Ka Makaainana, Volume IV, Number 27, 30 December 1895 — Page 5
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 30, 1895. 5
maikai, a pela aku, i ko Amerika poe, pau pu a me kona poe enemi. Ua akamai oia i kana hauna pepa ana, a ua pula aku la hoi na maka o ka lehulehu, ua like me "ka aina ka i'a momona, i ka piko no oe lihaliha." Ina no e kuekaa pono ia iho ana keia hana, me he la o ka manao maoli no ia, aka, na keia mua aku hoi e hoike mai. Aole loa o makou wahi lihi hilinai iki e ulele kaua io aku ana keia mau Aupuni Mai na poe ike wehewehe kanawai o na aupuni, ua kueia ka Peresidena e ko ke Kula Kanawai o Iale loea, a kakooia hoi e ko Havada, aka, aia ke koikoi ma ka aoao kue aku iaia a me nei ka hua alakai hana.
Ma kahi hoi o ko Amerika Huipuia huloaa loa ae no ke kaua, ua opa pu ia kona mau aumokukaua. O na moku hou keia, e laa me ke Kaletona, ua ikeia mai nei kona nawaliwali a puha ma Iapana, mamuli hoi o ke kapulu o ka hanaia ana, a o ka mokukaua tekasa hoi, aohe i paa a hookuu loa ia mai ke kahua hana mai, ua helelei e na ku iwiaoao. Nolaila, o na wahi moku heala auanei ke hoohoa aku i ko Enelani makaukau. Ua imi loaa ka hanaia ana o na moku ma Amerika, aka, aole loa hoi pela ma Enelani, ua hanaia e paa a e kupono no ke kaua, me ka makaala loa ia hoi e ke Aupuni. He hoike no nei no ko Amerika popopo, he pau na luna oihana i kipeia, a hookahi no hana nui, o ka nui o kahi loaa, aohe nana ana aku ia hai, a oi loa aku hoi, i ka pono o ko lakou Aupuni iho. Ua pau ka pono aia iloko o na ekeeke, aole loa hoi iloko o ka hoopono, ka hanohano a me ka inoa maikai mau. I u ulele io mai no hoi, he mea maopopo loa na ke keikikane i noho mau iloko o ka makaukau ka ai, a he hoka a hoohilahilaia hoi ko ke keiki i noho iloko o ko kapulu, ka palaka, a me ka hemahema A o ka oi loa aku hoi o ko Enelani ikaika, iloko o ko Amerika haanui i ka waiwai, no na poe Enelani wale no ka hapanui o na pono a no laila mai hoi ke dala e holopono ai na hana a pau, Ua waiwai o Amerika ma na mea ulu, na minerala, a me na holoholona, aka, ua hoomaluia he elua-hapakolu o ia mau mea a pau e ko Enelani mau dala. I na wa no a pau, aohe kau o Enelani e haule a e hoi hope ai, a e ko ana no oia ma Venezuela, a ike aku no hoi kakou la, e like me ia Nicaragua a imua no hoi kekahi o ka aha-uwao no na holoholona sila o ke Kai Berina.
"MALOO NA IWI I KA LA."
-
Ma ka hihia o na haole ohumu kipi, ua hoikeia ae ua makemake ka laua e kuai ia Lanai a e hoolilo aku hoi ia laila i kahua heihei a me na lealea piliwaiwai o na ano a pau, i lua hoi no Monete Calo ma Farani, Europa. Ua hoikeia ae no hoi ua aa loa laua e hoihoi hou ae i ke Aliiaimoku mamuli o ka ikaika, oiai, ua nui ka waiwai a me na kanaka mahope o laua, e pono nae hoi e loaa mua he hooia ana no ka aeia o ko Lanai lilo ia laua a me ka hiki hoi ke hoalaia kela mau hana piliwaiwai.
