Ka Makaainana, Volume V, Number 2, 13 January 1896 — "HAEHAE KA MANU!" [ARTICLE]

"HAEHAE KA MANU!"

I Ika hoomaopopo iho ike ano jo na haua i ulu mai ai e na baua • hiena ma Asia Uuku, ua ano like ioa no me ko Hawaii nei, koe wale no hoi ua nobo malie ia aku e kakou, No na mikaneie Amerika no ka bewa ma o, ma ke ao aua i na poe A?qeoia e kipi a e kue i ker Aupuni e hoomalu ana ia lakou, i mea boi | . e-ioaa-ai o ke kuokoa, a ma.kahi -■ >"*?■-• ju6>- ■ ■ -j- ■ L . . . " "i hoi o ke kuokoā, ke opa pu ia 1« j ia poe nie ka lukuia me ka ma- | inoino, inanao aao, * weliweli. J oie loa makou ina I palapala e lawe makilo hele īa

uei iwaena o kekahi poe o ka lahui, do ke ooj dala ana no ke kahi ahaaina n?> ua plo .kalāiaiua. ~i hemo inai. Iloko uo ka uoi o ka uele a me ka hune o k.« lahui, makiioiiele ia mai qo ua haawe a kruluu hookaumaha hou. Ku i no hoi no ka neie a oie ka huoe o ka lahui i luluia ai eio ke kokua ana i na ohana o na pvo, a pela no boi i ka wa a ka mai i hohpu iho n§i. Llila hila ole no hoi nei poe piepiele. 0 makou uei ka i iioaihi mua ; aku e ' hooinanaoia ka la i npiiO uiua ai i ka inea. eia iiae, ina i i - • , i: lokahiia mai ia mea, aole loa makou.i mauao iki e makiiO aku, aka, iwaena iho no o na po_e uoho inea a ka lawa no ia. j Aole no paha hoi ma ke aiuo nui loa ka mea i manaoia, aka» ma ke ano uuku, haahaa, malie, a iwaena iho no o lakou ino. Aole hoi paha e like uae keia ■e makiiō ' hele_ nei i īnea hana ahaeina. dha ai ? ai, i uhauha ai, a me ua hana uko ole paha « pau, uie ko ka iehulehu dala e haawi ai. Hilahila $le. E hooki i nei mauao* ' - Ke hoomanao nei no pahahoi v . kahi poe i ka wa i hookolokoloia ai o Wilikoki no ke kipi i ke kau kiure o Okatoha, ldB9, n ke kipi ana i s lulai 30 akui t ia rae noi "daldTYwaena ola^le Tt£T X%utaea ia mau i da!a ? Mai ia wa inai a hiki i nei, aole loa i ike ua niaka o k.a loio i kau waiii huuahuua o ia aoau dala nui hewahewa a ka lahui i lulu ai, muwaho ae o k*. kahi mau uuku i loaa i ko makou puuku, oia e aoho hana ana uie ua loio la, 0 ka uiakoū ao wale uo» e lawe i keU haua o ISS9 i ao uo k«ia wa, a mai uo a U%jiwi iki i k&u ■walii huuahuua, o p&u auauei i ka lilo no ka hooui&uao &ua paha i ka la haua\i # - oo a oo ole Xlke iho uo hoi ua poe makj)n Nui ka wahawali&ia o ua Uoo. kohu u oi

ake A'upuui, uo ka mea, Uu waeia o kamalii "lei pohue'* walt no ma ka iks kanawai, a haalel*ia ae hoi ua poe i pookoi. Aia no hoi o Kale Hapakini, 110 keaha no la hoi oia i hookoku ole ,iaae ai ke kuUna Lunakaiawai Apaoa no Honolulu o6i ua kahi o ka mea i hookohuia aeaei me koua ike o)e i ka olelo Hawaii.

