Ka Makaainana, Volume IV, Number 25, 16 December 1895 — Page 5

Page PDF (915.67 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 16, 1895. 5

aku a koe mai. Eia nae, ua "pala, pala ka mai a kuu keiki." O ka hoonui lilo no ka lakou nei ma ae hana nui, aohe nanaia ae o ko ka lehulehu pono. Aole loa pela i ke au mamua aku o nei e oehaa nei.

-

                    Ua hoike aku nei o Haki iaia i hiki aku nei i Wasinetona, ma kekahi kukai kamailio ana me kekahi poe pai nupepa o laila, ua papa loa ia oia e kona Aupuni mai ka walaau ana ae no na mea e pili ana ia nei. Nolaila, ua paa ka kona nuku a ua mumule loa hoi kona waha, no ka mea, ke owaka oia me ka punuku pono ole ia, poino lakou, papapau nui, he aa ko ka hale, e like la me ka Kakina hana noonoo ole, a hui pu aku nei no hoi me Kakela. Maalea no kahi peke.

-

                    Ke wa loa ia nei eia ka keia Aupuni ke manao nei e hoouna poe elele hou i Wasinetona, no ke koikoi hoomano aku no i ka hoohui aku ia Hawaii nei me Amerika Huipuia. He mea waiwai ole paha ia a lakou e hana aku ai, he kiola dala wale no. Aia a no na huakai hoopau koalaala, loaa ke dala, aka, no na hana hoi e pomaikai ai o ka aina nei, he neo ia. He keu no paha hoi a ko lakou nei ma ae apiki. Ua make loa ia ninau, a he mea makehewa ka hoonaulu wale aku no. "Ua ino ka i'a a Umiamaka, he okea o loko," no ka mea, he ino ka hana, a ino pu no me ka maunu e laka mai ai o ka i'a i ke ko'a.

-

                    O na hana lapuwale a kela kumukula haole o Hauula i hana ai maluna o ke kino o kekahi o kana mau haumana kaikamahine, a me kona hookuu maalahi ia ana e haalele iho i kona bona mahope nei, he mau hana ia no keia mau la koke iho la o keia au hemolele. Eia nae, o ko na Hawaii hewa ka mea kuehu mau ia ae i ko akea, a he upoipoiia hoi ko lakou haole Minamina wale na dala o ka lehulehu i ka lu wale ia no ka lawe ana mai i na kumuao mai na aina e mai.

-

                    Aole o kela wale iho la ka mua o na hana o ia ano, aka, ua nui a ua lehulehu. O kekahi nae hoi a makou e hoike ae ai, no kela kumukula o Halawa, Molokai, he ao hookani piano hoi ka mea i manaoia, eia ka auanei hoi e ao ana oia i kana haumana i kela pila oi aku o ke kani a Ewa i ai ai i kinohi, a ua hua mai a puu na maka iwaho nei. Eia ua wahi kumukula la he makaikiu i hilinaiia no keia Aupuni, oia o J.H. Vana Gisene. O ke ano no nae hoi ia o nei au, aia o na poe lapuwale, o na poe hilinai loa ia ia no na hana i ekaeka a me ka piha hoopunipuni.

-

                    Ua huli hoi mai nei o Wile O. Kamika mai kana huakai imi naauao pokole aku nei i Nu Kilani. Nui kona mahalo, pela kana hoike i na nupepa namu o kakou, i ka hookipi i loaa iaia a me Keoki Wilikoki, kona hoa hele pu, mai na luna oihana o ia panalaau o Beritania Nui. Ilaila oia, pau ka hualu o kona mau maka i ka ulaaia, ma ka mea e pili ana i ke ano o ko laila hooponopono Aupuni ana a me ka hoomaopopoia o ka lahui kumu. Aia paha hoi a kuukuu pono iho ua kanaka, alaila, huai mai oia i ka ike i loaa mai la iaia.

