Ka Makaainana, Volume IV, Number 26, 23 December 1895 — Page 8
8 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 23, 1895.
Puali Puhiohe Lahui.
  He palapala ka i loaa mai nei     i ko   makou Puuku mai ia R. W. Aylett (Wile Aileti), puuku o     ka puali oiwi maluna ae e kaahele la ia Amerika Huipuia, i     kakauia i ka la 5 nei mai Kokomo, Inidiana. Aia   a pau ae hoi he mau la ia lakou malaila, alaila, hoohele aku no Inidianapolisi i ka Poaono, la 7, no hookahi po e paani ai malaila. Mai     laila aku e hoohiki aku ai i ka mokuaina o Penesilivania, a ke halawai ole hoi me na kula   a     keakea ana, e hoea aku ana lakou i Wasinetona   a imua hoi o Peresidena Kalivilana   
                   Ke paa mau la no ka manawa i ka hana, a he maikai no. Nui ko na keiki malama pono ia lakou iho, a ua lilo hoi ia i mea hanai ae i ko lakou inoa maikai a   hanohano, a ma o lakou hoi, pau pu a me ka lahui a me ka aina nei. Ua uhi paa pu ia ka honua e ka hau, ua hele a nui ke anu, eia nae, ua lilo ia i mea ole i ko lakou ake a manao nui i ka hana. Ua palena ole ko lakou mahaloia ma na wahi a pau a lakou e hele la.   
                   No ka hiki ole hoi ia makou ke hoopuka pau loa aku i ka palapala ma   keia helu i lawe ano nui mai ai makou i na mea mamua ae, a mahope aku no hoi paha ka palapala holookoa, ke loaa he wa a he kowa kupono. A ma ka hoopau loa ana nae hoi o kana palapala, ua hoike mai oia penei: "Ke haawi aku nei na keiki o ka Puali Puhiohe     Lahui i ko lakou Aloha Kalikimaka i ka lahui Hawaii mai Hawaii a ka mole o Lehua, a e noi pu aku   ana no hoi i ko ka lahui oluolu e haawi nui i ka lakou mau hua pule no lakou, oiai hoi lakou ma keia aina malihini nui." O ka ka lahui apana hana koe a hooko aku, ua hooko hoi makou i ka makou, o ka hoike aku i ka mea i makemakeia.  
I ka halawai ana o ka Papa Ola i ka auwina la Poakolu iho la, ua waiho aku o Keoni Walakahauki i kona noho peresidena ana ia W. O. Kamika, a ua koho lokahi ia ae ka inoa hope.
  E   nana ae i ka Makapolena Ma     hoolaha   ma keia helu e pili ana i na Waina     Kalepono   ma na kumukuai i hoemi loa ia.   
                   Kalaupapa, Molokai, Dekemaba 19, hora 11 A. M. i haalele     mai ai i keia ola o Misi Lahapa Kiliona, kaikaina o ka wahine   a Hope Makai Nui A. Kauhi o ka Ia Hamauleo, i ka 15 a oi o kona mau makahiki. Na ka ma'i hookaawale ohana i lawe iaia a make aku la ma ia aina malihini. Aloha wale oia!   
                   I ka wehe ana o ke kau o ka     Aha Hookolokolo Kiekie i ka     hora 10 a. m. o ka Poakahi i hala, ua lehulehu na lala o ka Papa Loio i akoakoa aku, a ua hana koke ia ka mea e pili ana i ka hoalohaloha no ka make ana o Lunakanawai Pikekona Lehulehu na poe i haiolelo ae, e mahalo ana   i ka mea i make. Ua hooholo lokahi ia ka olelo hooholo a kela komite o ka Papa Loio, a makou i hoike aku ai ma kela helu i hala, i hoomakaukau ai a e hoopaaia hoi ma ka moolelo o ka Aha.  
KELA A ME KEIA.
ALOHA KALIKIMAKA A PAU LOA.
Ikaika ka ua mauka o Kalihi, ua hele na alanui a pohopoho a hiki pono ole ke hele ia.
