Ka Makaainana, Volume IV, Number 20, 11 November 1895 — KULANA DALA AUPUNI. [ARTICLE]

KULANA DALA AUPUNI.

He mea e ke kupaianalia o na huaheiu oka hoike helu a ke Kuhina Waiwai no ka mniuwa i pau i Okatoba 31 Ua hoikeia he $221,499.55 ke koena nuii eia ka he $22/199 55 ka pololei No na poe hoolaha nupepa Aupuni no paha hoi ka hewa, Aulo' 'u;, n«c lioi' h<? aiea u'o ka lehulehu c puni aku ai ia maa hoopula emka anamai Ina nae hoi e' liooniapopo lea ia iho, ua lioike kamahao la, e ikeia no oke koena io iloko o ka Waihona he $50/207.00, no loko mai hoi o ia huina he $827.36 ke koen;\ ona loaa mau, a o ke $49,880.30 aku i koe o ke kueua uui, o ke ki»ena ia oka waihona aie lahui, i hiki ole hoi ke hooliioia no kekahi mau biea e ae , mawaho o kekahi mau hana maopopo kakaikahi i hoa : kakaia ma na kauawai aie lahuh Ea, aolie kamahao aku a - koe mai o na hoolauwiii ana me ua huahelu. Ua hoike inai ke Kuhina Waiwai i ka iehulehu ua kohoia ua hona Hawaii ma Laelauama ka 102 a me 10S. aua lilo hoi he $32,000 ma Kapalakika eeuei no ka waiwai io ma ke'alo, he 100, iloko no o Okatoba. He hoike paha keia no ka lehulehu e puni aku ai" i ka nui o ka hilmaii* o keia Aupuni raa~

waho. Ina paha he oiaio keia, ina la ua kohoia ko kakou mau bona ma Ladaua a oi loa uku ka pii mamua o kela ae la, ma kahi paha o ka 150 a keu aku, oiai, o ke kahua dala nui hookahi ia o ke ao nei. Ke hoomaopopoia iho no hoi, ke loaa he ukupanee o2£ keneta aoi aku maluna o kekahi hoaie dala ana ma Ladana, me ka uoa hoi mai ka, . auliau ia, e oi loa aku aiia" ka pii o ke kohoia ana o ia ano kumu hōowaiwai ma ka hoaie dala anl, e like paha hoi me ia i ke au Moi, ua kohoia 'uia k:a 109 a keu aku. Ua hiki loa no hoi ke ikeia kahi o kela $32,000 o iia bona i lilo ai raa Kapalakiko, ia C R. BiHopa no ia no ke kumukuai'o Kaakopua a me Keoua Kale. A i piba hoi ke $40,000 i v.ka lilo ana he $8,000 ia W. O. Kamika a me Keoki Wilikoki, mai na dnla a hai i waiho ni ia laua ma ke ano malama, in&mua o ko ]aua holo ana aku uei no Nu Kiiaui, Nolaila, aohe no he mea e kaeua nui loa ai, aka, he mau hoao uo iiae hoi uei e hooiuuwili i ka iehulehu.

I , i Eia no keia oiau Imalielu hooj piha pahaoliao/ Ma ka hoike | helu o Sēpatemal)a 30, he $33 r j 451,88. ke koena o ka aie lahui j ma ka Waihonn, lloko iho uei heu i> Okat'»ba, ua hat« h mai

lie $40.000 ma ka hooliloia aua 0 ua bona, a ua hooliioia aku boi he $10 } 57i f)8 niaialo o na kanewai aie lahui. Eia na.e, o ke koena ika pau anu o Okatoba, he $40,880 30. wale no,, Pehea la 1 loaa b\ kela men huahelu, oiui». ua hiki ole loa in makou ke h.oomaopopo iie.' Malia,.e hiki ana no paha i ko ke Aupimi aoao ke hoaiai .maopopo ai hoi ia makou a me ka Uhulehu, Ke noho ;iie nei keia Aupiuii r ka R.mako Hunahuua Leia i ka huinn o $715,500 27, a he ilala hoi ko ia oihana e paaia nei i hiki aku i ka huina o $9:J,335.04, he $20,000 hoi e hoohanai;: aku Mia uo ka uku ana i ns nota aie dala a ka Luoa Leta Nui rae ka uku aku he 7 pa-kenetfi ukupauee. E koe iho ana ho $80.000 o keia poe notiV, o ko lakou huina nui hoi i lanunri 1, 1893, he $200,000. Ua aieia ia poe notti iloko o 1892, i mea e hoohoka ai i na enemi o ke Aupuni īa manawa, ma ka hoao aua hoi o hoopuhili a e hoopilik;a ma ka unuhi ana aku i na hoahu ana mai ia Hanako, uiauaua ae hoi o ke komo analnai o n* auhau a mamu» ae ho hoi o ka hooholoia aflß o ka Bila Haawiua O kahi mea lea loa nae hoi, ua hoikeia mai i ka lehulehu ua ©i ae kā nui ō na loaa iloko iho la o Okatoba, 1895, mamua aē o Okatoba, 1891 Pela io no ka hoike a na Ua ku

