Ka Makaainana, Volume IV, Number 20, 11 November 1895 — Page 2
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI NO VEMABA 1, 1895.
HOOMANA KA TOLIKA
He Kuhikuhi no e Ao ana i na
Hoahanau o ka Ekalesia
Anagalikana.
APANA ELUA----MAHELE III
NA KUMU O KA HOOHULI HOOMAEMAE.
[Hoomauia mai ka Helu 19, Buke IV.]
-----iv.-----
Aka, aia nae hoi mahope aku o keia mau hana ekaeka ahuwale loa a makou i hoike kuhikuhi aenei, he mau hana paewaewa e ae no hoi kekahi i oi loa aku ke koikoi e pili ana i ke ola uhane o ka lehulehu, no keia hoi, o ka makou hana pono ia o ke kamailio oiaio ae, eia nae, me ke kaumaha no.
O ka mua, e pili ana no ia i na mea i kapaia he "MAU HOOLUOLU ana" (Indulgences). I ka makahiki 1510 paha, e hooikaika ana o Pope Leo X. e loaa ona dala e kukulu ai i ka luakini nui o Sana Petero ma Roma. I mea hoi e kokua ai i keia hana, o ke kuai ana i Na Mea Hooluolu ka i kuhikuhiia aku e kekahi o kona poe ao, a ua ae ponoi ia no hoi e ka pope. I kinohi, ua pili wale no keia Mau Hooluolu Ana i ka maha mai na hoahewa ana a ka Ekalesia; a ua aoia hoi e pono wale no lakou no na poe i loaa ka waiho lualai maikai ana o ka puuwai. Aka, aole i emo iho, ua hookaalo koke ia ae keia mau kaupalena ana. Ua laulaha ae he ao hewa ana aia ka i ka wa kuwaena, a i ole ia, kahi e kakali ai mawaena o ka make a me ka hookolokoloia ana, aia ka na uhane iloko o ke ahi maoli a e komo hoomanawanui ana hoi iloko o na ehaeha i ano okoa ole ae ai hoi, koe ma ko lakou ano kuikawa, mai na hoehaehaia o na poe i poino iloko o ke ao mau loa. Ua hoomaopopoia keia mau hoehaehaia ana aole wale ma ke ano he mea e hoomaemae ai, aka, ma ke ano hoopai no hoi kekahi. Ua kapaia keia wahi o ka noho ehaeha a hoomanawanui ana o pugetore (purgatory), [kahi hoomaemae.] Iloko o ka makahiki 1477, ua kukala ae o Pope Siketuso IV. (Sixtus) e loaa no na Hooluolu ana e hiki ai ke hoopakele ia mau uhane mai na ehaeha e loaa aku ana ia lakou oiai ma pugetore.
Ua aoia ae ua pakele mai ka make mau loa mamuli o na haawina pono a maikai o ko kakou Hoola, aka, e auamoia no e na poe hewa ka hoopai kuikawa ana i loaa mai mamuli o ka hewa, a ma pu getore e hoohanaia ai keia a pau aku. A ua ao hou ia ae no hoi o na ehaeha a me ka make ana o ko kakou Hoola ua oi loa aku ia mamua ae o ka lawa kupono e kala ai i ka hewa, a e hoopakele ai hoi i ke ao nei. I na haawina pono a maikai o Karisto i pakuiia aku ai hoi ko Kona poe hemolele, no lakou hoi i ao lalau ia ae ai ua oi ae ka maikai a lakou i hana ai mamua ae o na koi ana o ko lakou hoopakeleia ana. Ua manaoia aia keia mau haawina maikai o Karisto a me na poe hemolele iloko o kekahi banako kahi i hoahuia ai, a he hiki wale no hoi i ka pope ke kikoo aku no ka pomaikai o na poe e ola ana a i hala aku.
Pela iho la ke kala ana o na hewa ma keia ola ana, a me ka hooluoluia hoi mai ka hoopaiia ana o na hewa ma pugetore, i hiki ke kuaiia me ke dala. He mea maalahi loa keia ke ike iho no ka hiki ana i keia mau mea a pau ke hoopahenehene i ke kupono o ke kalaia no ka hewa, a "he mea kamahao ole no hoi ka hoopihaia o na poe haiolelo kuio no ke kalahala mamua loa aku o Lutera me ka inaina kuhohonu loa mamuli o keia pepehiia o na uhane,----oiai hoi, pela lakou i kapa ai ia mea,----a kukalaia ae ai hoi, e like la me kekahi ma na olelo kaulana, o Kari sto wale no ka Hooluolu ana, a ma na olelo moakaka loa i ao a uwalo aku ai i na kanaka i ao lalau ia o ka hilinai ana iloko o ia mau mea i kuaiia me ke dala e hilinai ana lakou iloko o kekahi hoopunipuni."