E hele i kahi o Makapolena Ma no na Waina maikai. Oluolu ka lakou kuai ana a piha pono no hoi ke ana.
  Iluna o ka mokukaua Nene Ahiu na Kuhina Kupa a me Damona i ka Poalima iho la.   
                   E nana ae i ka hoolaha a ka Hale Inu Rama o Kaopuaua no ka Waina Kaleponi emi loa.   
                   Eia o Kimo Keola ke hana nei ma ke keena o ka Papa Ola, he wahi oha pili wale aku no ia     Kale Wilikoki.   
                   Ia makou e pai nei no ka puka koke aku, ua ikeia ka mokukaua Amerika   Balatimoa, eia ae mai Iokohama mai.   
                   E haawi ana o Komi   sina Beritania Haoese he aha hoolaulea i na alii o ka mokukaua Nene Ahiu i keia ahiahi.   
                   Aole i nei pule, aka, i keia pule ae paha e puka ai ka Buke Mele Lahui a ko makou Puuku. He hapaha wale no, loaa.   
                   No ka hanaino   ana o kekahi Kepani i na lole o kona hoa lahui iho, ua ku ae ka mea hewa imua o ka Aha Apana i ka Poaono iho la a hoopaiia he $30 me na koina.   
                   Awakea Poakolu nei   i hoolaunaia aku ai ke kapena a me na alii o ka mokukaua Beritania Nene Ahiu e ke Komisina ia Peresidena Kole a me kona poe hoa.  
Ke haawi aku nei o Makapolena Ma i na Waina Kaleponi ma na kumukuai haahaa. Ua maemae loa hoi ka lakou mau ano waina a aole hoi i paipaiia e like me na ano waina lehulehu e ae e kuaiia nei ma keia makeke.
  Aohe i hoopihaia ka hakahaka o ka Aha Hookolokolo Kiekie, mamuli o ko Lunakanawai Pikekona make ana, a hiki mai i keia la. Owai ana la auanei ke hookohuia ana?   
                   Ua ulu ae he hoopaapaa ana mawaena o na hui kinipopo Puuwai me Maile, i ka paani ana o ka auwina la Poaono nei, ma ke kahua mau. Nolaila, ua hoopau wale ia ia paani ana.   
                   He hookuku kinipopo Pelekane ko ka auwina la Poaono nei,   iwaho o Kulaokahua, mawaena o na kamaaina a me na     malihini Pelekane o ka Nene Ahiu. Ua lilo ke eo i na malihini.   
                   Ke mau nei no ke poluluhi a puipu   o ke aouli, aohe nae he haule ua nui, o ke kulukulu wai liilii wale no. A iloko no hoi o ke ano huihui, he nui pu no hoi me ka wela ikiiki. O ko makou puuku ka mea e uiha nei.   
                   Ua hooholo iho nei ka Papa Hoonaauao e wehe i kula po, a maloko o ka halekula o Koleaka e malamaia ai, malalo o ka noho kumupoo ana a   J. Lightfoot (Laitafuta, a i ole ia, Wawaemama), ka hope kumupoo o ke     Kula   Kiekie i keia wa. Ma kekahi ano, he pomaikai nui keia no na poe i loaa nui mua ole ka hoonaauaoia ma ka olelo Enelani. Elua hora kula o ka po, mai ka hora 7 a ka hora 9, a koe na po Poaono me La Pule. Ua noa i na poe kupono a pau me ka uku ole.   
                   Ua ku ae imua o ka   Aha Apana i ka Poaono nei kekahi Pake no ka hewa mare lehulehu, a ua hoopaneeia ka hoolohe ana i kona hihia a kahi mau la o keia pule, a ua hookuuia mai oia malalo o $500 bona. Ua mare mua oia i ka wahine i Kina, a mare hou no i wahine ianei, a ke u noho pu nei.   