-

                    Ke huai mau nei no ka mea omo lepo o ke Aupuni i ke one a me ka lepo mai ke awa a luai ae ma ko kahua akulikuli ma kahi o na hale holoi lole ma Ewa aku o ka uwapo o Haaliliamanu. Aohe ma'i i puka ae mamuli o ia hana, a oiai hoi, ua pau ke ku kiai ana o na koa, aohe anoano ma'i kolera i puka ae. Nolaila, heaha no hoi ka waiwai o ka hoomau ana i ke kapu o ka lawaiaia o loko nei o ke awa? O ka pono loa no e hoopau loa ka Papa Ola i ka papa ana.

-

                    O loko nei wale no o ke awa kahi kapu i koe i na poe lawaia. Ua hoopaa ae ka Papa Ola i ke kapu o na wahi e aku a koe iho la o Kou nei. Ina no hoi e hoopau loa ae, aohe no paha hoi he poino e loaa ana. Ma ka hoike hoi a kekahi poe ike, aohe no ka i'a mai ko kolera, a nolaila, aohe no he waiwai o ka hoomau ana i ke kapu. Malia, ua makemakeia paha e hoomaopopoia na ekeeke o kahi poe, a owai la auanei hoi ia poe e pomaikai ana? Aia aku paha a na ke au o ka manawa e kaulai ae i na iwi a maloo i ka la.

-

                    Eia no ke okuku mau nei na hua awahua a Ala paki Kauka i kanu ai a kawowo i na aina e, ma o ka Rev. Makaata (Rev. Robert Stewart McArthur). Ua hoolaha aku nei ia misionari he pegana ka ke Aliiaimoku. Aohe no hoi he hoopunipuni aku a koe mai. Owai iwaena o na Moi o Hawaii nei i kokua nui i na hana pono e like la me Liliuokalani" 'Onipaa,' ka pua o ka hala?" Eia nae, iloko o ka nui o kana mau hana kokua, ua hoinoia oia. O na hoahanau o ka Ekalesia o Kawaiahao na hoike kupono.

-

                    Ua kaawale loa na hana pegana mai iaia aku, a hilahila ole no hoi na mamo mikanele i momona i Hawaii nei i ka hoolaha i na hoopunipuni e like la me keia ke ano. A o kekahi ka hoi o na kumu i kahulihia ai o ke Aupuni Moi, no ka Ahahui Hale Naua. Aole i okoa ae ia ahahui mai na ahahui malu e ao a na haole, a aole loa no hoi he mau hana ekaeka i lawelaweia. Ua huhu nae paha hoi o Alapaki no kona lilo ole ana i lala, a o Luka Wilikoki ka Hawaii ili keokeo hookahi i komo. I ka wa hea no la hoi e pau ai na hana lapuwale a na poe lapuwale?

-

                    Elua mau haole malihini i hopuia iho nei e ke Aupuni no ka ohumu kipi. Hu no hoi ka aka. Ke mau nei no ko ke Aupuni maka'u o kahulihia ke ku ana o kamehai oehaa. Lehulehu na lono i wawa ae e nui ana na poe e hopuhopuia ana, eia nae, a hoea mai i nei la, aohe kipi hou i hopuia. Ke oleloia nei e kipakuia ana keia mau haole ma ka Auseteralia o keia la.

-

                    Hewa loa keia mau la kuaua iho nei, ahuwale na awaawaa o na alanui i hana kapulu ia. E ole nae hoi ia, ikeia ke ino, a ike pu ia no hoi me kahi i hele ai o ke dala o ka lehulehu, ua lilo i lepo a i one, a muu ana iloko o ko awa. A ma kekahi aoao ae hoi, na hewa ole ka ua, aka, o ke Aupuni no ka i hewa i ka lu wale i ke dala; a e ole no hoi ka ua, pau kahi ino i ka holoiia a ano maemae mai hoi.

-

                    E hiki ole ana paha i ka Aha Kiekie piha ko noho e hoolohe i na hoohalahala i keia la, aia a hoopihaia ka hakahaka mamuli o ko Lunakanawai Pekekona make ana, no ka mea, ua kauohaia aole e emi iho malalo o elua mau lunakanawai kokua. Lehulehu na moho e lohelohoia nei, a me he la nae hoi e lilo ana ia Lunakanawai Kaapuni Waitina. Malia eia o Kupa ke mihi nei no kona awiwi ana e lawe i ke kulana Kuhina, a malia no hoi aole.

