waiho ana aku ia kulaua. O keia ka lono maopopo mua loa no ka pau o kona noho luuaka nawai aua, a e lilo io ae ana paha hoi oia i Kuhina no ko nu Aiua E ma ko Haki wahi, i.ia nae paha hox a makaukau oia e holo aku no Wasiuetoua a kipaku mai ia Kakela.

Ke oiaio hoi keiu pau o Kupa, alaila, e loan ana he kuia i ke kau kiure 6 ka Aha Kaapuui 1 m. la, a iuo he la, aoie paha e weheia ana. 0 keknhi kumu puha hq ; . e kuia ai» eia no ka Luuakanawai K&apuni Ekahi ke wailio nei i ka ma'i, u uiaopopo ole ki» luea kupouo e hiki ai ke iawe a auamo ae i aa, koikgi o ka oihaua A o kekahi kuia uo lioi, he keakeii au* aku |:üba hoi ia i ku uookoia o ka mak#make o ke kauawai, eia ua#, o aa auo haua iho la uo Uoi ia o uei au. 0 ka la aae hoi keia e ui&opopo loa ai , Aohe uo he mau luea ano nui loa a keia Aupuni e hauoli ai no ko Kakela ikeia ana mai rlci c ki. I\KfckKna o Aaierika Huipuia* ro ka uiea, o na olelo uo ia Kotuisiua Ealauna a ia Kuhina \Vilisi ui*-i tio hoi» a pela tio hoi ia Kakiua tua o, o ia Uv> nei ia Kakela uiai la» &o!e ao i iol; oia uoi, o M ka l*hui

iio kp. n.ta mu. Pela wtv phha l\oi auat.ri iasou nei raa ae e ku})alahaia }i a boea loa aku .i kahi o liikōu e kuwala>walāHoa ai. No keahu 1,0 )a hoi ke ku nui ole ae a hele aku loa? He uiea kupaianaha no hoi paha ko Hikikoki, Makai Nui o Hawaii i nei wa, kauoha pinepine ia t holo m&i ianei, i hiki ai hoi iaia ke hoike ae i na kumu aea i hopuhopu wale ai i kekalii poe, oiai (.in "e.noh-o Ilamuku ano, tne ke akaka pono ole o na liewa, a i ole ia, o na hala paha oia poe, Ua huli boi hou aku nei no ua o Hikikoki no Hilo, Ae, ua hoike iho ne.i oia no ka pono o ka Hui Mokumahu KaD:&da-AuseteraHa 1 a wahi a ka oleloia mai, aohe ka, h.e waiwai o kana mau olelo He nui no paha hoi na hoao aua e hoopalaimaka.

Jbia nae, ke mihi uei ke Aupuni no nei mau hana uko a kuleana ole a Hikikoki, tio ka mea, aole i maopopo mua na iaia no ka hoopaa hewa a kuleaua ole ana. Aia ka iuaina a pau maluna o Hikikoki, a o ka loha a rrse; ka hoka ka mea loaa ia lakou nei ma ae a .p&u loa. E mihi mii 110 > e pono, iie hele ino, aohe ka he mawaewae miia i ke ala. A e hoka nui no'hoi a e pono no, no ka he hookiekie m" ka piha haakei māoli,no, A o ta bha hoi, eia _ia ke kauhola n< i maluna iho o Ko}e-Ma. Loihi aku pei o Kakela i o, akahi no nae' hoi oia a ua e hele aku a hoea imua 6 Peresidena Kalivil&na, a ike puaiiuanii ia m$i la n,o. Ae, i ka aina nei no oia, olelo mua ia no aohe oia e hoihoiia mai ane, aole no ia mau .olelo' i hala. Aka, painuu aenei hoi kahi ohuku ale iki a - ke Kuokoa i ka moHo no a lakou o kts Kalahu Hawaii. Ahu ne hoi ka pala.

;Eia ke oleloia nei ua hoike ae o Kanikela EhakifiJa, rae ka hiki ole loa iaia ke alo ae a ke hoole aku hoi, i keia Aupuni no ke koi poho a Mula ma ka aoao o ke Aupuni Geremania, a be mea pono hoi e hookoia ua koi Is. Auwe nt ka hoi e, ehaeha loa nei koo oolea o lakou oei ma ae, he ohakulav maopopo oia. 0 k&lii pilikia nae paha hoi* ua heo aku o Kuauau, a o Hakiujpu hoi koe a niau kolonahe me ka palaneho launa ole mai. Ua loaoia eia iwaena nei o kakou he ahahui malu, i keipaia o ka A. P, A,, oia hoi, Amenean t-rote(*tiye Association, a i ole ia, 4uieneanProtestant Assoēiatloti,

a ke unuhiia ae, Ahahm Hoo pakele Ainerika, a i ole ia, Ahahui Hoolepope Amerika. Eia ka'keia ahahui ke hoomaiu & ke alakaiia uei e na poe aiakai o ka lukkini Halepapu. 0 ke auo uui o keiu ahahui,

he kuo lou i poe a pau o ka hoomana Kaiolika nolaila, mamuli o i;» meg, ua kue loa k ua -.hqa.ho.nau o ia hoomana mai ka noho a lawelawe ana i kekahi oihaua Aupuni, Ai» keia ano ahahui ma Auaerika Hu,ipuia, a ua ikeia hoi ke mo o j ka akou hana oialaila, a eia hoi i i nei wa ke hoao nei e komo mai i o kakou nei a e hooponalo mai hoi i na launa maikai ana o na hodmana a pau. A o kekahi hoi a makou e hoike aku, 1 e 165 ka nui o na lala o ua ahahui malu la maanei, a = kū-baiawai inua auwina la Poaono a pau ma ka hale hui malu ma Alanui Moi nei/ ma Ewa iho o ko Kale Kulika pa, a o kekahi luna loa ka o ke Aupuni ka mea nana e hoo malu mau nei. Ina o ka inaina* pili hoomana kekahi e okomo hou ia mai iloko o na hana pili kalaiaina, alaila, aohe nani i koe ia Hawaii nei. No nei 'wa hoi, ua lawa kakou me nei mau hoakaka pokole, a mahope aku no hoi ke koena. Ke ole makou e kuhihewa, o ka laikiniia ae o ka opiuma kekahi nui e noonooia nei, i nui ai hoi na loaa. a ke ole ia, alaila, e hoopiiia ae ana paha hoi na auliau, a ma kekalii ano e ae paha lioi e hoomahuahuaia ai na loaa o ke Aupuni. E hoomanaoia o ka laikini opiuma kekahi o na kumu a aa ewe hemolele i manao ai he kupono e hookahuliia ke Aupuni Moi, a malia ua makemake nui no ma ia kumu hookahi no paha e hookahulihiaia ai keia aupuni oehaa. Ina afcu paha i o kileilo loa. Pai e, pai no, pai la ! He keu no paha a ka pauiuu o kahi ohuku ale iki o ke Kuokoa iaia iho, No ka uuku no' p§ha hoi kahi o kahi kaaka. Ina no ■■:- -' - . ■ 'j % aole nana ponoi oia e paikino ae, nuwai no la auanei hoi oia e pai ae a ku i kaupoku o ka l'ani ilung, a i ka papaku o ka' honua iialo. He hoahui hon ko Kikanin Lualii Kakina \ noi wn, Ūa apakau no hoi oia, o ka haaleleia aku lā ia o kona hoalmi mua, ke eiiaholo. Owai ana la ia hoahui hou aku ona tua nei mun aku, oiai hoi, oa kppae la oia ia no Hakawila.