Ua manaoia e Kauka Piu se o ke kuaiia ana o keia mau Hooluolu ana "ka mea nui ia i hoeu ae ai i ka Hoohuli Hoomaemae ana."
I kela a me keia wa ua hapaiia na leo kanikaniaula kupinai no ka hoomaemae ana ae i neia mau ino weliweli, a e koi ana hoi i kekahi hooponopono hou ia o ka Ekalesia ma kona "poo a me na lala." Aka, ua makehewa wale. O na iini a pau no ka hoomaemae ae ma o na Ahakuka la, ua like nae wale no ka waiwai ole. Ua ikaika loa ka makau no ka nalo aku o ka mana, a me kekahi mau kumu e ae, a ua hookuli mai hoi ka aha i ke alo o ka pope i keia mau koi ana a pau. Ma kahi hoi o kona hookuoe ae iaia iho imua a e lawe ae hoi i ke alakai ana ma ke hoomaemae nui me kekahi ae oiaio ana no na hewa a me na kina, ua hoolilo ae na poe o ka aha ma Roma o ia kekahi kumu nui loa, ma ia wa, e hoopuhili ai i na hoao ana i akenui loa ia iloko o ia wa, i loaa mai ai hoi he hoomaemae hololea loa ana.
(Aole i pau.)
WEHEWEHE MOEUHANE.
Hookoia ka Makemake o ka Makamaka
e ko Makou Kilokilo.
M R. LUNAHOOPONOPONO:
Mamuli o ke noi a ka makamaka maikai, R. P. Hanapi o Hanalei, e noi mai ana e hoike aku i ke ano o kana moe; eia au ke hoike aku nei:
Ma o kau mau huapule mua loa la, aole no he ano nui loa, aka, he kauleo ana mai nae ia. A o ia keia: "E hana aku ana au i na hana kupanaha iloko o na la he kanaha a me na po he kanaha." O keia mau huapule, ua hoike e mai ia i ka haina, a o ua haina la, o ia keia: "E makaala" A eia ka manao nui, e kiai aku, e nana aku e makaala aku, ina aku he ino a hoea mai.
A o kau mau huapule hope hoi, o ia keia malalo: "A mahope aku o laila, e uhi aku ana au i ka aina i ka wai iloko o na la hookahi haneri a me iwakalua."
Nolaila, e hookahua ana au i ko'u manao wehewehe maluna o ka wai e uhi ana maluna o ka aina. Ekolu a'u mahele wai e hoakaka aku ana, a o ia keia:
1----Wai maoli. O ia ka wai ono, he wai e ana pono ai ka makewai. A ina ia o ka hoike o ka wai e uhi mai ana maluna o ka aina, alaila, he pomaikai ke pahola puni ana maluna o ka aina. A i ole ia, he wai holoi hoomaemae i na mea ino e pau ai ka ekaeka i hanaia maluna o ka aina. A ina ia o ke ano o ka wai e uhi mai ana maluna o ka aina, o ia iho la no. A i ole hoi ia, he wai anu, he wai maeele, he wai hu'i, he wai fiva ke uhi ana maluna o ka aina. Ina pela, pau pulu aohe lau kanu.
2----Wai kai, a i ole, kai. No loko mai o keia wai ka paakai, a mai loko mai ona ka miko a me ka li'u. Nolaila, ua loaa kona haina he "hoopai." E like me A, ina o ia ka i hoopaiiia a kauia ka hoopai iaia, e loaa ana ia E ka hoonaaikola ia A. "A! lolo, miko mai la i na puupuu paakai, he niu a he kulolo." Ina he hoopai ke uhi mai ana maluna o ka aina i ka lahui, alaila, o ia iho la, o ke Akua ka i ike ia mea Alaila, he ma'i ahulau paha ke uhi ana maluna o ka aina. Nolaila, ke ku mai la ka haina o na huapule mua e kahoahoa e mai ana e "makaala." A ina he paakai kapi keia no ka poe hamo ta, o ia paha. A ina no ke koi poho, o ia ae la no. A i ole he auhau kuapapanui ke kau mai ana me ka hao aina.