-
Mau Ohumu Kipi.

                    Ma ka hora 2 o ka auwina la Poakahi i hala, na hopuia iho la o J.K. Sheridan no ka hewa ohumu kipi i ka Repubalika o Hawaii, a mahope iho hoi o ka hora 7 o ia po, ua hopu hou ia he haole no nona ka inoa o Kauka Frank Underwood no ia hewa like no. Ua manao wale ia he nui a lehulehu wale na poe i komo iloko o keia hana, a ke hanuia nei ko lakou meheu. Ua noi ae lana no ko laua aeia e ike i ke Kanikela Amerika, a ua aeia mai. Ua ku ae lana imua o ka Aha Apana i ka Poalua iho la, a ua hoomoeia mai no kahi mau la mai, a ua hoomoe loa ia a keia kakahiaka. O Alika Robikana ko laua loio.

Ahamele no na Lepera.

                    E like no me ke ano mau e hanaia nei i ka papapai oiwi aohe hoomaopopoia mai, pela no hoi i hanaia mai ai ia makou a loaa palapala komo ole mo ko makou mea kakau i ka ahamele o ka po Poaono nei ma ka luakini o Kaumakapili. Eia nae, ke makemake e kokuaia aku kahi hana kokua, he wikiwiki ke noi mai o ka waha, a hoopoina nae hoi ka noonoo ke kokoke e uniki. Mamuli o ia nele, aohe a makou mea e hoike aku ai no na mea i hanaia. Ua lohe mai nao hoi makou ua piha o luna o ka luakini a ua holopono no hoi na mea a pau i hanaia.
                    I nehinei, i ka pau ana mai o ka pule o ka luakini o Sana Anaru, ua hookui aku ko makou puuku ia W. Tela no noi hana kapakahi, a ua pane mai oia ua poina ka oia. Ua puka ae no he mau olelo welawela mawaena o laua, a mawaho ae hoi o ia, aohe mea i poino. O ka Tela mau olelo hope nae hoi, owai ka i ike i KA MAKAAINANA, e hoea mai ana ka la, ke mau aku ko makou kakooia mai e ka lahui, e ike ai oia i KA MAKAAINANA nei. No ka wa inaina wale iho no paha kela mau olelo ana, o ko makou hilinai ia.

-
Waiwai o W.M. Kipikona.

                    He hoopii iho nei ka Bihopa Ma imua o ka Aha Kaapuni, e kue ana i ka Waiwai o W.M. Kipikona i make, no ka hookoia o kekahi moraki no $60,000 a keu. O ka waiwai i hoopaaia, o ia no ke kahua hanai hipa o Lanai. I kahi o keia mau la iho la, ua hookohu mai ka Aha ia Pi Ki Keoni i mea nana e ohi mai i na loaa a pau a e haawiia aku hoi no ka hookaa ana i kela moraki. Ua kuhiia o Kikaha e ka aoao hoopii eia ka oia ke manao nei e hoolilo aku i na hipa me ka manao ole o hookaaia kela moraki, a ua pane aku oia ma kona aoao aole loa ia mea i komo iki iloko o kona noonoo a manao ana.

-
Mokukuna Hoopahaohao.

                    Ma ka Malulani i loheia mai noi no ka ikeia ana o kekahi mokukuna pahaohao e maaloalo ana mawaho ae o Lanai. O ka moku opiuma paha hoi ia a na mokukaua Aupuni e alualu nei. Ke makaala loa la ka ko Maui poe. He waapa hueloboti ka i loaa mai mawaho ae o Lanai me ka Hope Makai Nui a me kahi poe e ae, a ua lako me na pono kaua. Ua pololiia ka ua poe la, a pili ae ma ka aoao o ka Malulani e noi wahi ai ai. Ina paha e loaa mai lakou i kela mokukuna, manao makou lilo ka waapa hueloboki a me na poe "koa huluaa" o luna i mea ole.

-

                    Poaono nei i pau ai ka wa hookaa auhau. Ma keia mua aku he uku kaulele ka hoopai no na poe houlolohi.