Ke ole oaakou e kuaihewa # eia 00 he-.kauaw«i o k£ au Moi ke kn nei, ao]e i lioololik ae e .ke Aupuui Kuikawa» a oie loa hoi * ke Aupuni R?pubalika, e olelo ana ē makaukau na poe e hoo kohuia aua'ma na kulaoa Lunakanawai Apaoa i ka olelo H«waii No keaW -hoi nei kapae ana i ka manao a me ka makemake oke kanawai ? laa ua nele ke Aupuni *na poe kupono, e huli ae do hoi paha i poe kuooao iwaena o aa poe o ka ao&o lahui. Ua oleloia o kt kuoiu wale no 1 lilo ai o keia uiaa liookohu aua i kam&lii, no ko lakou auamo aoa kahi i ka pu iloko o lanuari i bala, a mauiuli hoi ke kahi o na hookikiua ana mai | a na poe manaoio oka Luakini ī Haiepapu e ikeia kahi poe naanaoio o lakou.' No kahi mea ' hoi i Lanakanawāi Apana, no ! konaj>okii aua paha hoi kahi ! no ka Ahahui Hoabau.su o ua I Ewe Mikanele, a he yli hoi ia J Wili he keiki ua kekahi ! kaikuahine oua. A mawaho ae | hoi © ip t «ua kupono ole oia, a e | nho no kamalil oiwi.

A no ka inea hoi i K&u aku ]& ika Aka Kiekie, uohe <a laakou olelo aaa uoua, oiai, aohe no a<ia iuhu haua ku i ka uaauao e koliu pono ai o j£a m&halo auA akn» E.a qae, ahona oia ma ia wahi ooiaeaaa ae o kaiualii ma koua wahi, a o hoi, uu ifeaik:a loa ia koaa h r Aohu ..Ina ' " aolie qWlq no t k w«le ua kupono aku la. Lohe m£i pae hoi makou ua uui loa ka Alapaki uuha uo k& lilo o koua maua i mea ole i uei &u o lakou. laa peia io, alaila, ua kai& no i ka waha ulauk & ukauka ona, He mea maopapo lo& uo roa!ii ke!a au. Aole o U wak, ik&, o ke au uo hoi aei i h<K>» oie ia &i u& h&aa uko ole &ku i k& <ekaeka &ua luuaj kau&wai. I hoike uo ia» e naua j i ko Maai poe, & m&kou no hoi i { hoike piuepint &ku &i m&mua 'l . O- n& h&u& & ia poe t j ao^e ii o i>Qin«-* ke m&u - | hau&i&huhu &o l&s.ou &n& x j Eho ia io& &u& ph&h& lioi aa poe ua *akou i hopu k&hi u^okuku«p&

I Hen€ri€ta, i-n |<a ie tl , ua h'.„ holo ke Aupuiii e pu?ji ahi i «k opiuma a pau, aoie hoi e kim hou aku ia hai, e iiko la me k* hana i maa nau mamua. Oa hooooio iho nei o Luoakan«wai m Wsitina ua kn hewa K opiuma i kabi moku, nolaiia, e K hooliloia aku ana oia me konn I mau pono a phu, a he uku pnha I ka loaa a oi aku uiamua o $300', I no ka mea, ua apulu loa no, I Pehu ka waiwai o ka ke | Aupuui hoopau koalaala aaa a | loaa moe pono ole o ka po i na | koo o lakou. Eia nae, aole paha I o ka waiwai ka mea i manaoia, | aka, o k« kisiai i ua hatva kue : kanawai a pau ka mea pono a o ka mea | maruiOin E pio ana anei ? Mai oi loa aku paha hoi ina i loaa na poe o ke Aupum, e like me ia e oleloia nei, a pau i ka hopuhopuia, alaila paha hoi, | akakuu a kanahai mai. Nolaila, ; aole no paha he waiwai ano nir loa i ioaa. E ike aku ana o Peres : dana K Kole ia Pele, a malia no hoi o mohai aku, i loaa ai he inolaeh-e iaia makonaala. Malia no lioi o ike ole ia no ka mea, aole oia he alii. 0 ka makou wale no paha e olelo ae, oiai, uu ennena hou ke ahi, e pono o Pithu e malama pono loa i kona haku, o hamuia" mai ke hehi aku ma ke kahua kapu o kaekae o ka lua. Ina paha e hana mai o Pele pela, hoouna i<fcu ke Au pun! i na pualikoa e./luku iaia. no ka olelo hoo holo a ka Aha Moana mn k-\ hihia o ka mokukuoi. Heneritt <. 0 kahi i oi. loa uku ai o ke ku ■» paianaha, no kahi i loaa mai ai \ o ke kanawai e kakoo ai i Ke kailiia o ka moku e ke Aupuui, o ia ka ka- Mokuna XXV, o nō Kanawai p 1892, kahi hoi i kauia' ai he dute o 10 pa keneta maluna 4***' -r - o ka waiwai io o kahnaau 'lapa au » kpia pookoi opiuma o luua o ua wahi^noku |a, Ua : h i ki wale n o Papa 6fa ke lawe r3ai Tna laau me ke diue ote, aole' hoi i kahi poe e ae Malia ua naauao kela olelo hooholo i na lunskanaw r ai a a me na ohakulai a pau, aka, ia makou hoi, ••ua ka n;ana" ma na ano a pau. 15 aho no paha e hanaia i kauawai hon a i keia kau ae o ka Ahaolelo e hooholoia ai. Ma paha a hoea nui mai na solona iloko ae ppha o Feberuari, ikeia aku p.*ha hoi ka nani o Aipo, 0 na lono hope loa o Wrsine tona niai nei, aiā o llaki ke holo pukalaki la i o a iaoei, aoheiiae he hoomaopopoia mai. 17a uiha ka ko laila i ka hoolohe iaai

