Ka Makaainana, Volume IV, Number 27, 30 December 1895 — Page 1

Page PDF (901.18 KB)

Ka Makaainana.
BUKE IV - Ano Hou. Honolulu, Oahu, Dekemaba, 30, 1895. HELU 27

HAWAII MA AMERIKA.
-
Ka Palapala a ka Peresidena
i ka Ahaolelo.

                     Eia wale iho no na wahi malaolelo e pili ana ia Hawaii nei ma ka Peresidena Kalivilana palapala i ka Ahaolelo:
                     "I na la makamua o Ianuari i hala, ua hoopio koke ia kekahi ala haunaele ana e kue i ke Aupuni o Hawaii. Ua kukala koke ia ae ke kanawai koa a ua lehulehu na hopuhopu ana i hookoia o na poe i hoohuoiia no ko lakou ano kokua aku i ka aoao alii (roialisa). Iwaena o keia poe he mau makaainana lehulehu kahi o Amerika Huipuia, i pau nui hoi i ka ahewaia e kekahi aha hookolokolo koa a ahewaia e uku dala, a i ole ia, na kipakuia paha me ka hookolokolo ole Oiai hoi e hoole ana o Amerika Huipuia i ka haawi aku i ka hoopakele ana i na poe i lawe i ka hoohiki hookupa Hawaii, ua hoopaakiki aku nae hoi aole loa e hiki i ke kanawai koa ke oi ae kona mana i ka pono kaulike maoli, oiai nae hoi, ua hoololiia ae na ano o ka pono kaulike, a na koi aku hoi i kekahi hookauluaia o ka hoopai aku aia a wai hoia mai na hana hookolokolo i keia Aupuni, a o ka ike hoi e loaa mai ana mamuli o ia mau mea, ua loaa i ko kakou poe makaainana ka hookolokolo kaulike ia. Nolaila, ua hoololi koke ia ae na hoopai make ma ia hope koke iho, a i ole ia, ua hookuuia aku paha hoi mamuli o ke kumu e haalele aku i na paemoku. O na hihia o kekahi poe Amerika i hopuhopuia a kipakuia mamuli o kekahi kauoha kanawai ole, me ka hoopii a hooholokolo paha i ku ole i ka rula, ua loaa he hoomaopopo ana, a ma kekahi mau kumu, ua ikeia ke kupono e keakea aku a me kekahi koi poho ana aku, a Hawaii hoi i ae ole mai ai a hiki i nei wa.
                     Mamuli hoi o ko Mr. Kakina, ke Kuhina Hawaii, haawi ana mai i na kumu lehulehu i keia Aupuni no ke noi ana aku o kauohaia mai oia e hoi aku, ua hookoia aku ia alahele, a ano koke
iho nei no i apoia iho noi kona hope."
                     A no Samoa hoi, ua olelo ae o Peresidena Kalivilana.