pono loa nae hoi e hoomaopopo ia keia pii o aa loaa, mamuli mai no paha hoi ia oka ohiia aua ona auliau (a ua ukn mua ia ae no hoi paha kalii). Me he la paha hoi, ua hooikaika loa na luna ohi auhau «r.a na ano a pau e hiki anr. ia lak'ou ke hana atn } pau ka iani a me ka honua nei i ka ulaāi:i, i wahi e loaa mai ai o kē dala, a nawai no hoi e hoole mai ka oiaio o keia kuhi aku a makou. Malaila paha hoi ka like ole me ko ka maka« hiki i hala.

1 I ka pau ana iho la o Oksloba, he $150,024.93 ka huina nui o na bila i uku ole ia a me iu\ aie <āala kuikawa o ke Aupuui. Ua hoomaopopoia mai o kekahi; o keia mau bila i uku ole ia» 110 i --■■■"■ : ' ■ -- ■■ Dekempba, IS*M. Auwe no ka hoi a ka moewaa hoololoiahili. Eia nae, ua oleloia mai ia kakpu a i ke ao holookoa '*o keia ke Aupuni oi aku o ka maikai a Hauaii nei i ike ai." 'Akahi iho nei no hoi ke Kuhiua Wai a hoolaha ae uo ku ukuia o na bila o peli^a iku hoi ko kikilo loa aku, e iu^o no ka paha ? He hoopalaimaka wale uo neia ano ian., aka, aohe na maka o ua ■■■ « 1 Kiai o ka lehulehu i po<ile<dle $ i jiapopo loa, eia uu ke kaakaa

nt'i. A </in i ]»< > \, ya, u.k u pilia i a no na luna oihana ku ole i ka heluiu, u.t uku . hapu ia hoi na luna kiekie loa, a peia iho ia i kamau iki ai kahi sho, a we he ia pela in-aa aku ana no.

Ma ka hoike helu hope ake Kuhina Waiwai 110 ka manawa i pau i Sepatemaba 30, ua hoike. ift mT>i i»a aie aku ke Aupuni i ka banako o Bihopa Ma he $17.000, i mea hoi e hiki ai ke uku «ku i na lilo nui hewahewa o ka Papa Ola mamuli o ka ma'i korela, a me $20,000■ hou ae no ualilomau. Eia uae, ua mai no ua la i Ok? a 31 iho la i ka lono paialewa pahaohao no ua mau elaia la, e olelo ana ua ukuia ia Bihopa Ma ka huina o $20,315,90, i aieia no na lilo mau iloko o Sepatemaba v a o ka huina wale no i koe aohe i ukuia aku, oia ka huina o $45,618.45 a lakou i haawi ai i ka Papa Ola no ke kinai ana i ke korela, a me $1,000 no kekahi palapela aie no ka u<u o kekalii poe kokua hou n -} Molokai e holo mai &i. E hoomanaoia i ka wa oke kau Ahaolelo kuikawa e noho ana, ua hoike aku , ke Kuhina Waiwai ua hoao pinepine oia e punuku i na hoolilo. uhaai waie a kona iwau hoa, aka, ua hiki oie. Ma ia mau olelo no hoi e ikejho'ai k_ak_oa,_i noho hoomaaawanui wale aku uo oia no ka loaa hou mai o kana i haawi hoaie aku ai i keia Aupuni hemoieie a maikai ioa a Kiwini & uie iakou pu i kukulu ai. Ina o keia ae la ke kulana dala o ke popopo aku a koe mai, a ua kupono no hoi iakou nei ma ae eku a heie loa aku peia. A pehea ia hoi ka Waihona e oia ai me $327.36 wale no, ka emi ioa hoi i ikeia mai mua loa mai. Hilahila! Nui no paha hoi na hana pahaohao o keia au. O ka akaaka mai paha hoi koe o na kini aumakua o ka po, alaila, heielei ka mahina ame na hoku. Huro !!