3----Wai ula, o ia ka wai koko. Ina o ke ano keia o ka wai e uhi mai ana maluna o ka aina, alaila, he haunaele me ka hakaka, he kaua me ka hookahe koko. Nolaila, ke ao mai nei na huapule mua e makaala.
Aka hoi, ina he moeuhane keia no ka moolelo o Noa, ua nani no ke kanaka. E waiho aku la hoi ke akamai a hea, e i ia mai hoi auanei i ka hana ole ia. Aka nae, i ko'u manao no nae, he moe io no keia.
O kanaha la, ua like ia me hookahi mahina a oi. O kanaha po, ua like ia me hookahi mahina po a oi. Aka nae, o ke kakahiaka i huiia me ke ahiahi, ua kapaia no ia he la. Nolaila, o ke ao a me ka po, ua ao mai na huapule mua e makaala i ke ao a me ka po i ka ino e hoea mai ana.
O kanaha. Ina e kapaeia o 'ka,' e koe ana ka haina 'naha.' Ina ua pili keia naha i ke okaoka liilii a me ka hiolo o ke Aupuni e ku nei, alaila, o ia iho la. A ina ua pili keia naha i ka hi, alaila, aole ka paha i pau ka ma'i hi kolera, e hoea hou ana no ka paha, a i ole, o kona muli mai paha. A ina he olelo kaena keia, o ia hoi, "hana a 40 ka iwi, alaila, hoohoa mai."
A ina ua pili keia naha i ke kino o ka mea nana ka moe, ina he aloha kana; alaila, e naha ana ke aloha o ke kane a me ka wahine, a he kaawale ana paha. O ke kaawale, ua like no hoi me ka make.
Aole no au i manao pela, oiai, aole paha i hoike mai ka moe pela, aka, o ko'u manao wehewehe ae la no ia. Nolaila, mai manao iho ka mea nana ka moe i keia.
He mea pono no'u ka wehewehe ana ae i ka inoa o ka mea nana ka moe, no ka mea, malia hoi he haina kona e loaa ai kekahi mea huna, a oia iho keia:
HANAPI. He hoike keia inoa no ka hana kino ana o kekahi kane me kekahi wahine, a ua kapaia laua he hanapi. Ina o ke kane ka i hele aku no kahi wahine okoa aku, alaila, ua hanapi aku la laua, a pela ka wahine no kahi kane aku. Alaila, e loaa auanei ka haina o ka naha, ua wawahiia kauhale a Limaloa a ua naha ka hale o ke aloha, ua wawahiia iho la a okaoka liilii.
Nolaila, he mea pono hoi ke nanaia ka la o ka mahina i kau ai, heaha la auanei kana haina e hai mai ai? Ma ka hoomaopopo ana iho, o ka ha ia o na po i kau ai. Ina o ka ha ia o na la i kau ai o ka mahina, alaila, o kulua ia la. Alaila, e hewa anei hoi au ko hooheno ae, i ka wa e kau ana ka mahina, i hea oe i hanapi ai? A i ole, i hea o i ala iho ma ko aoao e pili mai la i hanapi ai? A ina hoi o kukolu ia po, e like me ka hoike a ka mea nana ka moe, alaila, elua ka paha moku kalepa, a hookahi no kapena. Nani no la!
A nolaila, e hai maoli aku au i ka manao o ka inoa Hanapi, a o ia keia: He kanaka lokomaikai, aka nae, he puni lealea me ka paulele i na mea pono ole. E kala mai e ka makamaka, ina ua lele oi loa ia ka'u mau wehewehe.
No na la "Hookahi haneri me iwakalua." Eia ka'u e hoike aku ia oe e ka makamaka maikai, e aloha oe i kou aina. O "hookahi haneri iwakalua la," ua like no ia me eha malama. A ina he ino e hoea mai ana maluna o kou aina makuahine e kue ana ia oe a me na iwi o kou mau kupuna, e aloha ana anei oe i kou aina? Aka hoi, ina o "hookahi haneri iwakalua la," a he hoike ia no ke alohaia o na pio aloha aina me ka hookuuia, alaila, e hoomaikaiia na lani. Nolaila, hookuuia ae!
Nolaila, e ka makamaka, ke hooki nei au i ka'u mau wehewehe ana me ka manao ua lawa ia i kou makemake. Aloha no.
KILOKILO DIMERATA.