                     "Maloko o ko'u mau palapala o ua makahiki elua i hala ae, ua hoomaopopo mai au i ka Ahaolelo i ko kakou kulana ma ke ano o kakou kekahi o ua aoao i kekahi kuikahi aelike, mamuli hoi o ia ua paa pu aku la kakou me Enelani a me Geremania e komo akeakea aku ma ka hooponopono a hoomalu ana ia Samoa, me he la, ma ke ano io maoli, ua auamo ae i ka hooponopono ana o kona mau hana Ma ka la 9 o Mei, 1894, ua hoouna aku au he palapala kuikawa i ka Aha Senate, me na palapala ukali pu aku, e haawi aku ana i ka ike maluna o ia kumuhana a e kalele pono iho ana hoi i ka manao a'u i manao ai ma na manawa a pau, ua kulike ole ko kakou kulana ma keia mea me ka hana a me na moolelo o ko kakou Aupuni, e kue ana hoi i na kumu alakai a kakou e hooia olelo ai, a ma kona mau ano a pau, ua ku i ka imiapa a me ka hoouluhua wale. Ke kono ikaika hou aku nei au i keia kumuhana i ka hoomaopopo mai a ka Ahaolelo a ke noi aku nei hoi no kekahi hana a hoike manao pili ahaolelo mai paha, e hiki ai hoi ke hookolo aku ma ke ala e loaa ai ko kakou hoopalekanaia mai na hoopaa hana i pau pu i ka lilo i mea hooluhi a i mea kue hoi i ke ano noho mau."
                     Ua kamailio loihi ka Peresidena no Cuba a ua kue loa hoi oia i ka ike aku i na poe kipi o paio la. Ma ko ka Peresidena hoomaopopo ana, o ka hoouku dute haahaa ia ana ka mea nana i hooi aku i na hana kalepa mamuli o ka hoopuka nui ia o na waiwai like ole. Ua kamailio ae no hoi no ka hoopaapaa palena aina mawaena o Agenetine a me Berazila, a ua manao hoi he keehina ano nui loa ko Kili hooko i ka uku aie ana me ke dala gula maoli. No na hana hiena hoi ma Kina, ua nui loa kona hoowahawaha a na kupono hoi o keakeaia aku ka oili hou ae o ia ano hana. Maikai no na kukai ana me Farani, eia nae, aole i loaa he hopena kupono no na kukai ana e pili ana i ko Kauikela Wala hoopaa pio ia ana ma Madegasaka. Ua manao hoi ka Peresidena he mea pono e ukuia na koi Beritania no na hopuhopuia ana o na poe pepehi sila o Kanada ma ke Kai Berina, a ua hoakaka loihi ae hoi oia no ko Geremania kue i na kukai kalepa ana me Amerika. Wahi ana, ke ano holopono loa la na hooponopono ana no ka hoopaapaa palena aina o Alaseka, a me kona hoike ae no hoi i kona manao kue loa i ka li wale ia o na poe o na aina e me ka hookolokolo ole ia a me ka hoopilikiaia o na poe paahana kuwaho i hoopaa aelike ia. Aole oia i hoopoina ia Rusia, Iapana, Mekiko, Guatemala a me Nicaragua. Hookahi hapalua okoa o keia palapala i lilo no ke kamailio ana no ka mea pili i ke ano puikaika, kupilikii a huikau o ke kulana dala, a na ae ae hoi aole, loa i loaa he wahi maalahi iki mamuli o ka hoopuka pinepine ia o na bona.