                   I kekahi la o ka pule i hala,     ua hopuia o Kawika Piiwi no     ka hele ole i ke kula, a ua laweia     no ka Halewai.   I ka wa nae a na makai e lawe ana no ka Halewai, ua noke ae la ua wahi keiki la i ka uwe me ke noi ana     i na makai e hookuu iaia. Ua hoouna loa ia oia no Keoneula e noho ai no elua makahiki.   
                   Ke hoomakaia nei ka hooheia hopuhopu ana i na ilio medala ole, no ke kaa ole o ka auhau. A ke hala elua la mahope iho o ka paa ana ma ka Pa Aupuni, ki pu ia a make. Ma ka halawai ana o ka Papa Ola i ka Poakolu nei, ua hooholoia e hookohuia     o   J Fernandez (Palakiko) kekahi makai paniolo bipi ma mua, i agena ilio no ka Papa.  
O na Waina oiaio maoli a Makapolena Ma, aia wale no ke kuai ana ma ko lakou halekuai ma Alanui Kaahumanu, a ma na hale inu rama o Kaopuaua a me ka Nekina.
  Ua koho iho nei ka Bihopa o Honolulu i ke komite a ka Aha   Sinoda i hooholo ai, ekolu no waho a elua no nei, no ka noonoo ana i ke kupono e hoohui ae i na anaina pule Enelani ma ka luakini o Sana Anaru i hookahi. Eia iho ua komite la:     Na Rev.   W. Horsfall (Kahaulelio)     o Lahaina, i lunahoomalu,   S. H. Davies o Kona, L. Byrde (Manu)     o Kohala, Hale M.   vona Holo a a me Eli Kaila no Honolulu nei.   
                   Mahope mai nei o ko Mi   sasa Ane Pule (Ane Aileti mamua) pau ana mai ka noho kumuao ana no ke kula o Kalihi-uka, ua wehe ao oia i kula kuokoa nana ponoi ma Koleaka, ma kahi noho no o na kaikunane a ma loko hoi o ka hale hoomaamaa iho nei o ka Puali Puhiohe Lahui. Ua hoomaha ke kula i keia wa a e hoomaka hou ana i Ianuari 7 ae. E pono e kokua     kakou ia kakou oiwi ponoi iho,     a mai nana hoi ia hai.   
                   I ka wa e hana ana o kekahi kanaka iluna o kekahi mokulanahu i ka Poalima iho la, a oiai e nanea ana me ka manao ole i ka poino, ua hihia ae la     kona a-i i ke kaula e lewalewa ana malalo o ke tabu hoolei lanahu a huki pu ia ae la oia iluna     a   hapalua like o ka lewa, a ia     manawa i hemo ae ai na kaula la     i hihia ai ma kona a-i a   haule iho la oia iluna o ka oneki o ka moku. Aole nae oia i eha, ua     hele hou ae no i ka hana i ka Poaono nei. O Luka ka inoa.   
                   He aha fea ka i malamaia maloko o ka halekula, ma ke kahua o ka luakini o Sana Ana   ru, i ka auwina la a me ka po Poalua iho la, no ka hoolilo ana i na lole i hanaia e ka Ahahui Humuhumu     a na Wahine o ia Ekale   sia. Ua nui no ka heleia, o ke     ahiahi iho nae hoi ka oi   aku, a mawaho ae o na lilo, ua loaa he     koena o $180 ma ka waihona   no ka pomaikai o ka luakini. Ua kaa ka mahalo nui ia o keia hana maluna o Misasa Wilisi, wahine a ka Bihopa, a me na poe i kokua iaia.   
                   Pakele ka hale hana hau uwila hou makai o Waikahalulu mai pau i ke ahi i   ka auwina la Poakolu iho la, mamuli o ka haule ana o ke kukui ihoiho a kekahi paahana iloko o kekahi pahu wai amonia. E ole e hoomanawanui kekahi haole a loaa ka pahu a ke ahi e a ana, laweia a kiolaia iwaho, palekana ai Ke hanaia nei ka hau ma ia hale i keia wa, a ke waihoia nei no hoi na holoholona a me na manu ilaila e hoopuanuanu ai.  