ī khbi v pili ana uo ka rii uh\i HbWhii, a nolaila, ua ci loa aku do ka mam&o o ko kakou h i >/> huiia. aku wJ mn a ae ona uibkahiki i liala ae. O f e loa hoi ka ke Kuokoa mau hooh'oih-oi ffittuao ana i na.poe hoohuiaina ole wale o lakou E aoiw mai ana paha hoi ua wahi Kuhioa peke la Le iae-n ole na iiuu wale aku no ke ole e oia o ka manao. Wahi ana alakai hemolele o keia Repubalika. o na Kao wai L teri a me Opiuaaa na kumu i hoe kahuliia ai o ke Aupuni Moi. Ke hopuhopu maa ia nei na P»ke no ka piliwaiw&i, eia nae, o na hana a kekahi mau nupepa aamn i hana ai he mau pule i hala ae, i mea e nui ai ka lilo a rae ka laweia o na nupepa, ua ku no i ke ano piliwaiwai, eia uae, a hiki mai i keia la, aole loa kahi o lakou i hopuia.

I Pau na makua' a me *na | keiki o ka poai hemplple i ka | paulehia ma nei eia nae, I aohe oieloia ae he mau hana | piiiwaiwai ia. Aohe i ioheia mai | ke kue ana o uaiuakini o ua j poe uei, ole loa hoi wx makai. i ina aoie ia mau hana he ku i ka [ piliwaiwai, alaila, heaha la ? I Hilahila ole no. hoi ko kakbu ! mau kanaka i ' hoounaia:: ai i i lialia ī ka lawe hele i na alii o ' ka mokukaua Itālia i kauhale o : kahi poe i ka po, me ka hoike mua ole aku hoi i ka lohe i loaa ai hoi he hoomakaukau ana a he hookipa pumehana ana 0 keia unei ka hopeua ;> ka naauao i loaa ma lialia, he mea hehiku wale ia nō ko hai kapu a enaliamalu Ina oka lealea ka i makemakeia, e loaa no ia ke hoike oiua ia a loaa lioi he makaukau, aka, mawaho ae hoi o ia, aolo ioa v Me ka lilo no hoi na mea a pau e loaa ai, a pela no hoi leua i manaoia ai e hana aku. Aole hoi paha he poe ole loa ko ka; aiua nei e hana uki> ole ia ai e c ,ka plha haakei a iue ka pai'kano. Nui ka mahaioia mai o ka makou Alemanaka Hawaii, no ka mea, he ano houa akahi no a hanaia pela, aole mamua aku. Aia ko makou mahab ana no ia i ka mea nana i hoomaknuk}m, oiai, h6 opio a he oiwi oia no Nakou !