-

                     Lehulehu na poe opio e mareia aku ana ma keia mua iho, iwaena nae hoi o na haole ka oi loa aku.

ALOHA KA MAKUA.
-
Hala ia Hoa'loha Oiai o ka
Aina a me ka Lahui.

                     Nui ka hoohikileleia o ke kulanakauhale nei i ka loheia ana ae i kakahiaka Poaha iho la, ua pio ka lamaku o ka hale uhane, a ua aili loa ae hoi ke aho a haalele mai la i keia ola ana, i ka hora 9:30, o William Carey Lane, i ke 76 a keu o kona mau makahiki, ma kahi o kana kaikamahine, Misasa J. Kaao, ma Kaowawai, Kapalama. He pule a oi o kona waiho ana i ka ma'i numonia, i loaa iaia mamuli o kona loaa ana i ke anu ma ka pii ana mai i ka po mai Koolau mai, a ua pahua hoi na hoao a hooikaika ana a kona mau kauka lawelawe, o laua na Kauka Makalelana a me Rusela.
                     He kamaaina kahiko loa oia no Hawaii nei, a oleloia ua piha ko 50 makahiki iaia ma keia mau kaiaulu. Ma kona hanauia ana, he kanaka Ailiki oia. Ua kohoia iloko o na '40 kona pae mua ana mai i kona wa opiopio okoa no. No kanakolu, a oi aenei makahiki, he mahiai a he hanai holoholona kana hana ilalo o Hauula, Koolauloa, a o Makao hoi kona wahi noho paa, he halekipa no na poe a pau e hoea aku ana, mai na ili-ulaula a me na ili-keokeo, aohe mea i koe iaia i ka hookipaia, a iloko iho nei o keia au a ka oehaa pakaha i noho mana ae ai, ua kue loa oia i na poe kue i kona aina hookama a me ka aina hoi o ka mau keiki, a ua hoihoi ole loa hoi e hookipa i kahi o ia poe a me na oiwi i kupee ia lakou iho. Aloha ino!
                     Ua haalele iho oia mahope nei he ohana nui, elima keikikane a me elima kaikamahine, eia ho ehiku ianei, elua i Kona, Hawaii, a hookahi i Nu Ioka, Amerika, a mawaho ae hoi o lakou, ua kawowo aku a ua lehulehu ua moopuna. He makua aloha oia, he makee a he pulama i na keiki a pau, ua lilo ka lakou mau hana hewa a kue i mea ole iaia, no ka mea, ua oi loa aku no ke kukuni paa ia o ke aloha iloko ona no lakou a pau. Eia nae, iloko no o kona aloha ia lakou a pau, ua hana iho nei kahi i mea e hoohaahaa a e hoohilahila ai i ka makua, ma ka hoopii ana imua o ka Aha Kaapuni a hoonohoia oia malalo aku o kekahi kahu, no ka makee paha i kona pono ana i imi a i luhi ai i pomaikai no lakou a pau, na keiki. Aloha no hoi paha ka makua, a pili pono ai no kela olelo a kahiko: "I make no o Pamano i ka io ponoi" A me he la, pela maoli io no.
                     Iloko o kona ola ana, ua nui kona mahaloia no kona hoopono, a he mea hoihoi ole hoi nana ka noho aie ana i kahi mea. Ina no e nele oia, a ke loaa no, e hookaa koke ia no ia aie ona.
                     Hookahi ona kau, a i ole ia, ua oi aku no paha, i komo ai he Lunamakaainana iloko o ka Ahaolelo mai ka apana o Koolauloa, a ua lawelawe hoi ma ka oihana Luna Ohi Auhau no
kekahi mau makahiki lehulehu.
                     Aohe e kala i hala ai kana
wahine aloha ma ke "ala-Polikua-a-Kane," a me kekahi keikikane, a aia no ilalo o Makao kahi i waiho ai iloko o ka ilina ohana. Ua i'aloaia iho nei kona kino e E.A. Wiliama, luna nui o ka hui C.E. Wiliama & Keiki. Hora 3 o ka auwina la o nehinei i malamaia ai ke anaina pule nona e ka Rev. Makua Silivetero, a i ka hora 10 o nei kakahiaka e hoihoiia ai maluna aku o ka mokumahu Kaala no Hauula, Koolau, a e waiho aku hoi i kona kino wailua e hiolani no ka la hookolokolo nui ma ka aoao o kana wahine a me ke keiki, e like no hoi me kona iini mau a me kana kauoha, a na keiki hoi e hoolohe a e hooko aku ai. He lala oia no ka Hui Malu Odo Felo, iloko o ka makahiki 1860 kona komo ana, a na ia hui hoi na hoolilo ana no kona hoolewa. Ua kinohinohiia kona pahu me na kuau dala a me ka hoailona o ka hui maluna pono iho, a me kekahi lipine omaomao i hana maiau ia, e like hoi me kana kauoha, oiai o ka waihooluu aloha ia a na poe Ailiki oiaio a pau. Minamina wale oia.
                     I lawa no a loheia aku kona make e ko Hauula poe, na poe oiwi hoi ana i noho laulea ai me ke aloha, ua akoakoa koke ae lakou a hooholo iho la he mau olelo hooholo hoalohaloha nona. Ua loaa mai he kope o ia olelo hooholo ia makou, aka, ua hiki ole hoi ia makou ke hopuka aku i keia wa no ka piha loa. No keia mua aku hoi ia.

-

                     He haole, o F. Lee ka inoa, ka i hoopaiia imua o ka Aha Apana no eha malama hoopaahao, i ka Poakahi i hala, no ka aihue ana he $24 ma ka paka a me na kika mai ka halekuai Pake ma ke kihi hikina o na Alanui Moi me Betela, i ka po a ka la 14 nei.