-
Ke hoomapopo lea ia iho keia ano olelo a kekahi mau malihini i kekahi mau kamaaina, e like la me Numana a me Kikaha, me ka hoolauna mua ole ia, owai manao ole iho no hoi he mau kiu lana, no ka mea, ua ano like loa me na hoohana ana a ia poe kuapaa o keia au Repubalika. Eia nae hoi, ua loheia mai nei mai Kapalakiko mai no na hana ohumu a keia mau mea a me kahi poe e ae o laila, a o C.W. Akepoka ka kekahi i komo pu aku. No Akepoka ponoi iho hoi, ua hoole loa oia i kona hui pu me keia poe ohumu kipi, oiai, aia oia ke lawelawe la i ka oihana loio nona iho.
-
Ua kupono no e hilinaiia keia poe me kau wahi iniki paakai, alaila, kiola loa aku ia lakou e hele loa ma kahi e. E like no hoi me kela lono, i puka ae ma na nupepa o Kapalakiko, pela no hoi i hoikeia ae ai ke ano o ka palapala kuahaua a huikala a ke Alii, i kona wa e kau hou ae ai maluna o ka nohoalii mamuli o na hooikaika ana a kela poe noonoo maikai ole. Ina ua oiaio keia mau mea a pau, alaila, aole makou ilaila, no ka mea, he poe puni imi loaa wale no, a ua nele loa hoi i ke aloha. O ko makou hilinai nae hoi, he mau imi apa wale ana ae no nei, i mea hoi e noho hana loihi ai o na koa a me na kiu hoopau koalaala.
-
Polopolona no hoi na kumu a ke Kuokoa no ko Hawaii nei kupono e hoohuiia aku me Amerika Huipuia, e kala kahiko ka i lilo mua ai ka aina nei ia Amerika, mamuli o ko Kamehameha III. makemake e hoolilo aku ma o kekahi kuikahi i hanaia a hooko ole ia. Hele pela! No hea mai ke kuleana i loaa ia Moi e hoolilo aku me ka ui ole ae i ka lahui? Ke ike nei kakou i nei wa o "ka lahui Hawaii" ka mea nui i ko Peresidena Kalivilana manao. Aia wale no ko Hawaii lilo a ae lokahi, a i ole ia, o ka hapanui hewahewa loa hoi o ka lahui, aole loa mamua aku.
-
Loaa nae hoi neia hoa hou o Satana, o ke Kuokoa ma o Poepoe la, a loaa pokii hoi o Kakina. I lea wale ai no ka hoi kulou ana a ia mau lawaia O ka Kauikeaouli mea i manao ai e hana ua hala oia a me kana, a aole loa hoi ia he mea no ke koena o ka lahui i keia wa e piliwale aku ai no kana pono i hana ai, eia ke hehikuia nei e na kuewa, aka, o na pono pilipaa hoi o na oiwi, aole loa ia e hiki ke lilo aku me ko lakou ae ole. He maunu kapulu ia a ka lawaia, a he kepau noi e pili ole ai ka manu a ke kiamanu i iini ai e loaa.
-
Aia ma Kaneohe, Koolaupoko aenei, kekahi kahunapule hoomanawanui ma kana hana, eia nae hoi ka hewa, aohe loaa pau pono o kona uku mai na hoahanaau aku. Wahi a ka lono, na W.O. Kamika ka e kokua nei i ka uku ana i kekahi hapa o kona uku i kela a me keia malama. O kahi hilu loa nae hoi, ke lulu mau nei kona poe hoahanau no na oihana kuwaho, i mea hoonaauao i na pegana, a ua lilo hoi ia i ka waihona o ka Papa Hawaii, aka, o kona uku hoi, he neo ia.
-
Wahi a ka oleloia, - "I kauhale kahi o ke aloha e hoomaka ai," oia hoi, ia kakou iho mamua a mahope aku hoi i na poe e ae. Eia nae, i keia hana hoi a na mikanele o ka Papa Hawaii, o ko kahi e ka oi loa aku, a e noho nele hoi ko ka aina nei. Ina no hoi paha e noonoo maikai iho ana na hoahanau o na kihapai a pau, o na lulu hanai kahu ka mea nui, aole loa hoi o na lulu mahina hou. E ike ia kakou iho mamua aku o hai, a o ka hooko pololei ana no hoi ia i na olelo a ka Haku, "o ka mea i ike ole i ke aloha i kona hoahanau, pehea la e hiki ai iaia a ke aloha aku i Ko'u Makua ma ka lani." Nolaila, e ike no ia kakou iho, o kipa hewa ke aloha ia hai.