  Hale   Inu Rama o Kaopuaua 
 (COMMERCIAL SALOON)  
  Kihi   Hikina o na Alanui Beritania me 
 Nuuanu.  
  WAINA   KALEPONO EMI LOA, 
 Kanakolu Keneta no ka Omole, a 
 Hookahi Dala no ke Galani,  
aia malaila e loaa ai, a oia no hoi ke ano Waina maikai loa a Van Bergen & Kohler, he hale i kamaainaia no ka maikai o ka lakou Waina, a o Makapoena Ma na agena. Ina o ka mea maikai ka i makemakeia, e pono e hele ilaila, i loaa ai hoi ka mea maikai
dek. 23-mhp.
1896
  KA   MAKAAINANA 
 NO NEI MAKAHIKI AE.  
UKU O KA NUPEPA.
  No   ke Kope Hookahi - - - $ .10 
 No Hookahi Malama - - - .25 
 No Ekolu Malama - - - .75 
 No Eono Malama - - - 1.25 
 No Hookahi Makahiki - - -2.25 
                 Ina e hookaa mua ia, penei iho ka     auhau   ana: 
 No Ekolu Malama - - - $ .50 
 No Eono Malama - - - 1.00 
 No Hookahi Makahiki - - - 2.00  
UKU O NA LUNA NUPEPA.
  No   5 Inoa - - - 15 ken. 
 No 10 Inoa - - - 20 " 
 Maluna aku o 10 Inoa - - - 25 "  
  1---Ke hoikeia   aku nei ka lohe i na poe a     pau   e makemake ana e lawe i keia nupepa i nei makahiki ae, e hookaa mua mai ka pono, ina no ma ka hapaha, hapalua a makahiki holookoa paha. Ke ole no ia, aohe nupepa e loaa aku ana. E ukali pu mai ke dala me na kauoha nupepa a pau.     Ua   koe no nae hoi me makou ke kuleana hilinai aku i na poe a makou i ike a i maopopo     ai   ua kupono ke hilinaiia.   
                   2---O na manao hoolaha, e   pono e ukali pu ia mai me na inoa oiaio o na poe hoolaha manao. Ke ole ia, aole loa e hoopukaia aku. Pela no hoi me na hoolaha     anoai,   a pela aku. Aole i manaoia na inoa oiaio no ka hoolaha aku, aka, i mea e     hiki   ai ke hilinaiia.   
                   3---Aia no me makou   ke kuleana o ka     manawa   e hoopukaia aku ai o na manao,     oia hoi,   ke loaa he wa kaawale kupono. Ina hoi he mau manao i akeaia e puka koke,     e   laa me na hoolaha make, a pela aku, e pono no e hoouna mai i uku no ia mea, i hoihoi ai hoi ka hana ana. Ke ole no,     alaila, waiho no a ko makou wa kupono me ka uku   ole no ia moe ana.   
                   4---E   hoouna pololei mai i na olelo hoolaha     i   ka inoa malalo iho. Pau pu no hoi me na kauoha nupepa. A iaia no hoi e     hoouna mai ai i na manao a pau no   ka hoolaha aku.   
                   5---O na hoouna   dala ana a me na kikoo leta, ma ka inoa wale no ia o ko makou     Puuku.   Ua lawa kana palapala hookaa     no makou, a o kana hookahi wale no   ka mea mana, aole o ka makou a me ka kahi poe e ae.  
  HALEPAI---Aia ma Alanui Konia, ma ka     aoao Ewa, a mauka   aeo ke kihi akau o Alanui Moi.   
                   KEENA   HOOPUKA---Aia ma ke keena o ka Puuku, Mr. F. TESTA (Hoke), ma     Waialeale,   Helu 327, Alanui Moi, ma ka aoao mauka o kahua Halewai kahiko, a malalo iho e pili pu ana ma Ewa aku o ka hale o ka Ahahui Pake.   
                   No   na mea aku i koe, e ninau ia  
  W.   H. KAPU, 
 Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.