-
Maea hou ia mai nei no hoi mai Maui mai, ka aina i kaulana i ka "moe kokolo ka uwahi o Kula, he hau." He keu no hoi a kahi aina apiki iloko o nei au hemolele, a paumaele mau no kona poo lunakanawai. O ka lono hope loa mai nei, no Petero Noa Kahokuoluna, Lunakanawai Apana o Makawao. Ua imi loaa aku oia ma ke ano pelo a apakee, ma ka olelo ana iaia i hele ai iwaena o na Pukiki oia ka mea i hoomanaia o ke Aupuni e hoopiha i na palapala hoike helu paihakahaka, a he $1.00 kona uku. Mamuli o ia hana, ua nui na dala i loaa iaia. A o kekahi hoi, ua lawe oia i kekahi mau dala uku loio o A.N. Kepoikai, me ka ike no aohe kuleana. He keu no paha hoi a ka eu, eia nae, aohe olelo ana, no ka mea, he punahele oia ia Alapaki ma. Oia no na iwi!
-
Oiai, eia ae ke kokoke mai nei na la o kekahi poe i hopuhopuia ai no kela oehu ana o Ianuari i hala, i keia Poakahi a Poalua ae, a me na la Mahope iho, aole no paha hoi e hewa ke hoomanao ae ia poe noho inoa ma ka hoahaaina ana, a i ole ia, ma kekahi ano maikai a kupono e ae paha. O ka makou wale no e hoaiai aku nei, aia no ka hololea loa o nei manao i ka hui a lokahi like mai o ua poe la i noho hoomanawanui ai i na inea o ia mau la. Aohe hoi he olelo ana no na huaelo, ua maalahi no lakou i ke pelukua nui ana a ola nui ai no.
-
Hu ka ike o ko Rowela poo, ka luna nui o na Hana Hou o ke Aupuni, oiai, he iwi wale no, aohe lolo o loko, wahi mai a kekahi haole o ia aoao oehaa like no. I ka wa koelra iho nei, ua hoolilo a wawahi kuleana ole ia kahi hale ma ka huli Waikiki nei o ka uwapo a Haaliliamanu, a i keia wa, eia ke kukulu hou ia nei e ke Aupuni, mamuli o ke koi a F.A. Sefa, lunahooponopono o ia waiwai. O kahi lea nae hoi, aohe i haawiia ka hana i na haole nele hana iwaena o na koo, aka, ua lilo i na Pake, a o ka paa ae koe. Alaa ka pilikia la, i ka pupuahulu me ka noonoo pono ole
-
Iloko o ke $60,000 a ka Ahakuka Malu i hooholo ai no na lilo kolera o ka Papa Ola, ua emi mai la, a ua oi aku mamua o $1,300 a keu, a me ka lawa pono ole no. Palena ole no ka hoi na hoolilo, a ia lakou haole no i pau ai. Eia nae, he mau dala oi aku ia o ka pono, ina i hoolilo pono ia, mamua ae o na dala i na koa a me na makaikiu.
-
Elua mau kaikamahine Kepani i hopuia iho nei e ke Aupuni no ka lawa pono ole o na dala o hiki ai ko komo mai. I ka nana ana o na luna o ka Oihana Dute i kinohi, ua loaa no he $50 pakahi, aka, i ka hooheleia ana i Kahakaaulana, ua hoihoiia mai kela mau dala i na makamaka mauka nei, a no ia nele ana i hopuia ai. Kaa hoi i ka loio, noi palapala- kuu kino ia imua o ka Aha Kaapuni, a hoopau wale hoi ka Loio Kuhina. He makau paha ia Iapana ke kumu i hohe wale ai, no ke kuhihewa ana ia laua he mau wahine hookamakama.